Di(amidoborano)borowodorek litu

nieorganiczny związek chemiczny

Di(amidoborano)borowodorek litu, Li(BH
3
NH
2
BH
2
NH
2
BH
3
)
nieorganiczny związek chemiczny, sól litu i oligomerycznej pochodnej borazanu.

Di(amidoborano)borowodorek litu
Ogólne informacje
Wzór sumaryczny

B3H12LiN2

Inne wzory

Li(BH
3
NH
2
BH
2
NH
2
BH
3
)

Masa molowa

79,48 g/mol

Wygląd

białe ciało stałe[1][2][3]

Identyfikacja
Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą
stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)

Otrzymywanie

edytuj

Opracowano dwa podejścia syntetyczne do otrzymywania di(amidoborano)borowodorku litu oraz innych soli tego typu[1][2][3].

Z amidoboranu i wodorku litu

edytuj

Związek ten można otrzymać w reakcji wodorku litu, LiH, z amidoborananem NH
3
BH
3
[1][2]:

LiH + 3NH
3
BH
3
→ Li(BH
3
NH
2
BH
2
NH
2
BH
3
) + 2H
2
↑ + NH
3

Reakcję można prowadzić:

  • w roztworze w THF[1][2] (analogiczną reakcję można przeprowadzić dla NaH i KH, natomiast dla cięższych litowców, Rb i Cs, procedura ta jest nieefektywna; odpowiednie di(amidoborano)borowodorki mozna jednak otrzymać stosując wolny metal: 2M + 6NH
    3
    BH
    3
    → 2M(BH
    3
    NH
    2
    BH
    2
    NH
    2
    BH
    3
    )
    + 3H
    2
    ↑ + 2NH
    3
    [1])
  • w ciele stałym: mechanochemicznie, w wyniku mielenia wysokoenergetycznego w młynie dyskowym, a następnie ogrzewania uzyskanej mieszaniny w 75 °C; procedurę przeprowadza się w atmosferze argonu[4]:
LiH + 3NH
3
BH
3
→ LiNH
2
BH
3
·NH
3
BH
3
+ NH
3
BH
3
+ 2H
2
(etap mielenia)
LiNH
2
BH
3
·NH
3
BH
3
+ NH
3
BH
3
→ Li(BH
3
NH
2
BH
2
NH
2
BH
3
) + NH
3
↑ + H
2
(etap ogrzewania)

Poprzez wymianę kationu

edytuj

Druga metoda otrzymywania di(amidoborano)borowodorku litu polega na wymianie kationu w prekusorze tego związku – soli di(amidoborano)borowodorku i zasady Verkade’a(inne języki), C
18
H
39
N
4
P
, będącej superzasadą. Prekursor ten otrzymuje się w reakcji[1]:

C
18
H
39
N
4
P + 3NH
3
BH
3
→ (C
18
H
39
N
4
PH)(BH
3
NH
2
BH
2
NH
2
BH
3
) + H
2
↑ + NH
3

Źródłem kationu litowego (lub innych litowców, gdyż jest to procedura uniwersalna) jest sól, w której anionem jest [Al[OC(CF
3
)
3
]
4
]
. Taki dobór anionu sprawia, że uzyskane sole metali są wystarczająco rozpuszczalne w dichlorometanie, w którym prowadzi się reakcję[1]:

(C
18
H
39
N
4
PH)(BH
3
NH
2
BH
2
NH
2
BH
3
) + Li(Al[OC(CF
3
)
3
]
4
) → (C
18
H
39
N
4
PH)(Al[OC(CF
3
)
3
]
4
) + Li(BH
3
NH
2
BH
2
NH
2
BH
3
)↓

Docelowy produkt wytrąca się z mieszaniny reakcyjnej w postaci białego osadu[1].

Właściwości

edytuj

Właściwości fizyczne i chemiczne

edytuj

Jest to białe ciało stałe o niskiej gęstości. Rozpuszcza się w tetrahydrofuranie (jako jedyna tego typu sól litowca). Jest stabilny w temperaturze pokojowej, lecz jest wrażliwy na wilgoć[1].

Podczas ogrzewania (w zakresie 140–200 °C) rozkłada się z wydzieleniem wodoru. Proces ten przebiega dwuetapowo[1][2]:

Li(BH
3
NH
2
BH
2
NH
2
BH
3
) → LiBH
4
+ 2/n (NHBH)
n
+ 2H
2
(140–160 °C)
2/n (NHBH)
n
→ 2BN + 2H
2
(160–200 °C)

Dla analogicznych soli pozostałych litowców powstający wodór zanieczyszczony jest amoniakiem i diborowodorem, powstającymi w konkurencyjnej reakcji[1][3]:

2M(BH
3
NH
2
BH
2
NH
2
BH
3
) → 2MBH
4
+ 2BN + 2H
2
↑ + 2NH
3
↑ + B
2
H
6
(M = Na, K, Rb, Cs)

Ze względu na wydzielanie czystego gazowego wodoru i stosunkowo niską temperaturę procesu di(amidoborano)borowodorek litu potencjalnie może być wykorzystywany jako chemiczny magazyn wodoru[1][2].

Struktura krystaliczna

edytuj

Związek tworzy kryształy w układzie tetragonalnym. Aniony (BH
3
NH
2
BH
2
NH
2
BH
3
)
są kwaziliniowe, przypominając cząsteczki pentanu. Są ułożone równolegle, łącząc swoimi końcami warstwy złożone z kationów litu. Grupy grupy NH
2
nie dysponują wolną parą elektronową, nie mogą więc koordynować jonów litu. Obliczenia wskazują, że największy cząstkowy ładunek ujemny mają końcowe grupy BH
3
, co wyjaśnia, dlaczego to one koordynują jony Li+
w krysztale[2].

Przypisy

edytuj
  1. a b c d e f g h i j k l m Rafał Owarzany i inni, Complete Series of Alkali-Metal M(BH3NH2BH2NH2BH3) Hydrogen-Storage Salts Accessed via Metathesis in Organic Solvents, „Inorganic Chemistry”, 55 (1), 2016, s. 37–45, DOI10.1021/acs.inorgchem.5b01688 (ang.).
  2. a b c d e f g h i K.J. Fijalkowski i inni, M(BH3NH2BH2NH2BH3) – the missing link in the mechanism of the thermal decomposition of light alkali metal amidoboranes, „Phys. Chem. Chem. Phys.”, 16 (42), 2014, s. 23340–23346, DOI10.1039/C4CP03296A [dostęp 2022-05-11] (ang.).
  3. a b c d Rafał Owarzany, Nowe materiały do magazynowania wodoru oparte na związkach bogatych w azot i bor: synteza i charakterystyka fizykochemiczna [rozprawa doktorska], Wydział Chemii UW, 2020, streszczenie on-line [dostęp 2022-05-11].
  4. Rafał Owarzany i inni, Complete Series of Alkali-Metal M(BH3NH2BH2NH2BH3) Hydrogen-Storage Salts Accessed via Metathesis in Organic Solvents, „Inorganic Chemistry”, 55 (1), 2016, Supplementary information, s. S2, DOI10.1021/acs.inorgchem.5b01688 (ang.).