Benin

państwo w Afryce

Benin (do 1975 pod nazwą Dahomej), oficjalnie Republika Beninu – państwo w Afryce nad Zatoką Gwinejską. Graniczy z Burkina Faso, Nigrem, Nigerią i Togo, członek Unii Afrykańskiej i ECOWAS.

Republika Beninu
République du Bénin
Flaga
Herb Beninu
Flaga Herb
Dewiza: (fr.) Fraternité, Justice, Travail
(Braterstwo, Sprawiedliwość, Praca)
Hymn:
L’Aube Nouvelle
(Świt nowego dnia)
Położenie Beninu
Język urzędowy

francuski

Stolica

Porto-Novo[a], Kotonu

Ustrój polityczny

republika

Głowa państwa

prezydent Patrice Talon

Szef rządu

prezydent Patrice Talon

Powierzchnia
 • całkowita
 • wody śródlądowe


112 620 km²
2000 km² (1,78%)

Liczba ludności (2023)
 • całkowita 
 • gęstość zaludnienia


14 219 908[1]
126,26 osób/km²

PKB (2023)
 • całkowite 
 • na osobę


19,24 mld[2] USD
1 391[2] USD[2]

PKB (PSN) (2023)
 • całkowite 
 • na osobę


59,47 mld[2] dolarów międzynar.[2]
4 300[2] dolarów międzynar.[2]

Waluta

frank CFA (XOF)

Niepodległość

od Francji
1 sierpnia 1960

Strefa czasowa

UTC +1

Kod ISO 3166

BJ

Domena internetowa

.bj

Kod samochodowy

DY

Kod samolotowy

TY

Kod telefoniczny

+229

Mapa Beninu
Położenie Beninu w Afryce

Historia edytuj

Począwszy od XIII wieku na tereny te zaczęły napływać ludy Adża. Powstało wtedy kilka małych państw, z których pierwsze pojawiły się na wybrzeżu. Były to Allada i Ouidah. W XV wieku obszar ten odkryli Portugalczycy. Od XVII wieku na wybrzeżu faktorie i forty budowała Francja, Anglia i Niemcy. Państwa Adża utrzymywały z przybyszami kontakty handlowe, sprzedawały głównie niewolników. W drugiej połowie XVII wieku najważniejszą siłą polityczną w tym rejonie stał się Dahomej. W ciągu XVIII wieku Dahomej podporządkował sobie małe państwa ludu Adża i zmonopolizował handel z Europejczykami. Od połowy XIX wieku wskutek zakazu handlu niewolnikami zmianom uległa gospodarka Dahomeju. Niewolnicy zatrudnieni zostali na plantacjach władcy[3].

W 1851 roku Dahomej podpisał traktat handlowy z Francją. W 1890 roku w wyniku traktatu Dahomej oddał Kotonu i Porto-Novo pod francuski protektorat. Dahomej sprzeciwiał się dalszemu poszerzaniu wpływów Francji. Opór zakończył się karną ekspedycją Francji w 1892 roku. W 1894 roku Dahomej stał się kolonią, a w 1904 roku został przyłączony do Francuskiej Afryki Zachodniej. W trakcie kolonialnych rządów dobrze rozwinęło się szkolnictwo, w wyniku czego powstała dość liczna wykształcona elita. W 1915 i 1923 miały miejsce powstania antyfrancuskie. Po 1945 roku narastał ruch wyzwoleńczy. W 1957 roku Francja została zmuszona do dopuszczenia do udziału w rządzie przedstawicieli ludności tubylczej, a w 1958 uznała Dahomej za republikę autonomiczną w ramach Wspólnoty Francuskiej. Pełna niepodległość ogłoszona została w 1960 roku[3].

Pierwszym prezydentem republiki został Hubert Maga. W 1963 roku wojsko obaliło go w wyniku puczu. Przez kolejne dziewięć lat doszło do kilku następnych zamachów. W 1972 roku polityczny chaos zakończył przewrót majora Mathieu Kérékou. W 1974 roku ogłosił on obowiązywanie w kraju orientacji marksistowskiej a rok później zmienił nazwę kraju na Ludowa Republika Beninu. W republice ludowej pełnię władzy sprawowała Partia Ludowej Rewolucji, z Kérékou jako przewodniczącym. Nowy rząd znacząco zreformował politykę gospodarczą i przeprowadził nacjonalizację najważniejszych przedsiębiorstw, szkolnictwa i banków. W 1980 roku Kérékou został prezydentem. W 1989 roku po wcześniejszych niepokojach społecznych i gospodarczych ruszył proces demokratyzacji. W 1990 roku wprowadzono system wielopartyjny, z nazwy państwa usunięto termin „Ludowa”. Pierwsze wolne wybory w 1991 roku wygrał opozycjonista Nicéphore Soglo. Nieudolna polityka gospodarcza Soglo doprowadziła do powrotu do władzy Kérékou. Były dyktator wygrał wybory prezydenckie w 1996 i 2001 roku. Wybory w 2006 i 2011 zwyciężył liberalny ekonomista Yayi Boni. Benin stanowi rzadki w Afryce przykład udanego przejścia do demokracji[3].

W 2016 roku w Beninie zniesiono karę śmierci za wszystkie przestępstwa[4].

Podział administracyjny edytuj

Kraj podzielony jest na 12 departamentów. Do 1999 było ich 6.

Geografia edytuj

Osobny artykuł: Geografia Beninu.

Północną część kraju pokrywa sawanna z akacjami i baobabami, natomiast na wybrzeżu rosną namorzyny. Wewnątrz kraju występują lasy suche, okresowo zrzucające liście. Zdarzają się również enklawy wilgotnych, wiecznie zielonych lasów. Tutejsze parki narodowe, tj. Pendjari i W du Niger, rezerwaty dzikich zwierząt reprezentowane przez takie gatunki jak m.in. lamparty, antylopy, słonie, hieny i wiele gatunków małp, stanowią dużą atrakcję turystyczną.

Miasta edytuj

Poniższa tabela przedstawia największe miasta Beninu (ludność powyżej 50 tys. mieszkańców) według spisu ludności z 11 maja 2013 roku[potrzebny przypis]:

Lp. Miasto Departament Liczba mieszkańców
(w 2013 roku)
1 Kotonu Littoral 679 012
2 Porto-Novo Ouémé 264 320
3 Parakou Borgou 255 478
4 Godomey Atlantique 253 262
5 Abomey-Calavi Atlantique 117 824
6 Djougou Donga 94 773
7 Bohicon Zou 93 744
8 Ekpé Ouémé 75 313
9 Abomey Zou 67 885
10 Nikki Borgou 66 109
11 Malanville Alibori 64 639
12 Kandi Alibori 56 043
13 Kérou Atacora 54 276
14 Natitingou Atacora 53 284

Gospodarka edytuj

Benin to kraj rolniczy z przewagą gospodarstw karłowatych. Uprawy dające produkty eksportowe – olej palmowy i kakao – prowadzi się w wilgotniejszej, gęściej zaludnionej części południowej państwa. Miasto Kotonu jest portem i ośrodkiem przemysłowym. Główne towary eksportowe, to: bawełna, orzechy nerkowca, masło shea i tkaniny, a główne importowe to artykuły spożywcze, produkty naftowe i środki produkcji[5].

Transport edytuj

 
Sieć kolejowa Beninu

Infrastruktura kolejowa edytuj

Długość używanych linii kolejowych: 438 km o szerokości 1000 mm[1]

Otwarta sieć kolejowa Beninu składa się z dwóch tras:

Infrastruktura drogowa edytuj

  • Łączna długość dróg: 16 000 km[1]

Przez teren Benin przebiega planowana Trans–West African Coastal Highway[6]. W momencie ukończenia budowy wszystkich mostów zapewni ona połączenie utwardzoną drogą państw ECOWAS.

 
Porty lotnicze w Beninie

Kultura edytuj

Paolo Valente, Opowieści szeptane przez wiatr, [1], Wydawnictwo WAM, Kraków 2008

Święta państwowe edytuj

Święta państwowe (2004)
Data Polska nazwa Oryginalna nazwa
1 stycznia Nowy Rok
10 stycznia Dzień Suwerenności Państwowej
2 lutego Eid-ul-Adha (ruchome)
12 kwietnia Poniedziałek Wielkanocny (ruchome)
2 maja Urodziny Proroka Eid-Milad Nnabi (ruchome)
20 maja Wniebowstąpienie
1 sierpnia Dzień Niepodległości
15 sierpnia Wniebowzięcie (ruchome)
26 października Dzień Sił Zbrojnych
1 listopada Wszystkich Świętych
14 listopada Koniec ramadanu (ruchome)
25 grudnia Boże Narodzenie

Społeczeństwo edytuj

Przeciętna długość życia edytuj

Mężczyźni - 60 lat, 8 miesięcy[1]

Kobiety - 64 lat, 6 miesięcy[1]

Użytkownicy Internetu edytuj

Średnio 340 osób na 1000 ma dostęp do Internetu[1].

Struktura etniczna edytuj

Grupa etniczna[7] Język Liczebność w tys. Procent ludności
Fonowie (Gbe) Język fon 2 520 22,12%
Hausa Język hausa 1 086 9,53%
Aja (Gbe) Język aja 779 6,84%
Bariba Język bariba 744 6,53%
Ayizo (Gbe) Język ayizo 622 5,46%
Borgu (Fulanie) Język borgu 470 4,13%
Temba (Gur) Język yom 444 3,9%
Egun (Gbe) Język gun 423 3,71%
Ede Nago (Joruba) Język ede 338 2,97%
Maxi (Gbe) Język maxi 283 2,48%
Saxwe (Gbe) Język saxwe 231 2,03%
Weme (Gbe) Język weme 223 1,96%
Xwla Wschodni i Zachodni (Gbe) Język xwla 212 1,86%
Dendi (Songhajowie) Język dendi 211 1,85%
Ede Idaca (Joruba) Język ede 174 1,53%
Kotafon (Gbe) Język kotafon 163 1,43%
Ewe (Gbe) Język ewe 149 1,31%
Biali (Gur) Język biali 128 1,12%
Ede Ije (Joruba) Język ede 122 1,07%
Boko (Mande) Język boko 119 1,04%
Ditamari (Gur) Język ditamari 116 1,02%

Religijność edytuj

Osobny artykuł: Religia w Beninie.

Struktura religijna w 2020 roku, według The ARDA[8]:

Liczba wyznawców lokalnych wierzeń jest zaniżona – wiele osób, które nominalnie identyfikują się jako chrześcijanie lub muzułmanie praktykują również tradycyjne religie[9].

Uwagi edytuj

  1. Siedziba władz to Kotonu.

Przypisy edytuj

  1. a b c d e f Benin. [w:] The World Factbook [on-line]. CIA. [dostęp 2024-02-08]. (ang.).
  2. a b c d e f g Dane dotyczące PKB na podstawie szacunków Międzynarodowego Funduszu Walutowego na rok 2023: International Monetary Fund: World Economic Outlook Database, April 2023. [dostęp 2023-05-20]. (ang.).
  3. a b c Benin. Historia, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2015-06-08].
  4. Kara śmierci: Chiny muszą ujawnić „groteskowy” poziom stosowania kary śmierci, amnesty.org.pl [dostęp 2017-11-12].
  5. Wielki ilustrowany atlas świata. Hubert Mroczkiewicz, Grzegorz Ajdacki, Krystyna Malik, Marzena Wieczorek, Konrad Banach Demart. 2010. [dostęp 2023-04-18].
  6. Highways link 15 West African countries.
  7. Benin – People Groups. Joshua Project, 2017. [dostęp 2017-10-23]. (ang.).
  8. National Profiles, www.thearda.com [dostęp 2022-09-11].
  9. International Religious Freedom Report 2007. U.S. State Department. [dostęp 2014-06-07].

Linki zewnętrzne edytuj