Koczkodan rudobrzuchy
Koczkodan rudobrzuchy[4] (Cercopithecus erythrogaster) – gatunek ssaka naczelnego z podrodziny koczkodanów (Cercopithecinae) w obrębie rodziny koczkodanowatych (Cercopithecidae).
| Cercopithecus erythrogaster | |||
| J.E. Gray, 1866[1] | |||
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Nadrodzina | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Plemię | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
koczkodan rudobrzuchy | ||
| Podgatunki | |||
|
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
| |||
Taksonomia edytuj
Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1866 roku brytyjski zoolog John Edward Gray, nadając mu nazwę Cercopithecus erythrogaster[1]. Miejsce typowe według oryginalnego opisu to Afryka Zachodnia (ang. West Africa)[1], ograniczone w 1999 roku przez Petera Grubba i współpracowników do lasu Lama, w Beninie[5][6][7][8]. Holotyp to młodociana samica (sygnatura BMNH Mammals 1866.8.6.15) ze zbiorów Muzeum Historii Naturalnej w Londynie[9]. Podgatunek pococki opisał formalnie brytyjsko-francuski zespół zoologów (Brytyjczycy Peter Grubb, John F. Oates oraz Francuz Jean-Marc Lernould) nadając mu nazwę Cercopithecus erythrogaster pococki[2]. Miejsce typowe to w głębi lądu od Lagos, Nigeria[2]. Holotyp to skóra i czaszka młodocianego samca (sygnatura BMNH Mammals 1915.6.12.1) ze zbiorów Muzeum Historii Naturalnej w Londynie[10].
C. erythrogaster należy do grupy gatunkowej cephus[7].
Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World rozpoznają dwa podgatunki[7].
Etymologia edytuj
- Cercopithecus: gr. κερκοπίθηκος kerkopithēkos „małpa z długim ogonem”, od gr. κερκος kerkos „ogon”; πιθηκος pithēkos „małpa”[11].
- erythrogaster: gr. ερυθρος eruthros „czerwony”; γαστηρ gastēr, γαστρος gastros „brzuch”[12].
- pococki: Reginald Innes Pocock (1863–1947), brytyjski zoolog (arachnolog i teriolog)[13].
Zasięg występowania edytuj
Koczkodan rudobrzuchy występuje w zachodniej Afryce zamieszkując w zależności od podgatunku[7][4]:
- C. erythrogaster erythrogaster – koczkodan rudobrzuchy – południowo-wschodnie Togo (las Togodo) i południowy Benin (las Lama i na granicy z Nigerią, na północ od Porto-Novo).
- C. erythrogaster pococki – koczkodan nabrzeżny – południowo-zachodnia i południowo-środkowa Nigeria.
Morfologia edytuj
Długość ciała (bez ogona) samic 40–45 cm, samców 45–50 cm, długość ogona samic 55–60 cm, samców 65–70 cm; masa ciała samic 2–4 kg, samców 3,5–4,5 kg[14][15]. Ma ciemną twarz i różowy pysk, obramowany białymi bokobrodami. Pierś i brzuch są zwykle czerwonobrązowe, czemu ten gatunek zawdzięcza nazwę; u niektórych zwierząt te części ciała mają barwę szarą. Samice przypominają z wyglądu samce, ale ich pierś, brzuch i kończyny są szare.
Ekologia edytuj
Koczkodan rudobrzuchy to małpa rzadko spotykana.
O ciąży tego koczkodana nic dotychczas nie wiadomo, ponieważ obserwacje nad tym gatunkiem były prowadzone tylko na kilku osobnikach.
Status zagrożenia edytuj
W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów został zaliczony do kategorii EN (ang. endangered ‘zagrożony’)[3].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c J.E. Gray. Notice of a new West-African monkey living in the Gardens of the Society. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1866, s. 169, 1866. (ang.).
- ↑ a b c Grubb, Lernould i Oates 1999 ↓, s. 391.
- ↑ a b R. Matsuda Goodwin i inni, Cercopithecus erythrogaster, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2020, wersja 2021-2 [dostęp 2021-09-04] (ang.).
- ↑ a b Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 45. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
- ↑ Grubb, Lernould i Oates 1999 ↓, s. 389.
- ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Cercopithecus erythrogaster. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-09-04].
- ↑ a b c d C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 238. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
- ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Cercopithecus erythrogaster J. E. Gray, 1866. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-09-24]. (ang.).
- ↑ 1866.8.6.15. [w:] Data Portal [on-line]. Natural Museum History. [dostęp 2023-09-24]. (ang.).
- ↑ 1915.6.12.1. [w:] Data Portal [on-line]. Natural Museum History. [dostęp 2023-09-24]. (ang.).
- ↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 172, 1904. (ang.).
- ↑ erythrogaster, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2023-09-24] (ang.).
- ↑ B. Beolens, M. Watkins & M. Grayson: The Eponym Dictionary of Mammals. Baltimore: The Johns Hopkins University Press, 2009, s. 324. ISBN 978-0-8018-9304-9. (ang.).
- ↑ D. Zinner, G.H. Fickenscher, Ch. Roos, M.V. Anandam, E.L. Bennett, T.R.B. Davenport, N.J. Davies, K.M. Detwiler, A. Engelhardt, A.A. Eudey, E.L. Gadsby, C.P. Groves, A. Healy, K.P. Karanth, S. Molur, T. Nadler, M.C. Richardson, E.P. Riley, A.B. Rylands, L.K. Sheeran, N. Ting, J. Wallis, S.S. Waters & D.J. Whittaker: Family Cercopithecidae (Old World Monkeys). W: R.A. Mittermeier, A.B. Rylands & D.E. Wilson (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 3: Primates. Barcelona: Lynx Edicions, 2013, s. 688. ISBN 978-84-96553-89-7. (ang.).
- ↑ Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 155. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
Bibliografia edytuj
- P. Grubb, J.-M. Lernould & J.F. Oates. Validation of Cercopithecus erythrogaster pococki as the name for the Nigerian white-throated guenon. „Mammalia”. 63 (3), s. 389–392, 1999. DOI: 10.1515/mamm.1999.63.3.363. (ang.).