Dąb węgierski

Dąb węgierski
	; Pokrój
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	różopodobne
Rząd	bukowce
Rodzina	bukowate
Rodzaj	dąb
Gatunek	dąb węgierski
	Nazwa systematyczna
	Quercus frainetto Ten.; Fl. Napol. 1(Suppl. 2): lxxii 1813
Synonimy
	Quercus apennina Loisel.; Quercus byzantina Borbás; Quercus conferta Kit.; Quercus conferta (Kit.) Vuk.; Quercus conferta var. racemosa Hausskn.; Quercus dalechampii var. hungarica (Hubeny) Soó; Quercus esculiformis O.Schwarz; Quercus esculus Pollini (nom. illeg.); Quercus esculus var. velutina Griseb.; Quercus farnetto Ten.; Quercus farnetto subsp. conferta (Kit.) Nyman; Quercus frainetto var. conferta (Kit.) Mátyás (nom. illeg.); Quercus frainetto var. conferta (Kit.) A.DC.; Quercus frainetto f. hubenyana Mátyás; Quercus frainetto var. hungarica (Hubeny) Borbás; Quercus frainetto var. insularis Borzí; Quercus frainetto var. racemosa Asch. & Graebn.; Quercus frainetto var. spectabilis (Kit. ex Simonk.) Kit.; Quercus hungarica Hubeny; Quercus pannonica Endl.; Quercus pyrenaica var. macrophyllos K.Koch; Quercus sessiliflora f. conferta (Kit.) Vuk.; Quercus slavonica Kit. ex Borbás; Quercus spectabilis Kit. ex Simonk.; Quercus strigosa Wierzb. ex Rochel; Quercus toza subsp. conferta (Kit.) Nyman; Quercus toza subsp. conferta (Kit.) Maire & Petitm.; Quercus toza var. spectabilis (Kit. ex Simonk.) Nyman;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Dąb węgierski (Quercus frainetto Ten.) – gatunek roślin z rodziny bukowatych (Fagaceae Dumort.). Występuje naturalnie w środkowej i południowej części Włoch, na Bałkanach po Rumunię i Węgry oraz w Azji Mniejszej (południowe wybrzeże Morza Czarnego)^[5]^[6]^[7]. Epitet gatunkowy frainetto pochodzi z języka włoskiego – słowo „franetto” oznacza „drzewo”^[8].

Morfologia

Kora

Liście

Pokrój: Zrzucające liście drzewo dorastające do 30 m wysokości^[6] (według niektórych źródeł nawet do 38 m wysokości^[8]). Korona drzewa jest kulista. Pień osiąga do 2 m średnicy^[7]. Kora jest pobrużdżona i ma jasnoszarą barwę^[6]. Konary odchodzą promieniście od pnia^[8]. Gałązki barwy bladobrązowozielonej są lekko owłosione. Pąki jajowatego kształtu, dorastają do 1 cm długości. Początkowo szkarłatne z czasem stają się bladoszarobrązowe^[7]; są pozbawione przylistków^[8].
Liście: Gęściej zebrane na końcach gałęzi^[7]. Blaszka liściowa ma odwrotnie jajowaty kształt^[6]. Mierzy 10–25 cm długości oraz 8–15 cm szerokości (jedne z największych wśród wszystkich gatunków dębu), jest z 6–10 podługowatymi, regularnymi, głęboko wciętymi klapami na brzegu, ma sercowatą lub uszatą nasadę i zaokrąglony wierzchołek (często z trzema małymi klapkami)^[6]^[7]^[8]^[9]. Górna powierzchnia błyszcząca, nieco szorstka, barwy ciemnozielonej, natomiast od spodu jest miękka i szaro owłosiona. Ogonek liściowy jest owłosiony długości 2–12 mm ^[7]. Opadnięte liście są relatywnie odporne na gnicie i pozostają na ziemi aż do wiosny^[9].
Kwiaty: Kwiaty męskie są zebrane w zwisające kotki o długości 5–8 cm. Mają złotawobrązową barwę^[7].
Owoce: Orzechy zwane żołędziami o podługowato elipsoidalnym kształcie, siedzące lub na krótkich szypułkach, dorastają do 20–25 mm długości (i 12–15 mm średnicy). Osadzone są pojedynczo w miseczkach o półkulistym kształcie, z szerokimi, ściśniętymi i owłosionymi łuskami^[6]^[7]. Orzechy otulone są w miseczkach do 35–50% ich długości^[7].
Gatunki podobne: Roślina jest podobna do dębu bezszypułkowego (Q. petraea), od którego różni się jednak większymi liśćmi z podługowatymi, regularnymi, głęboko wciętymi klapami^[10].

Biologia i ekologia

Występuje na wysokości do 800 m n.p.m.^[11] Jest gatunkiem mrozoodpornym – znosi spadki temperatury do -15 °C. Preferuje stanowiska w pełnym nasłonecznieniu^[12]. Dobrze rośnie na wszystkich typach gleb^[7], lecz preferuje dobrze przepuszczalne podłoże^[12]. Charakteryzuje się szybkim tempem wzrostu^[7]. Kwitnie w maju^[6] (według innych źródeł w czerwcu^[7]). Jest rośliną wiatropylną^[9]. Owoce dojrzewają w tym samym roku^[7].

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2017-03-07] (ang.).
↑ ^a ^b Quercus frainetto Ten.. The Plant List. [dostęp 2017-03-07]. (ang.).
↑ Quercus frainetto, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ Discover Life: Point Map of Quercus frainetto. Encyclopedia of Life. [dostęp 2017-03-07]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Quercus frainetto. Plantes & botanique. [dostęp 2017-03-07]. (fr.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m Quercus frainetto. Oaks of the World. [dostęp 2017-03-07]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e O. Johnson, D. More: Przewodnik Collinsa. Drzewa. 1600 gatunków i odmian drzew rosnących w Europie. Multico Oficyna Wydawnicza, 2009, s. 226. ISBN 978-83-7073-643-9. (pol.).
↑ ^a ^b ^c T. Russell, C. Cutler & M. Walters: Ilustrowana encyklopedia – Drzewa Świata. Kraków: Universitas, 2008, s. 355. ISBN 97883-242-0842-5. (pol.).
↑ T. Russell: Arbres du monde. Larousse, 2013, s. 164. ISBN 978-2-03-587199-2. (fr.).
↑ Quercus frainetto Ten.. [w:] Schede di botanica [on-line]. Altervista. [dostęp 2017-03-07]. (wł.).
↑ ^a ^b Ch. Brickell: The Royal Horticultural Society. Gardeners’ Encyclopedia of Plants and Flowers. London: Dorling Kindersley Limited, 1994, s. 43. ISBN 978-0-7513-0147-2. (ang.).

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2017-03-07] (ang.).

[tpl-3] Quercus frainetto Ten.. The Plant List. [dostęp 2017-03-07]. (ang.).

[iucn-4] Quercus frainetto, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[eol-5] Discover Life: Point Map of Quercus frainetto. Encyclopedia of Life. [dostęp 2017-03-07]. (ang.).

[peb-6] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Quercus frainetto. Plantes & botanique. [dostęp 2017-03-07]. (fr.).

[ow-7] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m Quercus frainetto. Oaks of the World. [dostęp 2017-03-07]. (ang.).

[collins-8] O. Johnson, D. More: Przewodnik Collinsa. Drzewa. 1600 gatunków i odmian drzew rosnących w Europie. Multico Oficyna Wydawnicza, 2009, s. 226. ISBN 978-83-7073-643-9. (pol.).

[drzewaswiata-9] T. Russell, C. Cutler & M. Walters: Ilustrowana encyklopedia – Drzewa Świata. Kraków: Universitas, 2008, s. 355. ISBN 97883-242-0842-5. (pol.).

[arbresmonde-10] T. Russell: Arbres du monde. Larousse, 2013, s. 164. ISBN 978-2-03-587199-2. (fr.).

[11] Quercus frainetto Ten.. [w:] Schede di botanica [on-line]. Altervista. [dostęp 2017-03-07]. (wł.).

[brickell-12] Ch. Brickell: The Royal Horticultural Society. Gardeners’ Encyclopedia of Plants and Flowers. London: Dorling Kindersley Limited, 1994, s. 43. ISBN 978-0-7513-0147-2. (ang.).

[5]

[6]

[7]

[8]

[1]

[2]

[3]

[4]

[9]

[10]

[11]

[12]