Czech Nowacki
Czech Jerzy Nowacki (ur. 21 marca 1915 w Wałkowie, zm. 23 kwietnia 2004 w Dusznikach-Zdroju) – major pilot obserwator Wojska Polskiego, kawaler Virtuti Militari.
 major pilot
| |
| Data i miejsce urodzenia |
21 marca 1915 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
23 kwietnia 2004 |
| Przebieg służby | |
| Siły zbrojne | |
| Formacja | |
| Jednostki | |
| Główne wojny i bitwy | |
| Odznaczenia | |
      
| |
.svg){kind=small}
Życiorys edytuj
Miał czwórkę rodzeństwa, m.in. braci Lecha i Rusa. W 1931 r. odbył kurs szybowcowy w Wojskowym Obozie Szybowcowym w Ustianowej. Podczas jednego z lotów pilotowany przez niego szybowiec Wrona uległ katastrofie, ale pilot nie odniósł obrażeń. Egzamin maturalny zdał w 1937 r. w poznańskim gimnazjum i wstąpił do Szkoły Podchorążych Lotnictwa w Dęblinie. Naukę ukończył w 1939 r. jako podporucznik obserwator z 92. lokatą. Nie zdążył otrzymać przydziału do jednostki bojowej, został ewakuowany na Węgry, skąd przedostał się do Francji[a]. Został skierowany na kurs nawigatorów na lotnisku Aerienne k. Clermont-Ferrand[1].
Po upadku Francji przedostał się do Wielkiej Brytanii, gdzie zgłosił się do służby w Polskich Siłach Powietrznych. Otrzymał numer służbowy RAF P-1046[2]. Został skierowany na szkolenie w pilotażu samolotów brytyjskich do 15 Elementary Flying Training School w Carlisle i 18 Operational Training Unit w Hucknall. Po ukończeniu szkolenia został przydzielony do dywizjonu bombowego 301. W nocy z 26 na 27 kwietnia 1942 r. dowodził załogą Wellingtona (21317 GR-U) podczas nalotu na Rostock. Samolot został poważnie uszkodzony, ale pilot zdołał go doprowadzić na teren Szwecji, gdzie załoga została internowana[3].
Po krótkim internowaniu 21 lutego 1943 r. powrócił do Anglii i do latania bojowego[4]. Po ukończeniu tury lotów bojowych zgłosił się we wrześniu do służby w 138 dywizjonie specjalnego przeznaczenia RAF. W jednym z lotów do Polski ze zrzutem zaopatrzenia na placówkę „Baran” 511, z 9 na 10 października 1943 r., pilotowany przez niego B-24 Liberator (B2858 NF-F) został trafiony przez artylerię przeciwlotniczą w zbiorniki paliwa[5]. Pomimo uszkodzenia załoga dokonała zrzutu w zaplanowanym miejscu[6]. Podczas drogi powrotnej wyskoczyła na spadochronach nad Szwecją i została internowana na miesiąc[7].
W czerwcu 1944 r. powrócił do jednostki. Rozpoczął naukę w Wyższej Szkole Lotniczej, którą ukończył w ramach VI kursu 17 września 1945 r. Nie zdecydował się na powrót do komunistycznej Polski, pozostając na emigracji w Wielkiej Brytanii. Wstąpił do Polskiego Korpusu Przysposobienia i Rozmieszczenia (PKPiR), a po demobilizacji ukończył studia fizjoterapeutyczne i prowadził gabinet fizjoterapii w Kornwalii[1].
W 1989 r. zdecydował się na powrót do Polski. Zmarł 23 kwietnia 2004 r. w Dusznikach i został pochowany na tamtejszym cmentarzu[8].
Życie prywatne edytuj
Podczas służby w PKPiR poznał Joan, z którą zawarł związek małżeński. Mieli dwóch synów: Lecha Ryszarda oraz Robina Rusa. Małżeństwo rozpadło się pod koniec lat 80. XX w.[9]
Upamiętnienie edytuj
30 grudnia 2009 r. imieniem Czecha Nowackiego został nazwany park w Dusznikach-Zdroju. Na kompleks parkowy składa się Czarny Staw, boisko do siatkówki, plac zabaw oraz teren rekreacyjny[10].
Ordery i odznaczenia edytuj
Za swą służbę otrzymał odznaczenia[11][12]:
- Krzyż Srebrny Virtuti Militari nr 8377,
- Złoty Krzyż Zasługi z Mieczami,
- Krzyż Walecznych – trzykrotnie,
- Medal Lotniczy,
- Krzyż Armii Krajowej,
- Krzyż Kombatanta-Ochotnika Ruchu Oporu.
Uwagi edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ a b Pawlak 2009 ↓, s. 242.
- ↑ Krzystek 2012 ↓, s. 413.
- ↑ Hodyra 2016 ↓, s. 63.
- ↑ Bieniecki 2005 ↓, s. 84.
- ↑ Bieniecki 1994 ↓, s. 373.
- ↑ Bieniecki 2005 ↓, s. 79.
- ↑ Bieniecki 1994 ↓, s. 473.
- ↑ Skrzypczak 2010 ↓, s. 112.
- ↑ Skrzypczak 2010 ↓, s. 111.
- ↑ Park im. mjr. pilota Czecha Nowackiego Czarny Staw. polska-org.pl. [dostęp 2023-09-26]. (pol.).
- ↑ Skrzypczak 2010 ↓, s. 107.
- ↑ Nowacki Czech Jerzy. Personel Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii 1940-1947. [dostęp 2023-09-26]. (pol.).
Bibliografia edytuj
- Kajetan Bieniecki: Lotnicze wsparcie Armii Krajowej. Kraków: Arcana, 1994. ISBN 978-83-86225-10-1. OCLC 32544104.
- Kajetan Bieniecki: Polskie załogi nad Europą 1942-1945 : Polacy w operacjach specjalnych. Warszawa: Bellona, 2005. ISBN 83-11-10235-X. OCLC 237043165.
- Piotr Hodyra: 301 Dywizjon Bombowy 1940-1943. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Alma-Press, 2016. ISBN 978-83-7020-664-2. OCLC 971435802.
- Tadeusz Jerzy Krzystek, [Anna Krzystek]: Polskie Siły Powietrzne w Wielkiej Brytanii w latach 1940-1947 łącznie z Pomocniczą Lotniczą Służbą Kobiet (PLSK-WAAF). Sandomierz: Stratus, 2012. ISBN 978-83-61421-59-7. OCLC 276981965.
- Jerzy Pawlak: Absolwenci Szkoły Orląt: 1925-1939. Warszawa: Retro-Art, 2009. ISBN 83-87992-22-4. OCLC 69472829.
- Leszek Skrzypczak. Stary żołnierz a nasz czas. Wspomnienie o majorze Czechu Nowackim. „Rocznik Muzeum Papiernictwa”. IV, 2010. Duszniki Zdrój: Muzeum Papiernictwa w Dusznikach Zdroju. ISSN 1897-7685. OCLC 669790103.