Wikipedia

Cmentarz żydowski w Nowym Sączu

zabytkowy cmentarz

Cmentarz żydowski w Nowym Sączu – kirkut położony przy ul. Rybackiej w Nowym Sączu w pobliżu miejsca, gdzie Kamienica Nawojowska uchodzi do Dunajca. W niewielkiej odległości znajduje się Synagoga Grodzka.

Cmentarz żydowski w Nowym Sączu
Obiekt zabytkowy nr rej. 605 z 20.12.1989
Ilustracja
Widok ogólny cmentarza
Państwo

 Polska

Województwo

 małopolskie

Miejscowość

Nowy Sącz

Typ cmentarza

wyznaniowy

Wyznanie

Judaizm

Stan cmentarza

czynny

Powierzchnia cmentarza

3,2 ha

Liczba pochówków

ok. 25000

Liczba grobów

ok. 200

Data otwarcia

XIX wiek

Data ostatniego pochówku

1996

Zarządca

Gmina Wyznaniowa Żydowska w Krakowie

Położenie na mapie Nowego Sącza
Mapa konturowa Nowego Sącza, u góry nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Cmentarz żydowski w Nowym Sączu”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Cmentarz żydowski w Nowym Sączu”
Położenie na mapie województwa małopolskiego
Mapa konturowa województwa małopolskiego, blisko centrum po prawej na dole znajduje się punkt z opisem „Cmentarz żydowski w Nowym Sączu”
Ziemia49°37′59″N 20°41′24″E/49,633056 20,690000
Multimedia w Wikimedia Commons

Macewy (nagrobki) ustawione są pionowo i skierowane w stronę południowo-wschodnią w kierunku Jerozolimy. Na powierzchni 3,2 ha[1] zachowało się ich około 200, w tym wiele o wartości zabytkowej. Starym grobowcem jest m.in. ohel zmarłego w 1875 roku cadyka Chaima Halberstama, odwiedzany do dziś przez chasydów z całego świata.

Historia edytuj

Cmentarz został założony pod koniec XIX wieku[2] i poszerzony w 1926 roku. Jego powstanie ma zapewne związek z wyczerpaniem miejsca na starym kirkucie. Podczas II wojny światowej został zdewastowany przez Niemców, przeważająca część macew została usunięta. Według relacji opiekuna cmentarza, wiele macew było profanowanych poprzez wykorzystanie ich jako tani materiał do budowy chodników lub w budynkach gospodarczych.

Podczas okupacji był miejscem masowych egzekucji, zamordowanych chowano w zbiorowych mogiłach. Podczas tzw. „Akcji Majowej” w 1942 roku, Obersturmführer Heinrich Hamann (szef sądeckiej placówki Gestapo) rozkazał rozstrzelanie na cmentarzu około 400 Żydów pochodzących z sądeckiego getta i pochowanie ich w zbiorowej mogile. Wydarzenia te upamiętnia pomnik odsłonięty 18 czerwca 1959 roku. Lista ludzi przeznaczonych do rozstrzelania została złożona przez Hamanna na podstawie odkrytej w archiwum sądowym listy członków lokalnej Biblioteki Maksa Rosenfelda[3].

Ostatnie pochówki odbyły się w latach 90. XX wieku, łącznie odbyło się tu około 25 tysięcy pogrzebów.

Opiekunem cmentarza jest Jakub Miller, sądecki Żyd, który przeżył okupację. Rozpoczął on po wojnie długotrwałą restaurację miejsca pochówku. Przetransportowane na cmentarz, odkryte lub dostarczone tu macewy zostały ustawione na całej przestrzeni cmentarza, jedynie kilka stoi na oryginalnym miejscu pochówku. Duża ilość macew została użyta do budowy muru okalającego cmentarz od strony południowej i zachodniej. Wiele napisów na nagrobkach jest w stanie zaawansowanej erozji.

Zachowana ilustracja oryginalnego wyglądu cmentarza (gęsty układ nagrobków) wraz z ohelem Chaima Halberstamma znajduje się w synagodze w Nowym Sączu.

Przypisy edytuj

  1. ↑ Burchard podaje powierzchnię 3,19 ha
  2. ↑ Burchard podaje nieznaną datę powstania cmentarza.
  3. ↑ Nowy Sacz Yizkor Books

Bibliografia edytuj

Linki zewnętrzne edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Cmentarz_żydowski_w_Nowym_Sączu&oldid=70266442”