Wikipedia

Unia Afrykańska

organizacja międzynarodowa o charakterze politycznym, wojskowym i gospodarczym, zrzeszająca wszystkie państwa afrykańskie

Unia Afrykańska (UA) – organizacja międzynarodowa o charakterze politycznym, wojskowym i gospodarczym, zrzeszająca 55 państw afrykańskich. Powołana w miejsce Organizacji Jedności Afrykańskiej 9 lipca 2002 na szczycie w Durbanie. Jej siedzibą jest Addis Abeba.

Unia Afrykańska
الاتحاد الأفريقي (arab.)
African Union (ang.)
Union africaine (fr.)
Unión Africana (hiszp.)
União Africana (port.)
Umoja wa Afrika (suahili)
Logotyp / flaga
Mapa
Język roboczy

angielski, arabski, francuski, portugalski, hiszpański, suahili, hausa

Siedziba

Addis Abeba[a]
Johannesburg[b]

Przewodniczący

Azali Assoumani

Utworzenie

9 lipca 2002

Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

HistoriaEdytuj

Powołanie nowej organizacjiEdytuj

Powstanie UA wiąże się z dążeniami części afrykańskich przywódców do pogłębienia integracji celem głębszej realizacji idei panafrykanizmu. Podczas szczytu OJA w Algierze w dniach 12–14 lipca 1999 Mu’ammar al-Kaddafi oświadczył, że w jego opinii OJA wyczerpała swą przydatność i należy w jej miejsce powołać organizację zdolną zapewnić przyspieszenie integracji. Przypomniał też ideę budowy Stanów Zjednoczonych Afryki, jednak przez większość przywódców została ona uznana za zbyt daleko idącą. Zaakceptowano jednak potrzebę ustanowienia współpracy na nowych zasadach. 11 lipca 2000 roku w Lomé odbyło się posiedzenie Zgromadzenia Szefów Państw i Rządów OJA, w czasie którego podpisano statut nowej organizacji. 26 maja 2001 roku Akt założycielski Unii Afrykańskiej wszedł w życie. 8 lipca 2002 był ostatnim dniem funkcjonowania OJA – od 9 lipca jej zadania przejęła Unia Afrykańska[1].

Powołanie Rady Pokoju i BezpieczeństwaEdytuj

Rada Pokoju i Bezpieczeństwa (RPiB) składa się z 15 przedstawicieli wybranych spośród członków UA wybieranych przez Zgromadzenie. Rada jest organem pracującym stale, co zapewnia szybkie reagowanie w sytuacjach kryzysowych na Kontynencie. Do podstawowych kompetencji Rady należy przeciwdziałanie sporom i konfliktom, oraz polityce która może dążyć do popełniania zbrodni przeciwko ludzkości, a także realizowanie zadań z zakresu budowania i utrwalania pokoju w Afryce. Spośród wielu funkcji jakie zostały przydzielone Radzie na największą uwagę zasługuje fakt, iż ma ona prawo do wysyłania misji pokojowych, obserwacyjnych oraz określanie momentów konfliktów zbrojnych. Poza tym przewidywane jest utworzenie stałych afrykańskich sił stabilizacyjnych oraz Wojskowego Komitetu Sztabowego. Istnieją jednak obawy co do funkcjonowania tego organu, zwłaszcza jeśli chodzi o jego finansowanie[2].

Cele i zadaniaEdytuj

  • promocja rozwiązań demokratycznych na kontynencie;
  • wspieranie rozwoju gospodarczego i społecznego państw członkowskich;
  • walka z nędzą i korupcją;
  • upowszechnianie i ochrona praw człowieka;
  • działanie na rzecz integracji polityczno-gospodarczej kontynentu (m.in. wspólna waluta Afro);
  • wspólny parlament;
  • bank centralny;
  • wspólny sąd;
  • działanie na rzecz zakończenia konfliktów na kontynencie afrykańskim, a w przyszłości przeciwdziałanie im.

OrganyEdytuj

  • Zgromadzenie Unii
  • Rada Wykonawcza
  • Parlament Panafrykański
  • Trybunał Sprawiedliwości
  • Komisja Unii Afrykańskiej
  • Komitet Stałych Przedstawicieli
  • Wyspecjalizowane Komitety Techniczne
  • Rada Ekonomiczna, Społeczna i Kulturalna
  • Rada Pokoju i Bezpieczeństwa
  • Instytucje Finansowe

ZałożeniaEdytuj

Plan rozwoju Unii Afrykańskiej został zawarty w dokumencie Agenda 2063. Przewiduje on:

  • promować zasady i instytucje demokratyczne (w odróżnieniu od OJA, o której mówi się, że była klubem dyktatorów);
  • w większym stopniu chronić prawa człowieka na kontynencie afrykańskim;
  • wprowadzić mechanizmy wywierania wzajemnego wpływu, mające zakończyć konflikty zbrojne, a w przyszłości im zapobiegać;
  • stworzyć i podtrzymywać ogólnokontynentalny rynek zbytu (wzorem ogólnoświatowego trendu do formowania dużych bloków gospodarczych);
  • ograniczyć wymianę handlową z byłymi potęgami kolonialnymi na rzecz wymiany wewnątrz kontynentu (wyjście z uzależnienia);
  • przyciągnąć kapitał zagraniczny.

OsiągnięciaEdytuj

Rozwój ekonomicznyEdytuj

W 2018 roku kraje Unii podpisały umowę o Afrykańskiej Kontynentalnej Strefie Wolnego Handlu, którą ratyfikowały 22 państwa. Umowa obowiązuje od czerwca 2020 roku. Następnym planowanym krokiem na drodze do wspólnego rynku jest utworzenie unii celnej.

Trwa łagodzenie reżimu wizowego. Część państw wprowadziła możliwość nabycia wizy już po przybyciu do kraju (np. Nigeria). Ruch bezwizowy na kontynencie ma być możliwy dla posiadaczy paszportu afrykańskiego[3].

Współpraca technologicznaEdytuj

W 2018 ustanowiono Afrykańską Agencję Kosmiczną. Pełną zdolność operacyjną ma zyskać w 2023 roku[4].

Polityka bezpieczeństwaEdytuj

Afrykańskie siły stabilizacyjne (ang. African Stanby Forces, AFS) zostały utworzone w 2011 roku. Jest to formacja złożona z kontyngentów wojskowych, policyjnych i cywilnych. Składa się z 5 stałych brygad wielonarodowych, liczących razem 15 tysięcy żołnierzy[5]. Brygada Ecowas stanowi jednocześnie siły pokojowe Wspólnoty Afryki Zachodniej. Artykuł 4 Aktu Założycielskiego UA pozwala na dokonanie interwencji w państwie Unii, w przypadku popełnienia zbrodni wojennej, ludobójstwa lub zbrodni przeciwko ludzkości. ASF pełnią obecnie misje w Mali, Ugandzie, Sudanie Południowym i Republice Środkowoafrykańskiej.

EkologiaEdytuj

W 2007 organizacja zainicjowała powstanie Wielkiego Zielonego Muru, pasa zieleni odgraniczającego sawanny Sahelu od piasków Sahary[6].

Relacje z państwami trzecimiEdytuj

Unia Afrykańska ma swoich przedstawicieli w Narodach Zjednoczonych[7], Światowej Organizacji Handlu, Unii Europejskiej, Stanach Zjednoczonych oraz w Lidze Arabskiej[8]. W szczytach Unii zazwyczaj bierze udział prezydent Palestyny[9]. Od 2016 co roku odbywają się spotkania UA-UE, w których udział biorą ministrowie rolnictwa i żywności państw obu organizacji[10].

PrzewodnictwoEdytuj

 
Sala plenarna w budynku Organizacji Narodów Zjednoczonych w Addis Abebie, gdzie odbywają się szczyty UA
 
Prezydent Sudanu Umar al-Baszir podczas 12. szczytu UA, 31 stycznia 2009
Przewodniczący Początek Koniec Państwo
Thabo Mbeki 9 lipca 2002 10 lipca 2003   Południowa Afryka
Joaquim Chissano 10 lipca 2003 6 lipca 2004   Mozambik
Olusẹgun Ọbasanjọ 6 lipca 2004 24 stycznia 2006   Nigeria
Denis Sassou-Nguesso 24 stycznia 2006 29 stycznia 2007   Kongo
John Kufuor 29 stycznia 2007 31 stycznia 2008   Ghana
Jakaya Kikwete 31 stycznia 2008 2 lutego 2009   Tanzania
Muammar al-Kaddafi[11] 2 lutego 2009 31 stycznia 2010   Libia
Bingu wa Mutharika[11] 31 stycznia 2010 31 stycznia 2011   Malawi
Teodoro Obiang Nguema Mbasogo 31 stycznia 2011 29 stycznia 2012   Gwinea Równikowa
Yayi Boni 29 stycznia 2012 27 stycznia 2013   Benin
Hajle Marjam Desalegne 27 stycznia 2013 30 stycznia 2014   Etiopia
Muhammad uld Abd al-Aziz[12][13][14] 30 stycznia 2014 30 stycznia 2015   Mauretania
Robert Mugabe 30 stycznia 2015 30 stycznia 2016   Zimbabwe
Idriss Déby 30 stycznia 2016 30 stycznia 2017   Czad
Alpha Condé 30 stycznia 2017 28 stycznia 2018   Gwinea
Paul Kagame 28 stycznia 2018 10 lutego 2019   Rwanda
Abd al-Fattah as-Sisi 10 lutego 2019 10 lutego 2020   Egipt
Cyril Ramaphosa[15] 10 lutego 2020 6 lutego 2021   Południowa Afryka
Félix Tshisekedi 6 lutego 2021 5 lutego 2022   Demokratyczna Republika Konga
Macky Sall 5 lutego 2022 18 lutego 2023   Senegal
Azali Assoumani 18 lutego 2023 nadal urzęduje   Komory

CzłonkowieEdytuj

Państwa członkowskieEdytuj

UwagiEdytuj

  1. ↑ Siedziba Komisji Unii Afrykańskiej.
  2. ↑ Siedziba Parlamentu Panafrykańskiego.

PrzypisyEdytuj

  1. ↑ Wiesław Lizak: Problemy bezpieczeństwa Afryki. W: Ryszard Zięba: Bezpieczeństwo międzynarodowe po zimnej wojnie. Wyd. 1. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, 2008, s. 471. ISBN 978-83-60501-92-4.
  2. ↑ Haliżak E., Kuźniar R., Michałowska G., Parzymies S., Simonides J., Zięba R.: Stosunki międzynarodowe w XXI wieku. Warszawa: Scholar, 2006, s. 796.
  3. ↑ Claus Stäcker, Africa’s New Year Resolutions Unrealistic, allAfrica, 29 grudnia 2019.
  4. ↑ Plans for African Space Agency jeopardized by lack of progress, physicsworld, 24 lutego 2019.
  5. ↑ African Union, [w:] Encyclopædia Britannica [online] [dostęp 2022-10-05] (ang.).
  6. ↑ The Great Green Wall Initiative, strona Narodów Zjednoczonych.
  7. ↑ New Permanent Observer for African Union Presents Letter of Appointment, oficjalna strona Narodów Zjednoczonych, 23 marca 2020.
  8. ↑ Permanent Representational and Specialised Offices, Strona oficjalna Unii Affrykańskiej.
  9. ↑ Liderzy Unii Afrykańskiej potępiają plan Trumpa., eurokurier24.pl, 9 lutego 2020.
  10. ↑ Współpraca i porozumienia między Unią Afrykańską a UE w dziedzinie rolnictwa i rozwoju obszarów wiejskich, Oficjalna strona internetowa Unii Europejskiej.
  11. ↑ a b Gaddafi chides African Union after leadership change. Reuters, 31 stycznia 2010. [dostęp 2010-02-01]. (ang.).
  12. ↑ President Abdel Aziz of the Islamic Republic of Mauritania elected African Union Chairperson. au.int, 2014-01-30. [dostęp 2014-08-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-08-26)]. (ang.).
  13. ↑ Abdel Fattah al-Sissi: L’élection du président mauritanien à la tête de l’UA fait polémique. rfi.fr, 2014-01-31. [dostęp 2014-08-25]. (fr.).
  14. ↑ محمد ولد عبد العزيز رئيسا للاتحاد الإفريقي. ma-chahid.com, 2014-01-30. [dostęp 2014-08-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-08-26)]. (arab.).
  15. ↑ Acceptance Statement by South African President H.E. Cyril Ramaphosa on assuming the Chair of the African Union for 2020 | African Union, au.int [dostęp 2020-05-22].
  16. ↑ Morocco rejoins African Union. worldbulletin.net, 2017-01-30. [dostęp 2017-01-31]. (ang.).

BibliografiaEdytuj

  • Ewa Łaźniewska, Przemysław Deszczyński (red.): Kompendium wiedzy o organizacjach międzynarodowych. Wyd. 1. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 373–377. ISBN 978-83-01-16562-8.
  • Konrad Czernichowski: Integracja afrykańska – uwarunkowania, formy współpracy, instytucje. Wyd. 1. Warszawa: CeDeWu.pl, 2010, s. 111–133. ISBN 978-83-7556-353-5.
  • Wiesław Lizak: Problemy bezpieczeństwa Afryki. W: Ryszard Zięba: Bezpieczeństwo międzynarodowe po zimnej wojnie. Wyd. 1. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, 2008, s. 471–475. ISBN 978-83-60501-92-4.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Unia_Afrykańska&oldid=69805955”