Wikipedia

Unia Afrykańska

organizacja międzynarodowa o charakterze politycznym, wojskowym i gospodarczym, zrzeszająca wszystkie państwa afrykańskie

Unia Afrykańska (UA) – organizacja międzynarodowa o charakterze politycznym, wojskowym i gospodarczym, zrzeszająca 55 państw afrykańskich. Powołana w miejsce Organizacji Jedności Afrykańskiej 9 lipca 2002 na szczycie w Durbanie. Jej siedzibą jest Addis Abeba.

Unia Afrykańska
‏الاتحاد الأفريقي‎ (arab.)
African Union (ang.)
Union africaine (fr.)
Unión Africana (hiszp.)
União Africana (port.)
Umoja wa Afrika (suahili)
Logotyp / flaga
Mapa
Język roboczy

angielski, arabski, francuski, portugalski, hiszpański, suahili, hausa

Siedziba

Addis Abeba Komisja
Johannesburg Parlament
Arusha Trybunał

Członkowie

55

Przewodniczący

João Lourenço

Utworzenie

9 lipca 2002

Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Historia

edytuj

Powstanie UA wiąże się z dążeniami części afrykańskich przywódców do pogłębienia integracji celem głębszej realizacji idei panafrykanizmu. Podczas szczytu OJA w Algierze w dniach 12–14 lipca 1999 Mu’ammar al-Kaddafi oświadczył, że w jego opinii OJA wyczerpała swą przydatność i należy w jej miejsce powołać organizację zdolną zapewnić przyspieszenie integracji. Przypomniał też ideę budowy Stanów Zjednoczonych Afryki, jednak przez większość przywódców została ona uznana za zbyt daleko idącą. Zaakceptowano jednak potrzebę ustanowienia współpracy na nowych zasadach. 11 lipca 2000 roku w Lomé odbyło się posiedzenie Zgromadzenia Szefów Państw i Rządów OJA, w czasie którego podpisano statut nowej organizacji. 26 maja 2001 roku Akt Ustanawiający Unię Afrykańską wszedł w życie. 4 lipca 2002 był ostatnim dniem funkcjonowania OJA – od 9 lipca jej zadania przejęła Unia Afrykańska[1].

Cele i zadania

edytuj

Plan rozwoju Unii Afrykańskiej został zawarty w dokumencie Agenda 2063. Przewiduje on:

  • promować zasady i instytucje demokratyczne (w odróżnieniu od OJA, nazywaną potocznie klubem dyktatorów);
  • w większym stopniu chronić prawa człowieka na kontynencie afrykańskim;
  • wprowadzić mechanizmy wywierania wzajemnego wpływu, mające zakończyć konflikty zbrojne, a w przyszłości im zapobiegać;
  • stworzyć i podtrzymywać ogólnokontynentalny rynek zbytu (wzorem ogólnoświatowego trendu do formowania dużych bloków gospodarczych);
  • ograniczyć wymianę handlową z byłymi potęgami kolonialnymi na rzecz wymiany wewnątrz kontynentu (wyjście z uzależnienia);
  • walka z nędzą i korupcją;
  • dalsza integracja polityczno-gospodarcza kontynentu

W państwach członkowskich trwają procesy legislacyjne w celu ustanowienia Afrykańskiego Banku Inwestycyjnego, panafrykańskiej giełdy papierów wartościowych, wspólnego banku centralnego i funduszu walutowego[2]. Planowane jest utworzenie jednolitego rynku usług cyfrowych[3]. Zwieńczeniem integracji kontynentu ma być utworzenie Armii Afrykańskiej[4].

Organy

edytuj

Osiągnięcia

edytuj

Rozwój ekonomiczny

edytuj

W 2018 roku kraje unii podpisały umowę o Afrykańskiej Kontynentalnej Strefie Wolnego Handlu. Umowa obowiązuje od stycznia 2021 roku. Następnym planowanym krokiem na drodze do wspólnego rynku jest utworzenie unii celnej.

Trwa łagodzenie reżimu wizowego. Część państw wprowadziła możliwość nabycia wizy już po przybyciu do kraju (np. Nigeria). Ruch bezwizowy na kontynencie ma być możliwy dla posiadaczy paszportu afrykańskiego[5].

Współpraca technologiczna

edytuj

W 2025 powstała Afrykańska Agencja Kosmiczna[6] odpowiedzialną za koordynację programów kosmicznych państw członkowskich.

Polityka bezpieczeństwa

edytuj

Afrykańskie siły stabilizacyjne (ang. African Standby Forces, ASF) zostały utworzone w 2011 roku. Jest to formacja złożona z kontyngentów wojskowych, policyjnych i cywilnych. Składa się z 5 stałych brygad wielonarodowych, liczących razem 15 tysięcy żołnierzy[7]. Brygada Ecowas stanowi jednocześnie siły pokojowe Wspólnoty Afryki Zachodniej. Artykuł 4 Aktu Założycielskiego UA pozwala na dokonanie interwencji w państwie unii, w przypadku popełnienia zbrodni wojennej, ludobójstwa lub zbrodni przeciwko ludzkości. ASF pełnią obecnie misje w Mali, Ugandzie, Sudanie Południowym i Republice Środkowoafrykańskiej.

22 państwa są powiązane sojuszem wojskowym[8]. Kraje członkowskie zobowiązały się, indywidualnie bądź zbiorowo, przeciwstawić agresji na państwo unii używając wszelkich dostępnych środków[4].

Ekologia

edytuj

W 2007 organizacja zainicjowała powstanie Wielkiego Zielonego Muru, pasa zieleni odgraniczającego sawanny Sahelu od piasków Sahary[9].

Relacje z państwami trzecimi

edytuj

Unia Afrykańska ma swoich przedstawicieli w Narodach Zjednoczonych[10], Światowej Organizacji Handlu, Unii Europejskiej, Stanach Zjednoczonych oraz w Lidze Państw Arabskich[11]. Należy do G20.[12] W szczytach unii zazwyczaj bierze udział prezydent Palestyny[13]. Instytucje Unii Europejskiej współpracują z ich odpowiednikami z Unii Afrykańskiej[14]. UE wspiera finansowo projekty zwiazane z osiągnięciem przez kontynent celów zawartych w Agendzie 2030 na rzecz celów zrównoważonego rozwoju. Trwają rozmowy w celu pogłębienia relacji handlowych z Mercosur[15]. UA ma zamiar dostać stałe miejsce w Radzie Bezpieczeństwa ONZ[16].

Przewodnictwo

edytuj
 
Sala plenarna w budynku Organizacji Narodów Zjednoczonych w Addis Abebie, gdzie odbywają się szczyty UA
 
Prezydent Sudanu Umar al-Baszir podczas 12. szczytu UA, 31 stycznia 2009
Przewodniczący Początek Koniec Państwo
Thabo Mbeki 9 lipca 2002 10 lipca 2003   Południowa Afryka
Joaquim Chissano 10 lipca 2003 6 lipca 2004   Mozambik
Olusẹgun Ọbasanjọ 6 lipca 2004 24 stycznia 2006   Nigeria
Denis Sassou-Nguesso 24 stycznia 2006 29 stycznia 2007   Kongo
John Kufuor 29 stycznia 2007 31 stycznia 2008   Ghana
Jakaya Kikwete 31 stycznia 2008 2 lutego 2009   Tanzania
Muammar al-Kaddafi[17] 2 lutego 2009 31 stycznia 2010   Libia
Bingu wa Mutharika[17] 31 stycznia 2010 31 stycznia 2011   Malawi
Teodoro Obiang Nguema Mbasogo 31 stycznia 2011 29 stycznia 2012   Gwinea Równikowa
Yayi Boni 29 stycznia 2012 27 stycznia 2013   Benin
Hajle Marjam Desalegne 27 stycznia 2013 30 stycznia 2014   Etiopia
Muhammad uld Abd al-Aziz[18][19][20] 30 stycznia 2014 30 stycznia 2015   Mauretania
Robert Mugabe 30 stycznia 2015 30 stycznia 2016   Zimbabwe
Idriss Déby 30 stycznia 2016 30 stycznia 2017   Czad
Alpha Condé 30 stycznia 2017 28 stycznia 2018   Gwinea
Paul Kagame 28 stycznia 2018 10 lutego 2019   Rwanda
Abd al-Fattah as-Sisi 10 lutego 2019 10 lutego 2020   Egipt
Cyril Ramaphosa[21] 10 lutego 2020 6 lutego 2021   Południowa Afryka
Félix Tshisekedi 6 lutego 2021 5 lutego 2022   Demokratyczna Republika Konga
Macky Sall 5 lutego 2022 18 lutego 2023   Senegal
Azali Assoumani 18 lutego 2023 17 lutego 2024   Komory
Muhammad wuld al-Ghazwani 17 lutego 2024 15 lutego 2025   Mauretania
João Lourenço 15 lutego 2025 nadal urzęduje   Angola

Członkowie

edytuj

Państwa członkowskie

edytuj

Kultura i symbole

edytuj
  • Flaga - przedstawia mapę Afryki otoczoną przez 55 gwiazd odpowiadającym 55 krajom unii[23]
  • Godło - Afryka otoczona liśćmi palmowymi, występuje w dokumentach i paszporcie afrykańskim
  • Hymn - "Zjednoczmy się wszyscy i świętujmy razem"
  • Dewiza - "Zjednoczona i Silna Afryka"[24]
  • Dzień Afryki - obchodzony 25 maja w rocznicę powstania Organizacji Jedności Afrykańskiej
  • Dzień Integracji Afryki - przypada 7 lipca[25]
  • Igrzyska afrykańskie - organizowane co 4 lata od 1965 roku[26]

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Wiesław Lizak: Problemy bezpieczeństwa Afryki. W: Ryszard Zięba: Bezpieczeństwo międzynarodowe po zimnej wojnie. Wyd. 1. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, 2008, s. 471. ISBN 978-83-60501-92-4.
  2. ↑ About Economic Development, Integration and Trade [online], Unia Afrykańska strona oficjalna.
  3. ↑ Baidy Sy, Building a Connected Africa: The Path to a Single Digital Market and a Prosperous Future [online], blogs.worldbank.org [dostęp 2023-03-09].
  4. ↑ a b African Union non-agression and common defense pact [pdf], Artykuł 4, au.int.
  5. ↑ Claus Stäcker, Africa’s New Year Resolutions Unrealistic [online], allAfrica, 29 grudnia 2019.
  6. ↑ Allen Versfeld, African Space Agency takes flight [online], Universe Today, 4 maja 2025.
  7. ↑ African Union, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2022-10-05] (ang.).
  8. ↑ List of countries which have signed, ratified/acceded to the Africn Union non-agression and common defence Pact [pdf], au.int.
  9. ↑ The Great Green Wall Initiative [online], strona Narodów Zjednoczonych.
  10. ↑ New Permanent Observer for African Union Presents Letter of Appointment [online], oficjalna strona Narodów Zjednoczonych, 23 marca 2020.
  11. ↑ Permanent Representational and Specialised Offices [online], Strona oficjalna Unii Affrykańskiej.
  12. ↑ Unia Afrykańska stałym członkiem G20 [online], trojka.polskieradio.pl, 9 września 2023.
  13. ↑ Liderzy Unii Afrykańskiej potępiają plan Trumpa. [online], eurokurier24.pl, 9 lutego 2020 [zarchiwizowane z adresu 2023-04-17].
  14. ↑ Współpraca i porozumienia między Unią Afrykańską a UE w dziedzinie rolnictwa i rozwoju obszarów wiejskich [online], Oficjalna strona internetowa Unii Europejskiej.
  15. ↑ Mercosur and African Union initiate trade and cooperation talks [online], cancilleria.gob.ar [dostęp 2021-06-25].
  16. ↑ Agenda 2063 Tha Africa we want [pdf], punkt 62, au.int, wrzesień 2015.
  17. ↑ a b Gaddafi chides African Union after leadership change. Reuters, 31 stycznia 2010. [dostęp 2010-02-01]. (ang.).
  18. ↑ President Abdel Aziz of the Islamic Republic of Mauritania elected African Union Chairperson. au.int, 2014-01-30. [dostęp 2014-08-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-08-26)]. (ang.).
  19. ↑ Abdel Fattah al-Sissi: L’élection du président mauritanien à la tête de l’UA fait polémique. rfi.fr, 2014-01-31. [dostęp 2014-08-25]. (fr.).
  20. ↑ محمد ولد عبد العزيز رئيسا للاتحاد الإفريقي. ma-chahid.com, 2014-01-30. [dostęp 2014-08-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-08-26)]. (arab.).
  21. ↑ Acceptance Statement by South African President H.E. Cyril Ramaphosa on assuming the Chair of the African Union for 2020 | African Union [online], au.int [dostęp 2020-05-22].
  22. ↑ Morocco rejoins African Union. worldbulletin.net, 2017-01-30. [dostęp 2017-01-31]. (ang.).
  23. ↑ AU Symbols and Anthem [online], au.int.
  24. ↑ AFRICA DAY 2020 [online], parliament.gov.za.
  25. ↑ African Integration Day [online], au.int.
  26. ↑ History of African Games [online], sportscouncil.au.int.

[1][2][3][4]

Bibliografia

edytuj
  • Ewa Łaźniewska, Przemysław Deszczyński (red.): Kompendium wiedzy o organizacjach międzynarodowych. Wyd. 1. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 373–377. ISBN 978-83-01-16562-8.
  • Konrad Czernichowski: Integracja afrykańska – uwarunkowania, formy współpracy, instytucje. Wyd. 1. Warszawa: CeDeWu.pl, 2010, s. 111–133. ISBN 978-83-7556-353-5.
  • Wiesław Lizak: Problemy bezpieczeństwa Afryki. W: Ryszard Zięba: Bezpieczeństwo międzynarodowe po zimnej wojnie. Wyd. 1. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, 2008, s. 471–475. ISBN 978-83-60501-92-4.
  1. ↑ AU suspends Burkina Faso after coup as envoys head for talks [online], Al Jazeera [dostęp 2025-01-09] (ang.).
  2. ↑ African Union suspends Gabon’s membership after military coup [online], Al Jazeera [dostęp 2025-01-09] (ang.).
  3. ↑ AfricaNews, African Union suspends Guinea following coup [online], Africanews, 10 września 2021 [dostęp 2025-01-09] (ang.).
  4. ↑ African Union announces 'immediate suspension' of Mali after second coup [online], France 24, 2 czerwca 2021 [dostęp 2025-01-09] (ang.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Unia_Afrykańska&oldid=76740400”