Brodal czerwonouchy

Brodal czerwonouchy
	Trachyphonus erythrocephalus
	Cabanis, 1878
	; Samiec
	; Samica
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	dzięciołowe
Podrząd	dzięciołowce
Rodzina	tukanowate
Podrodzina	wąsale
Plemię	Trachyphonini
Rodzaj	Trachyphonus
Gatunek	brodal czerwonouchy
Podgatunki
	T. e. shelleyi Hartlaub, 1886; T. e. versicolor Hartlaub, 1882; T. e. erythrocephalus Cabanis, 1878;
	T. e. shelleyi Hartlaub, 1886; T. e. versicolor Hartlaub, 1882; T. e. erythrocephalus Cabanis, 1878;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Brodal czerwonouchy^[3] (Trachyphonus erythrocephalus) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny tukanowatych (Ramphastidae). Występuje we wschodniej Afryce. Nie jest zagrożony wyginięciem.

Podgatunki i zasięg występowania

Wyróżnia się następujące podgatunki^[4]:

T. e. shelleyi Hartlaub, 1886 – wschodnia Etiopia i Somalia
T. e. versicolor Hartlaub, 1882 – południowo-wschodni Sudan Południowy, południowa Etiopia, północna Kenia i północno-wschodnia Uganda
T. e. erythrocephalus Cabanis, 1878 – centralna Kenia do północnej Tanzanii

Morfologia

Długość ciała wynosi 20–23 cm, zaś jego masa 40–75 g^[5]. Podgatunek nominatywny największy spośród wszystkich, skrzydła mierzą 96–100 mm. U T.e. shellei skrzydła mierzą 77–81 mm. Pozostałe wymiary, nieposortowane według podgatunków, to 82,5–88,5 mm dla ogona, 22,5–27 mm dla dzioba oraz 26–29 mm dla skoku^[6]. Dziób czerwony, wzdłuż spodu dolnej szczęki i na końcu czarniawy. Obszar między okiem i dziobem czarny, podobnie jak i wierzch głowy. Pozostała jej część z wyjątkiem białej plamki usznej czerwona; może także wystąpić żółty przód głowy i okolice oczu. Pióra na karku bladożółte z czarnymi kropeczkami na końcu. Grzbiet, pokrywy skrzydłowe oraz lotki czarne w białe, niemal okrągłe (z wyjątkiem tych na lotkach) kropki. Kuper i spód ciała żółte do niemal białych. Sterówki czarne z białymi plamami w liczbie około 5 na każdej chorągiewce; plamy te są rozmieszczone równomiernie. Nogi szare.

Ekologia i zachowanie

Biotop

Zamieszkuje zadrzewione sawanny i inne otwarte tereny zadrzewione, nawet te bardzo suche. Przebywa także w bliskim otoczeniu ludzi^[5].

Zachowanie

Żywi się owocami, nasionami, owadami i jaszczurkami, niekiedy pisklętami i jajami. Zjada również odpadki ludzkie^[5]. Zazwyczaj przebywa w grupach 2–10 osobników, składających się z pary dorosłych ptaków oraz osobników młodych pomagających w lęgach. Agresywny wobec innych ptaków, szczególnie w miejscach żerowania^[7].

Lęgi

Gniazda mieszczą się w skarpach ziemnych lub kopcach termitów. Komora lęgowa znajduje się na końcu długiego do 1 m tunelu^[5]. W lęgu 2–6 białych jaj. Dokładny czas inkubacji nie jest znany, przypuszczalnie jest to 14–17 dni. Wysiadują zarówno samiec jak i samica. Młode są w pełni opierzone po 35–40 dniach, zaczynają wtedy żerować razem ze swoją grupą^[7]. Składa się ona z gniazdującej pary oraz pomocników, przynoszących pożywienie dla młodych i przypuszczalnie wykopujących także komorę lęgową^[5].

Status

Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) uznaje brodala czerwonouchego za gatunek najmniejszej troski (LC – Least Concern) nieprzerwanie od 1988 roku. Liczebność populacji nie została oszacowana, ale ptak ten opisywany jest jako zazwyczaj pospolity w swym zasięgu występowania. Globalny trend liczebności populacji uznawany jest za stabilny ze względu na brak widocznych zagrożeń^[2].

Przypisy

↑ Trachyphonus erythrocephalus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b Trachyphonus erythrocephalus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Trachyphonini Prum, 1988 (Wersja: 2020-05-18). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-07-14].
↑ F. Gill & D. Donsker (red.): Jacamars, puffbirds, toucans, barbets, honeyguides. IOC World Bird List (v9.2). [dostęp 2019-12-10].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e David Burni, Ben Hoare, Joseph DiCostanzo, Phil Benstead: Ptaki. Encyklopedia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2009, s. 321. ISBN 978-83-01-15733-3.
↑ Herbert Friedmann. Birds collected by the Childs Frick expedition to Ethiopia and Kenia colony. „Bulletin – United States National Museum”. 153, s. 459–460, 1930.
↑ ^a ^b Lybiidae - The African Barbets and Tinkerbirds. Association of Zoos & Aquariums. [dostęp 2013-08-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-10-31)].

Linki zewnętrzne

Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).

[itis-1] Trachyphonus erythrocephalus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[iucn-2] Trachyphonus erythrocephalus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[mk-3] Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Trachyphonini Prum, 1988 (Wersja: 2020-05-18). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-07-14].

[ioc-4] F. Gill & D. Donsker (red.): Jacamars, puffbirds, toucans, barbets, honeyguides. IOC World Bird List (v9.2). [dostęp 2019-12-10].

[dicostanzo-5] David Burni, Ben Hoare, Joseph DiCostanzo, Phil Benstead: Ptaki. Encyklopedia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2009, s. 321. ISBN 978-83-01-15733-3.

[6] Herbert Friedmann. Birds collected by the Childs Frick expedition to Ethiopia and Kenia colony. „Bulletin – United States National Museum”. 153, s. 459–460, 1930.

[barbets-7] Lybiidae - The African Barbets and Tinkerbirds. Association of Zoos & Aquariums. [dostęp 2013-08-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-10-31)].

[3]

[1]

[2]

[4]

[5]

[6]

[7]