Johannesburg
Johannesburg (wymowa angielska: [jəʊˈhænɪsbɜ:ɡ], wymowa afrikaans: [jʊəˈɦanəsbœrχ]; zwane także Joburg i eGoli – miejsce złota) – miasto w północno-wschodniej części Południowej Afryki, od 1994 stolica prowincji Gauteng w zagłębiu Witwatersrand.
 Centrum biznesowe Johannesburga | |||||
| |||||
| Dewiza: Unity in Development | |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Prowincja | |||||
| Data założenia |
1886 | ||||
| Burmistrz | |||||
| Powierzchnia |
1645 km² | ||||
| Wysokość |
1753 m n.p.m. | ||||
| Populacja (2019) • liczba ludności • gęstość |
| ||||
| Nr kierunkowy |
+2711 | ||||
| Kod pocztowy |
2001 | ||||
Położenie na mapie Południowej Afryki  | |||||
Położenie na mapie Gautengu  | |||||
 26°08′S 27°54′E/-26,133333 27,900000
| |||||
| Strona internetowa | |||||
Demografia
edytujW przeszłości Johannesburg był trzecim pod względem liczby mieszkańców miastem Południowej Afryki, za Kapsztadem i Durbanem[1][2], ale według najnowszych badań statystycznych obecnie jest największym[3]. Według danych z 2011 roku, miasto zamieszkiwało 957 441 osób, z czego 20,9% to ludzie w wieku 0-14, 74,6% w wieku 15-64, a 4,4% to 65+; obszar metropolitalny Johannesburga liczył 4 434 827 osób, co uczyniło go największą aglomeracją w kraju[4]. W roku 2015 miasto zamieszkiwało 4,4 miliona osób, a cały obszar metropolitalny według nieoficjalnych danych ok. 8 milionów[3]. Dane World Population Review na pierwszy kwartał 2019 r. podają jako liczbę mieszkańców obszaru miejskiego (urban agglomeration[5] wg definicji Rady Gospodarczej i Społecznej ONZ) Johannesburga ponad 5 636 000.
bez języka dominującego
| Rasa | % |
|---|---|
| Czarni Afrykanie | 64,2 |
| Biali | 13,9 |
| Koloredzi | 13,9 |
| Azjaci i Hindusi | 6,7 |
| Inni | 1,3 |
| Język | Populacja | % |
|---|---|---|
| IsiZulu | 174 620 | 17,31 |
| Sotho | 57 223 | 5,72 |
| IsiXhosa | 56 995 | 5,65 |
| Afrikaans | 161 653 | 16,02 |
| Sepedi | 42 759 | 4,24 |
| Setswana | 53 973 | 5,35 |
| angielski | 374 576 | 37,12 |
| Xitsonga | 24 509 | 2,43 |
| SiSwati | 7581 | 0,75 |
| Tshivenda | 15 401 | 1,53 |
| IsiNdebele | 11 725 | 1,16 |
| Inne języki Afryki Południowej | 28 019 | 2,78 |
Geografia
edytujJohannesburg jest największym miastem w Południowej Afryce. Chociaż miasto jest stolicą najbogatszej prowincji w Południowej Afryce, prowincji Gauteng, i jest siedzibą dla Trybunału Konstytucyjnego, to nie jest jedną z trzech stolic (są nimi: Pretoria – wykonawcza, Kapsztad – ustawodawcza oraz Bloemfontein – sądownicza). Według badań z 2015 roku obszar metropolitalny miasta liczył około 8 milionów ludzi, natomiast samo miasto liczyło 4,4 miliony osób. Powierzchnia miasta wynosi 1645 km²[6].
Podział administracyjny
edytujJohannesburg od 2006 dzieli się na 7 regionów:
- Region A – Diepsloot, Kya Sand, Midrand, Ivory Park
- Region B – Bryanston, Douglasdale, Fourways, Randburg, Sandton, Strijdompark, Sunninghill, Woodmead, Emmarentia, Greenside, Melville, Northcliff, Rosebank, Parktown, Parktown North,
- Region C – Roodepoort, Constantia Kloof, Northgate
- Region D – Doornkop, Soweto, Dobsonville, Protea Glen, Meadowlands, Diepkloof
- Region E – Alexandra, Wynberg, Bruma
- Region F – Inner City, Johannesburg South, City Deep, Aeroton, Southgate
- Region G – Orange Farm, Ennerdale, Lenasia
Gospodarka
edytujJohannesburg jest głównym ośrodkiem gospodarczym i finansowym Południowej Afryki i centrum Witwatersrand – zurbanizowanego regionu górniczo-przemysłowego[7], a przy tym najsilniejszym węzłem gospodarczym kontynentu afrykańskiego[8]. W Johannesburg generowane jest 16% południowoafrykańskiego PKB i zatrudnienie znajduje 12% aktywnej zawodowo ludności kraju[8].
Jak poświadcza historia tego miasta, swoje powstanie, rozwój i bogactwo, a nawet jedyną rację istnienia[9], zawdzięcza leżącym pod Wysokim Weldem pokładom złota. Jego wydobycie nie ma już miejsca na terenach samego miasta i usunięto większość hałd urobionej w trakcie ekspoatacji skały płonnej, pozostawiono jednak niektóre z nich ze względu na ich wartość historyczną[9]. Miasto jest siedzibą wszystkich krajowych przedsiębiorstw górniczych[10] i regulującej przemysł wydobywczy Minerals Council South Africa (do maja 2018 r. Chamber of Mines of South Africa[11]). Także znaczna część lokalnego sektora maszynowego i inżynieryjnego służy potrzebom krajowego przemysłu wydobywczego[10], jednego z największych na świecie[12] dzięki bogatym złożom nie tylko złota, ale także innych metali szlachetnych, diamentów i innych kamieni szlachetnych, węgla i innych minerałów[12]. Obok szlifierni diamentów znajdują się tu także wytwórnie diamentów syntetycznych[7].
Johannesburg jest bezsprzecznym centrum finansowym kraju, gdyż tu znajduje się założona w 1887 r. giełda papierów wartościowych Johannesburg Securities Exchange, notująca ponad 600 spółek[10], największa na kontynencie afrykańskim[8]. Tutaj mają też siedziby niemal wszystkie południowoafrykańskie banki, firmy ubezpieczeniowe i towarzystwa budowlane[10].
Mniejsze znaczenie, ale istotne ze względu na zatrudnienie, mają leżące w obrębie Johannesburga i East Rand (dzielnica Witwatersrand) fabryki produkujące dla sektora chemicznego, maszynowego, metalurgicznego, włókienniczego i drzewnego[7]. Obecne są ośrodki naukowe i firmy usługowe sektorów medycznych i ochrony zdrowia, transportowych, telekomunikacyjnych i informatycznych, jak i telewizyjnych i filmowych[8].
Transport
edytujLotniczy
edytujMiędzynarodowy port lotniczy Johannesburg jest największym lotniskiem Południowej Afryki, jak i Afryki, obsługuje połączenia z Europą i Ameryką. Port lotniczy Lanseria obsługuje połączenia regionalne.
Drogowy
edytujJohannesburg jest dobrze połączony z resztą kraju, w mieście przecinają się drogi:
- N1 (Kapsztad – Bloemfontein – Johannesburg – Pretoria – Polokwane – granica z Zimbabwe)
- N3 (Durban – Johannesburg)
- N13 (George – Kimberley – Johannesburg)
- N14 (Springbok – Johannesburg – Pretoria)
- N17 (Johannesburg – Ermelo – granica z Eswatini)
Ponadto, przez centrum przebiegają dwie autostrady – M1 i M2, ułatwiające dojazd do dzielnicy biznesowej.
Kolejowy
edytujNajważniejszą stacją miasta jest Johannesburg Park – stacja końcowa dla pociągów GauTrain łączących Johannesburg z lotniskiem oraz Pretorią, jest również stacją przelotową dla wielu linii Metrorail Gauteng.
Sport
edytuj
Johannesburg był jednym z gospodarzy Mistrzostw Świata w Piłce Nożnej 2010 w RPA.
Polonia
edytuj- Na cmentarzu West Park znajduje się Polski Ogród Pamięci, gdzie w części wojskowej znajduje się 5 grobów polskich żołnierzy zmarłych w miejscowym szpitalu polowym (obecnie zwanym Baragwanath), rannych w kampanii w Zachodniej Afryce w 1942 roku.
- W parku James & Ethel Gray znajduje się jedyny w Afryce Pomnik Katyński ukończony w 1981 roku.
Miasta partnerskie
edytuj
Galeria
edytuj-
Plac Nelsona Mandeli -
Pomnik Gandhiego -
Plac Gandhiego -
Posąg Gandhiego
Przypisy
edytuj- ↑ Andile Smith, Top 20 Largest Cities And Towns In South Africa [online], BuzzSouthAfrica – Famous People, Celebrity Bios, Updates, Trendy News, 14 października 2013 [dostęp 2019-04-23] (ang.).
- ↑ South Africa’s Major Cities and International Airports [online], ShowMe™ – South Africa [dostęp 2019-04-23] (ang.).
- ↑ a b Johannesburg Population 2019 (Demographics, Maps, Graphs) [online], worldpopulationreview.com [dostęp 2019-04-23].
- ↑ Statistics South Africa, Main Place | Statistics South Africa [online], statssa.gov.za [dostęp 2016-04-10].
- ↑ World Urbanization Prospects – Population Division – United Nations [online], population.un.org [dostęp 2019-04-23].
- ↑ Geography of Johannesburg, Overview of South Africa - EasyExpat.com [online], easyexpat.com [dostęp 2020-10-23] (ang.).
- ↑ a b c Barbara. Petrozolin-Skowrońska, Nowa encyklopedia powszechna PWN, wyd. 1, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1995–1996, ISBN 83-01-11097-X, OCLC 33047498 [dostęp 2019-04-23].
- ↑ a b c d Population & People [online], visit.joburg [dostęp 2019-04-23] [zarchiwizowane z adresu 2019-04-23].
- ↑ a b Jon Murray, South Africa, Lesotho & Swaziland, wyd. 2, Hawthorn: Lonely Planet Publications, 1996, ISBN 0-86442-323-3 (ang.).
- ↑ a b c d Johannesburg, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2022-09-30] (ang.).
- ↑ Richard Jansen van Vuuren, SA Chamber of Mines renamed: Minerals Council South Africa [online], Miningreview.com, 23 maja 2018 [dostęp 2019-04-23] (ang.).
- ↑ a b Mafika, Mining and minerals in South Africa [online], Brand South Africa, 16 sierpnia 2012 [dostęp 2019-04-23] (ang.).