Przemysław Burchard

Przemysław Seweryn Burchard (ur. 5 lipca 1925 w Podgórzu k. Torunia, zm. 16 kwietnia 2008 w Warszawie) – polski etnograf, prozaik, reportażysta, redaktor i wydawca, podróżnik i speleolog.

Przemysław Burchard

Data i miejsce urodzenia	5 lipca 1925 Podgórze
Data i miejsce śmierci	16 kwietnia 2008 Warszawa
Zawód, zajęcie	żołnierz, pisarz, dziennikarz, speleolog
Odznaczenia

Grób literata Przemysława Burcharda na Starych Powązkach w Warszawie

Życiorys

Jest absolwentem I Liceum Ogólnokształcącego im. Jarosława Dąbrowskiego w Tomaszowie Mazowieckim. Ukończył studia etnograficzne na Wydziale Historii Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, studiował też w Wyższej Szkole Inżynierskiej w Szczecinie. W czasie II wojny światowej żołnierz Narodowych Sił Zbrojnych i Armii Krajowej (Kedyw i 25 pp AK), podporucznik Pogotowia Akcji Specjalnej Narodowego Zjednoczenia Wojskowego. W maju 1945 brał udział w brawurowym ataku na areszt UB w Tomaszowie Mazowieckim i odbiciu kpt. „Marsa” Dębskiego. Aresztowany i skazany na karę śmierci, złagodzoną w wyniku amnestii na karę więzienia.

Od 1953 do 1955 asystent w Zakładzie Badania Sztuki Ludowej Państwowego Instytutu Sztuki w Krakowie. Był współpracownikiem prof. Romana Reinfussa. W latach 1955–1958 był założycielem i redaktorem naczelnym czasopisma „Ziemia”. Debiutował w 1957 na łamach prasy. Od 1960 mieszkał w Warszawie. Członek kolegium redakcyjnego pisma „Poznaj Świat, publikował też w piśmie „Wierchy”.

Uprawiał taternictwo, speleologię, kajakarstwo, łucznictwo i nurkowanie. Prekursor polskiej speleologii, inicjator nurkowania swobodnego w Polsce (inicjator ekspedycji odkrywczych w latach 1950–1966). Autor wielu książek etnograficznych i podróżniczych. Podróżował po Ameryce Południowej i Środkowej, Australii i Oceanii, Nowej Gwinei, Afryce i Dalekim Wschodzie. W swoich badaniach zajmował się zwłaszcza mniejszościami narodowymi, akulturacją, interferencją kulturową. Sprowadzoną przez niego kolekcję związaną z Indianami kolumbijskimi można oglądać w Państwowym Muzeum Etnograficznym w Warszawie.

W okresie stanu wojennego w Polsce aktywny działacz opozycji demokratycznej w PRL, działał w Prymasowskim Komitecie Pomocy Pozbawionym Wolności i Ich Rodzinom. Po 1989 wydawca katalogów sztuki dawnych ziem wschodnich, książek historycznych, poezji, zbiorów dokumentów historycznych, przewodników krajoznawczych i książek z zakresu najnowszej historii Polski (w założonym przez siebie wydawnictwie „Burchard Edition”).

Członek Klubu Grotołazów i Oddziału Warszawskiego Związku Literatów Polskich.

Mieszkał w Warszawie przy ul. Podleśnej. Pochowany 22 kwietnia 2008 na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 139-1-19).

Odznaczenia i wyróżnienia

Został odznaczony Srebrnym Krzyżem Zasługi z Mieczami, Krzyżem Walecznych, Krzyżem Partyzanckim, Medalem Wojska, Krzyżem Armii Krajowej, Krzyżem Narodowego Czynu Zbrojnego. W 1986 otrzymał nagrodę „Życia Literackiego” za książkę pt. Za ostatnim przystankiem.

Twórczość

• Z wyprawy grotołazów (opowiadania dla młodzieży; Nasza Księgarnia, 1957)
• Noc bez gwiazd (opowiadania; Sport i Turystyka 1957)
• Podwodne przygody (opowiadania; Wiedza Powszechna 1960)
• Tropami folkloru (szkice; Wydawnictwo Harcerskie "Horyzonty" 1960)
• Na szlaku. Nowoczesny sprzęt turystyczny (poradnik; Wydawnictwo Harcerskie "Horyzonty" 1960)
• Na dno świata (reportaże; Czytelnik 1961; seria: "Z żaglem")
• Kariera ministra (opowieść; wespół z Aleksandrem Drożdżyńskim; Wydawnictwo MON 1963; seria: "Biblioteka Żółtego Tygrysa")
• Mały przewodnik kolekcjonera. Moje hobby (wespół z Eugeniuszem Gołowinem; Iskry 1966)
• Wśród magotów i krokodyli (reportaże; Wiedza Powszechna, 1963; wydanie pt. Kuba: 1967)
• Krok za rogatki (szkice; Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1964)
• Bułgaria (przewodnik; Wiedza Powszechna 1965, 1967, 1980, ISBN 83-21-4010-9-0; 1987, ISBN 83-21-4010-9-0; seria: "Biblioteka – Kraje, Ludzie, Obyczaje")
• Duchy żółtych liści (opowiadania; Nasza Księgarnia 1965)
• Węgry (przewodnik; Wiedza Powszechna 1966, 1974, 1988, ISBN 83-21-4055-4-1; seria: "Biblioteka – Kraje, Ludzie, Obyczaje")
• Inne kraje, inne ludy (szkice etnograficzne; Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1967, 1974)
• Operacja "Pluto" (Wydawnictwo Morskie 1967; seria: "Miniatury Morskie")
• Rumunia (przewodnik; Wiedza Powszechna 1968, 1976; seria: "Biblioteka – Kraje, Ludzie, Obyczaje")
• Rzym (przewodnik; Wiedza Powszechna 1971, 1982, ISBN 83-21-4021-7-8; 1987, ISBN 83-21-4021-7-8; seria: "Biblioteka – Kraje, Ludzie, Obyczaje")
• Indianie z peryferii (powieść; Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1973)
• Sandomierz (szkic; Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych, 1973)
• Dżungla za progiem (reportaże podróżnicze; Czytelnik 1975, 1978; seria: "Z żaglem"; przekład niemiecki: Unter Indianern Kolumbiens, tłum. Bolko Schweinitz; F. A. Brockhaus 1976, 1979, 1984, 1987, ISBN 3-325-00216-1)
• Operacja Kret (reportaż; Czytelnik 1977; seria: "Z żaglem"; przekład niemiecki: Unternehmen Maulwurf, tłum. Bolko Schweinitz; F. A. Brockhaus 1982)
• Za ostatnim przystankiem (reportaże; Czytelnik 1985, ISBN 83-07-0150-3-0; seria: "Z żaglem")
• Australijczycy (szkice etnograficzne; Wiedza Powszechna 1990, ISBN 83-21-4070-2-1; przekład niemiecki: Australier. Geschichte, Konflikte, Bräuche, Sitten, tłum. Bolko Schweinitz; Urania 1990, ISBN 3-332-00331-3)

Inne prace redakcyjne

• Pierre Minvielle, W głąb ziemi (autor przedmowy; tłum. Janina Zielonko; Nasza Księgarnia 1972
• Związki polsko-rumuńskie [w:] Sebastian Bonifaciu, Nicolae Docnescu, Ioana Vasiliu-Ciotoiu, Przewodnik po Rumunii (Sport i Turystyka, 1978)
• Tadeusz Boy-Żeleński, Erinnerungen an das Labyrinth. Krakau um die Jahrhundertwende: Skizzen und Feuilletons (autor fotografii; tłum. z jęz. polskiego Bolko Schweinitz; Leipzig, G. Kiepenheuer 1979)
• Pamiątki i zabytki kultury żydowskiej w Polsce (autor opracowania; przewodnik; Zakłady Graficzne "Reprint" Piotr Piotrowski 1990)

Linki zewnętrzne

• Przemysław Burchard - prekursor polskiej speleologii. Dwójka – Program 2 Polskiego Radia, 2014-09-14. [dostęp 2018-04-14].