Chałupy (województwo pomorskie)
Chałupy (dodatkowa nazwa w j. kaszub. Chalëpë, niem. Ceynowa[4]) – wieś w Polsce, w województwie pomorskim, w powiecie puckim, w gminie Władysławowo[5]. Dawniej część miasta Władysławowo. Według danych urzędu miejskiego Chałupy mają 415 mieszkańców, a obszar sołectwa wynosi 63,7 ha[2]. Miejscowość z letnim kąpieliskiem oraz dwiema przystaniami morskimi dla rybaków. Płytkie i spokojne wody Zatoki Puckiej są wykorzystywane do uprawiania windsurfingu i kitesurfingu.
| wieś | |
 Plaża w Chałupach | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2021) |
414[2] |
| Strefa numeracyjna |
58 |
| Kod pocztowy |
84-120[3] |
| Tablice rejestracyjne |
GPU |
| SIMC |
0935038 |
Położenie na mapie gminy Władysławowo  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa pomorskiego  | |
Położenie na mapie powiatu puckiego  | |
 54°45′31″N 18°30′38″E/54,758611 18,510556[1]
| |
Turystyka
edytujPrzy ul. Bosmańskiej zostało zorganizowane letnie kąpielisko nadmorskie[6]. W 2012 r. kąpielisko Chałupy (wejście nr 22) spełniało wytyczne wymogi jakościowe dla wody w kąpielisku Unii Europejskiej[7].
Nieopodal wsi znajduje się również plaża nudystów[8], upamiętniona przez Zbigniewa Wodeckiego w piosence Chałupy welcome to[9].
Chałupy położone są 7 km od nasady Mierzei Helskiej, nad Zatoką Pucką. We wsi znajdują się kwatery, pensjonaty i ośrodki wypoczynkowe.
Infrastruktura
edytujW Chałupach zostały ustanowione dwie przystanie morskie dla rybaków. Przystań „Chałupy I” to pas plaży od strony otwartego morza, natomiast „Chałupy II” to przystań od strony Zatoki Puckiej[10].
W miejscowości znajduje się parafia rzymskokatolicka, stanowiąca siedzibę dekanatu morskiego archidiecezji gdańskiej[11].
Historia
edytujWcześniej miejscowość nazywała się m.in. Budziszewo – od nazwiska rybaków Budziszów[12]. Do dziś najczęstsze nazwisko mieszkańców Mierzei Helskiej to Budzisz[12]. Pierwsze wzmianki o osadzie pochodzą z roku 1635, kiedy to król Władysław IV założył w tej okolicy twierdzę Vladislausburg, stanowiącą element systemu obrony polskiego wybrzeża. W 1664 osada rybacka Budziszew, przeszła pod władanie rodziny Sobieskich. Inna nazwa Chałup to Ceynowa[12].
W roku 1836 odbył się w Chałupach ostatni na Kaszubach (a także w Polsce i być może całej Europie) „sąd boży” – 51-letnia Krystyna Ceynowa, samotna wdowa po rybaku[13], posądzona została o czary i poddana tzw. próbie wody, która skończyła się samosądem i jej śmiercią. Na podstawie tej historii powstała legenda o czarownicy Ortyszy. Od jej imienia nazwano wydmę Ortus położoną 3 km od centrum Chałup[12].
Zaraz po odzyskaniu przez Polskę niepodległości tereny osady wykupił mieszkaniec Warszawy, znany jako dr Majewski. Nowy nabywca rozpoczął pomiary gruntów pod place budowlane. Dr Majewski rościł sobie prawo do całego obszaru Chałup, w tym do parceli, które od wielu pokoleń należały do miejscowych rybaków. Mieszkańcy zdecydowanie i czynnie wystąpili przeciwko poczynaniom Majewskiego, odmawiając mu jakichkolwiek opłat[14]. Nazwa Chałupy pojawiła się pierwszy raz w roku 1920, choć nazwa Ceynowa funkcjonowała jeszcze do roku 1928. W 1922 poprowadzono przez Chałupy linię kolejową, łącząca Hel z Władysławowem, z przystankiem kolejowym Chałupy. Wtedy wieś liczyła 230 osób[12]. Od tego czasu wieś poczęła stopniowo przekształcać się z osady rybackiej w popularny kurort wypoczynkowy. W 1991 w Chałupach powstał kościół pod wezwaniem św. Anny, a w 1997 od strony Zatoki Puckiej wybudowano przystań morską. Od kilkudziesięciu lat odbywają się w Chałupach regaty starych łodzi rybackich (tzw. pomeranek) Kaszubskie Łodzie pod Żaglami (kasz. „Kaszëbszczé Bôtë pòd Żôglama).
Od roku 1954 Chałupy administracyjnie leżały w granicach miasta Władysławowo. Zmieniło się to z dniem 1 stycznia 2015 roku[5].
Transport
edytujWe wsi znajduje się przystanek kolejowy Chałupy.
Samorząd lokalny
edytujSamorząd gminy Władysławowo utworzył jednostkę pomocniczą – osiedle „Chałupy”. 1 stycznia 2015 r. zostało zastąpione sołectwem[15]. Organem uchwałodawczym osiedla jest zebranie wiejskie. Organem wykonawczym osiedla jest sołtys. Dodatkowo organem opiniodawczym i doradczym, a także pomocniczym dla sołtysa, jest rada sołecka, która składa się z 3–5 osób.
Przypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 15032
- ↑ a b Władysławowo – Dla turysty. wladyslawowo.pl, 2016-12-31. [dostęp 2021-01-10]. (pol.).
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 142 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ Dr F. Lorentz „Polskie i kaszubskie nazwy miejscowości na Pomorzu Kaszubskiem” (ISBN 83-60437-22-X) (ISBN 978-83-60437-22-3).
- ↑ a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 4 grudnia 2014 r. w sprawie ustalenia, zmiany i zniesienia urzędowych nazw niektórych miejscowości oraz ustalenia nazw obiektów fizjograficznych (Dz.U. z 2014 r. poz. 1832).
- ↑ Uchwała Nr XXV/211/2012 Rady Miejskiej Władysławowa z dnia 25 kwietnia 2012 r. (Dz. Urz. Woj. Pomorskiego z 2012 r. poz. 1677).
- ↑ Bathing water quality – data viewer. European Environment Agency. [dostęp 2013-06-09]. (ang.).
- ↑ Plaża nudystów. chalupy.pl. [dostęp 2013-08-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-04-03)].
- ↑ zbigniew wodecki chałupy welcome to – Szukaj w Google [online], www.google.com [dostęp 2020-06-06].
- ↑ Zarządzenie porządkowe Nr 3 Naczelnego Dyrektora Urzędu Morskiego w Gdyni z 23 września 1991. r. w sprawie ustalenia granic lądowych dla morskich przystani rybackich położonych w obrębie pasa technicznego Urzędu Morskiego w Gdyni. umgdy.gov.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-04-15)]. (Dz. Urz. Woj. Pomorskiego Nr 19, poz.133, Dz. Urz. Woj. Warmińsko – Mazurskiego Nr 14, poz. 74).
- ↑ Ks. mgr Adam Pleskot [online], www.diecezja.gda.pl [dostęp 2020-05-21].
- ↑ a b c d e Franciszek Mamuszka, Ziemia Pucka, Warszawa, PTTK „Kraj”, 1989, ISBN 83-7005-170-7.
- ↑ Ostatnie pławienie czarownicy [online], trojmiasto.pl, 18 stycznia 2010 [dostęp 2020-05-21] (pol.).
- ↑ Wacław Odyniec, Jerzy Godlewski, Ziemia Pucka, Gdańsk: Wydawnictwo Morskie, 1974, s. 166.
- ↑ Uchwała Nr LXII/610/2014 Rady Miejskiej Władysławowa z dnia 31 października 2014 r. w sprawie: przyjęcia statutu Sołectwa „Chałupy”. [dostęp 2015-01-15].
Linki zewnętrzne
edytuj- Cejnowa, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 530.