Cocculus hirsutus

Cocculus hirsutus (L.) W.Theob. – gatunek roślin z rodziny miesięcznikowatych, występujący w Azji i Afryce.

Cocculus hirsutus

Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	jaskropodobne
Rząd	jaskrowce
Rodzina	miesięcznikowate
Rodzaj	Cocculus
Gatunek	Cocculus hirsutus
Nazwa systematyczna
Cocculus hirsutus (L.) W.Theob. Burmah ed. 3, 2: 657 (1860)
Synonimy
Cebatha hirsuta (L.) O. Ktze. Cocculus villosus DC. Menispermum hirsutum L.

Zasięg geograficzny

Rośliny z tego gatunku występują na obszarze od Republiki Południowej Afryki i Angoli przez Sudan, Erytreę i Etiopię do Indii, Mjanmy, Tajlandii i południowych Chin.

Morfologia

Pokrój

Pnące krzewinki, często gęsto omszono-filcowate.

Liście

Blaszki liściowe jajowate lub jajowato-podługowate, rzadziej 3-5-wrębne, o nasadzie sercowatej, klinowatej lub ściętej i wierzchołku tępym do kończykowatego, o długości 4–8 (–9) cm i szerokości (2,5–6)-7 cm. Młode liście gęsto filcowate, potem niemal gładkie. Ogonki liściowe o długości 0,5–2,5 cm.

Kwiaty

Rośliny dwupienne lub poligamiczne. Kwiaty jednopłciowe, drobne, zielonkawe, trójkrotne. Kwiaty męskie sześciopręcikowe, o okwiecie podwójnym. Działki kielicha owłosione, położone w dwóch okółkach. Listki zewnętrznego okółka podługowato-lancetowate, o długości 1,5–2 mm i szerokości 0,5–0,8 mm; listki wewnętrznego okółka szeroko jajowate, o wymiarach 1,5–2,5×1,7×2 mm. Płatki korony jajowato-podługowate, o długości 0,5–1,5 mm i szerokości 0,3–6 mm, gęsto owłosione do nagich. Pręciki o długości 0,7–1 mm, o nitkach wolnych i kulistawych pylnikach, otwierających się przez poprzeczne szczeliny. Kwiaty żeńskie pojedyncze lub 2–3 wyrastające na szypułkach z kątów liści, rzadko zebrane w grono, wsparte drobnymi, równowąskimi przysadkami. Owocolistki od 3 do 6, jednozalążkowe, o długości 0,7–1 mm. Szyjki słupka cylindryczne.

Owoce

Ciemnopurpurowe, bocznie spłaszczone pestkowce o wymiarach 4–8×4–5 mm. Nasiona podkowiaste.

Biologia i ekologia

Siedlisko

Busz i krzewiaste formacje półpustynne, na wysokości do 1200 m, na glebach piaszczystych lub żwirowych.

Cechy fitochemiczne

Części naziemne tych roślin zawierają około 135 alkaloidów zaliczanych do 13 różnych klas oraz triterpeny.

Genetyka

Liczba chromosomów 2n = 38.

Zastosowanie

Roślina lecznicza

Rośliny z tego gatunku są wykorzystywane w medycynie tradycyjnej zarówno wewnętrznie jak i zewnętrznie dla celów terapeutycznych. Korzenie tych roślin są gorzkie, stosowane są jako środek przeczyszczający, łagodzący, tonizujący, moczopędny, a także w malarii, bólach stawowych, leczeniu chorób skóry, zaparć i problemów z nerkami. Sok z liści krzepnie w wodzie i tworzy zawiesinę, która jest stosowana zewnętrznie jako lek chłodzący i kojący, na atopowe zapalenie skóry, wypryski, liszajce i niestrawność. Sok słodzony cukrem stosowany jest w rzeżączce. Wywar z korzenia zmieszany z pieprzem długim jest stosowany w przewlekłych chorobach reumatycznych i wyniszczeniu kiłowym.

Badania naukowe wykazały działanie przeciwcukrzycowe, przeciwzapalne, przeciwgorączkowe, przeciwbakteryjne, kardiotoniczne, moczopędne, przeczyszczające, stymulujące odporność i plemnikotwórcze ekstraktów z tej rośliny.