Johannesburg

miasto w północno-wschodniej części Południowej Afryki

Johannesburg (wymowa angielska: [jəʊˈhænɪsbɜ:ɡ], wymowa afrikaans: [jʊəˈɦanəsbœrχ]; zwane także Joburg i eGolimiejsce złota) – miasto w północno-wschodniej części Południowej Afryki, od 1994 stolica prowincji Gauteng w zagłębiu Witwatersrand.

Johannesburg
Ilustracja
Centrum biznesowe Johannesburga
Herb Flaga
Herb Flaga
Dewiza: Unity in Development
Państwo

 Południowa Afryka

Prowincja

Gauteng

Data założenia

1886

Burmistrz

Mpho Phalatse(inne języki)

Powierzchnia

1645 km²

Wysokość

1753 m n.p.m.

Populacja (2019)
• liczba ludności
• gęstość


5 636 000
3400 os./km²

Nr kierunkowy

+2711

Kod pocztowy

2001

Położenie na mapie Gautengu
Mapa konturowa Gautengu, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Johannesburg”
Położenie na mapie Południowej Afryki
Mapa konturowa Południowej Afryki, blisko centrum na prawo u góry znajduje się punkt z opisem „Johannesburg”
Ziemia26°08′S 27°54′E/-26,133333 27,900000
Strona internetowa
Farma, na której po raz pierwszy znaleziono złoto (1886)
Podział administracyjny Johannesburga

Demografia edytuj

W przeszłości Johannesburg był trzecim pod względem liczby mieszkańców miastem Południowej Afryki, za Kapsztadem i Durbanem[1][2], ale według najnowszych badań statystycznych obecnie jest największym[3]. Według danych z 2011 roku, miasto zamieszkiwało 957 441 osób, z czego 20,9% to ludzie w wieku 0-14, 74,6% w wieku 15-64, a 4,4% to 65+; obszar metropolitalny Johannesburga liczył 4 434 827 osób, co uczyniło go największą aglomeracją w kraju[4]. W roku 2015 miasto zamieszkiwało 4,4 miliona osób, a cały obszar metropolitalny według nieoficjalnych danych ok. 8 milionów[3]. Dane World Population Review na pierwszy kwartał 2019 r. podają jako liczbę mieszkańców obszaru miejskiego (urban agglomeration[5] wg definicji Rady Gospodarczej i Społecznej ONZ) Johannesburga ponad 5 636 000.

 
Mapa językowa Johannesburga

      Afrikaans

      Angielski

      Południowe Ndebele

      Xhosa

      Zulu

      Sepedi(inne języki)

      Sotho

      Tswana

      Venda

      Tsonga

      bez języka dominującego

Rasa %
Czarni Afrykanie 64,2
Biali 13,9
Koloredzi 13,9
Azjaci i Hindusi 6,7
Inni 1,3
Język Populacja %
IsiZulu 174 620 17,31
Sotho 57 223 5,72
IsiXhosa 56 995 5,65
Afrikaans 161 653 16,02
Sepedi 42 759 4,24
Setswana 53 973 5,35
Angielski 374 576 37,12
Xitsonga 24 509 2,43
SiSwati 7581 0,75
Tshivenda 15 401 1,53
IsiNdebele 11 725 1,16
Inne języki Afryki Południowej 28 019 2,78

Geografia edytuj

Johannesburg jest największym miastem w Południowej Afryce. Chociaż miasto jest stolicą najbogatszej prowincji w Południowej Afryce, prowincji Gauteng, i jest siedzibą dla Trybunału Konstytucyjnego, to nie jest jedną z trzech stolic (są nimi: Pretoria – wykonawcza, Kapsztad – ustawodawcza oraz Bloemfontein – sądownicza). Według badań z 2015 roku obszar metropolitalny miasta liczył około 8 milionów ludzi, natomiast samo miasto liczyło 4,4 miliony osób. Powierzchnia miasta wynosi 1645 km²[6].

Podział administracyjny edytuj

Johannesburg od 2006 dzieli się na 7 regionów:

Gospodarka edytuj

Johannesburg jest głównym ośrodkiem gospodarczym i finansowym Południowej Afryki i centrum Witwatersrand – zurbanizowanego regionu górniczo-przemysłowego[7], a przy tym najsilniejszym węzłem gospodarczym kontynentu afrykańskiego[8]. W Johannesburg generowane jest 16% południowoafrykańskiego PKB i zatrudnienie znajduje 12% aktywnej zawodowo ludności kraju[8].

Jak poświadcza historia tego miasta, swoje powstanie, rozwój i bogactwo, a nawet jedyną rację istnienia[9], zawdzięcza leżącym pod Wysokim Weldem pokładom złota. Jego wydobycie nie ma już miejsca na terenach samego miasta i usunięto większość hałd urobionej w trakcie ekspoatacji skały płonnej, pozostawiono jednak niektóre z nich ze względu na ich wartość historyczną[9]. Miasto jest siedzibą wszystkich krajowych przedsiębiorstw górniczych[10] i regulującej przemysł wydobywczy Minerals Council South Africa (do maja 2018 r. Chamber of Mines of South Africa[11]). Także znaczna część lokalnego sektora maszynowego i inżynieryjnego służy potrzebom krajowego przemysłu wydobywczego[10], jednego z największych na świecie[12] dzięki bogatym złożom nie tylko złota, ale także innych metali szlachetnych, diamentów i innych kamieni szlachetnych, węgla i innych minerałów[12]. Obok szlifierni diamentów znajdują się tu także wytwórnie diamentów syntetycznych[7].

Johannesburg jest bezsprzecznym centrum finansowym kraju, gdyż tu znajduje się założona w 1887 r. giełda papierów wartościowych Johannesburg Securities Exchange, notująca ponad 600 spółek[10], największa na kontynencie afrykańskim[8]. Tutaj mają też siedziby niemal wszystkie południowoafrykańskie banki, firmy ubezpieczeniowe i towarzystwa budowlane[10].

Mniejsze znaczenie, ale istotne ze względu na zatrudnienie, mają leżące w obrębie Johannesburga i East Rand (dzielnica Witwatersrand) fabryki produkujące dla sektora chemicznego, maszynowego, metalurgicznego, włókienniczego i drzewnego[7]. Obecne są ośrodki naukowe i firmy usługowe sektorów medycznych i ochrony zdrowia, transportowych, telekomunikacyjnych i informatycznych, jak i telewizyjnych i filmowych[8].

Transport edytuj

Lotniczy edytuj

Międzynarodowy port lotniczy Johannesburg jest największym lotniskiem Południowej Afryki, jak i Afryki, obsługuje połączenia z Europą i Ameryką. Port lotniczy Lanseria obsługuje połączenia regionalne.

Drogowy edytuj

Johannesburg jest dobrze połączony z resztą kraju, w mieście przecinają się drogi:

Ponadto, przez centrum przebiegają dwie autostrady – M1 i M2, ułatwiające dojazd do dzielnicy biznesowej.

Kolejowy edytuj

Najważniejszą stacją miasta jest Johannesburg Park – stacja końcowa dla pociągów GauTrain łączących Johannesburg z lotniskiem oraz Pretorią, jest również stacją przelotową dla wielu linii Metrorail Gauteng(inne języki).

Sport edytuj

 
Most Nelsona Mandeli

Johannesburg był jednym z gospodarzy Mistrzostw Świata w Piłce Nożnej 2010 w RPA.

Polonia edytuj

  • Na cmentarzu West Park znajduje się Polski Ogród Pamięci, gdzie w części wojskowej znajduje się 5 grobów polskich żołnierzy zmarłych w miejscowym szpitalu polowym (obecnie zwanym Baragwanath), rannych w kampanii w Zachodniej Afryce w 1942 roku.
  • W parku James & Ethel Gray znajduje się jedyny w Afryce Pomnik Katyński ukończony w 1981 roku.

Miasta partnerskie edytuj

Galeria edytuj

Przypisy edytuj

  1. Andile Smith, Top 20 Largest Cities And Towns In South Africa, BuzzSouthAfrica – Famous People, Celebrity Bios, Updates, Trendy News, 14 października 2013 [dostęp 2019-04-23] (ang.).
  2. South Africa’s Major Cities and International Airports, ShowMe™ – South Africa [dostęp 2019-04-23] (ang.).
  3. a b Johannesburg Population 2019 (Demographics, Maps, Graphs), worldpopulationreview.com [dostęp 2019-04-23].
  4. Statistics South Africa, Main Place | Statistics South Africa, statssa.gov.za [dostęp 2016-04-10].
  5. World Urbanization Prospects – Population Division – United Nations, population.un.org [dostęp 2019-04-23].
  6. Geography of Johannesburg, Overview of South Africa - EasyExpat.com, www.easyexpat.com [dostęp 2020-10-23] (ang.).
  7. a b c Barbara. Petrozolin-Skowrońska, Nowa encyklopedia powszechna PWN, wyd. 1, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1995–1996, ISBN 83-01-11097-X, OCLC 33047498 [dostęp 2019-04-23].
  8. a b c d Population & People, visit.joburg [dostęp 2019-04-23] [zarchiwizowane z adresu 2019-04-23].
  9. a b Jon Murray, South Africa, Lesotho & Swaziland, wyd. 2, Hawthorn: Lonely Planet Publications, 1996, ISBN 0-86442-323-3 (ang.).
  10. a b c d Johannesburg, [w:] Encyclopædia Britannica [online] [dostęp 2022-09-30] (ang.).
  11. Richard Jansen van Vuuren, SA Chamber of Mines renamed: Minerals Council South Africa, Miningreview.com, 23 maja 2018 [dostęp 2019-04-23] (ang.).
  12. a b Mafika, Mining and minerals in South Africa, Brand South Africa, 16 sierpnia 2012 [dostęp 2019-04-23] (ang.).

Linki zewnętrzne edytuj