Diego de Pantoja
Diego de Pantoja (ur. kwiecień 1571 w Valdemoro, zm. styczeń 1618 w Makau), znany także jako Pang Diwo (chiń. 龐迪我) – hiszpański uczony, misjonarz i jezuita. Działał w Chinach jako misjonarz, oprócz tego zajmowała go praca naukowa, był zainteresowany zwłaszcza geografią i astronomią, oprócz tego posiadał dużą wiedzę z zakresu muzyki. Jego relacja z pobytu w Chinach zawiera wiele informacji o miejscowej cywilizacji.
| Data i miejsce urodzenia |
kwiecień 1571 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
styczeń 1618 |
| Wyznanie | |
| Kościół | |
| Inkardynacja | |
| Śluby zakonne |
|
| |
Życiorys edytuj
Diego de Pantoja był synem Diego Sáncheza i Marianny Pantoja, którzy pochodzili z dobrze usytuowanych i poważanych w okolicy rodzin. Wśród jego przodków znajdowali się: profesor teologii z uniwersytetu w Alcalá de Henares, członkowie kilku różnych zakonów (na przykład jezuita Bautista de Alderete) i członkowie inkwizycji. Diego od najmłodszych lat przebywał w towarzystwie dostojników, zarówno świeckich jak i duchownych, jego rodzina znajdowała się pod opieką księcia de Lerma. 6 kwietnia 1589 roku de Pantoja wstąpił do zakonu Jezuitów i rozpoczął naukę w kolegium w Alkali. W 1593 roku przebywał w Plasenci, gdzie kontynuował naukę teologii, gramatyki, retoryki, logiki, filozofii, nauk ścisłych, architektury i sztuki. Poza tym uczył się także greki i łaciny. Jego nauczycieli dostrzegli w nim spory potencjał i dlatego został zezwolono mu na pobieranie nauki w kolegium w Toledo. Tam spotkał Gila de la Matę, przełożonego jezuickiej misji w Japonii.
Zainspirowany opowieściami de la Maty i zachęcany przez swojego mistrza, Luis de Guzmana, zapragnął zostać misjonarzem[1]. Zwrócił się z prośbą do władz zakonu o wydanie pozwolenia na wzięcie udziału w misji. Przełożeni zgodzili się, ale długi czas opór planom de Pantoji stawiała rodzina. Mimo to postanowił on udać się na Daleki Wschód i w tym celu wyjechał do Lizbony. Źródła nie podają zbyt wielu informacji na temat jego pobytu w Portugalii i podróży. Wiadomo że 10 kwietnia 1596 roku wypłynął do regionu Goa w Indiach, gdzie dotarł 25 października. Pół roku później, 23 kwietnia 1597 roku, wyruszył do Makau. Towarzyszyli mu Alessandro Valignano, Nicolò Longobardo i Manuel Dias. Na miejsce dotarł 20 lipca. Po przybyciu do portugalskiej kolonii pobierał jeszcze przez jakiś czas nauki i sposobił się do wyruszenia w drogę do Japonii. W międzyczasie jednak stosunki między władzami tego kraju a miejscowymi chrześcijanami znacznie się pogorszyły i ostatecznie podróż nie doszła do skutku. De Pantoja zdecydował się wówczas na pozostanie i pracę misyjną w Chinach. W 1599 roku udał się w podróż do Nankinu. Przez jakiś czas podróżował po Chinach, poznając miejscową kulturę i obyczaje.
W marcu 1600 roku spotkał się z innym jezuitą, Matteo Riccim. Od tego momentu podróżowali razem i w maju tego samego roku udali się do Pekinu, do którego dotarli pod koniec stycznia 1601 roku. De Pantoja napisał wówczas list do Luisa de Guzmána w którym zawarł opis swojej podróży po Chinach. Była to bardzo obszerna relacja, która liczyła sobie 256 stron. Praca ta jest obecnie uważana za ważne źródło historyczne[1]. Służy do badań dziejów misji jezuickiej w Chinach i jest jednym z pierwszych europejskich opracowań etnograficznych dotyczących Chin. Pantoja zawarł tam bowiem znaczną liczbę opisów na temat miejscowej kultury, obyczajów, mody, jedzenia, rolnictwa, handlu, polityki i wielu innych dziedzin. Opisywał również postępy procesu ewangelizacji w różnych częściach kraju. De Pantoja i jego towarzysze nie mogli od razu zobaczyć się z cesarzem. Z powodu nieufności miejscowych elit, dość długo czekali na audiencję. W końcu, za pomocą podarków, udało im się jednak przekonać władcę do spotkania. Według relacji de Pantoji, cesarz był zafascynowany zegarami jakie podarowali mu jezuici i pragnął poznać zasadę ich działania. Był to bezpośredni powód dla którego Wanli zaprosił ich do pałacu[1]. Oprócz prezentacji zegarów, jezuici przedstawili dworowi cesarskiemu informacje o krajach z których pochodzą. Cesarz pozwolił im na pobyt i działalność na terenie swojej stolicy.
Wykształcenie i wiedza de Pantoji i jego towarzyszy zdobyły im przychylność znacznej części grupy zwanej literati, czyli uczonych urzędników państwowych. Kilku z nich po pewnym czasie przyjęło nawet chrzest, jak na przykład Xu Guangqi. Ricci cieszył się sławą znakomitego astronoma i matematyka a Pantoja kartografa i znawcy muzyki. Pierwszym, większym wyzwaniem jakiego się podjęli było ustalenie współrzędnych geograficznych miast chińskich leżących między Kantonem a Pekinem. Obydwaj jezuici szybko opanowali miejscowy język. Po śmierci Ricciego, do Pantoji dołączył Sabatino de Ursis. Diego i jego nowy towarzysz otrzymali od cesarza zadanie zreformowania kalendarza. Nie dokończyli jednak prac. Stosunki między europejskimi misjonarzami a elitami politycznymi zaczęły się bowiem psuć. W 1615 roku nowym Ministrem Rytów został człowiek bardzo nieprzychylny ideom chrześcijańskim. Uważał nową religię za zagrożenie dla spokoju wewnętrznego cesarstwa i skutecznie przekonywał cesarza do swojej opinii[1]. Wobec pogorszenia stosunków z dworem Pantoja i de Ursis zdecydowali się na opuszczenie Pekinu w marcu 1617 roku. Początkowo udali się do Kantonu, przez Nankin. Potem jednak wrócili do portugalskiej kolonii w Makau, gdzie Pantoja zmarł w 1618 roku.
Bibliografia edytuj
- ChinaCulture.org. www1.chinaculture.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-11-14)].
- Moncó Beatriz, The China of the Jesuits: Travels and Experiences of Diego de Pantoja and Adriano de las Cortes, w: Culture & History Digital Journal, numer 1, część 2, 2012. cultureandhistory.revistas.csic.es. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-10-18)].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d Moncó Beatriz, The China of the Jesuits: Travels and Experiences of Diego de Pantoja and Adriano de las Cortes, w: Culture & History Digital Journal, numer 1, część 2, 2012. [dostęp 2013-10-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-10-18)].