Doktor

stopień naukowy lub zawodowy
(Przekierowano z Doktorat)

Doktor (łac. doctor = nauczyciel, mistrz; w skrócie: dr) – stopień naukowy nadawany przez jednostki naukowe (uniwersytety lub ich wydziały, instytuty itp.) osobom, które obroniły swoje rozprawy doktorskie. W Polsce stopień doktora może być stopniem naukowym lub stopniem w zakresie sztuki.

W różnych krajach stosowane jest różne nazewnictwo tego stopnia, a także może mieć on różne znaczenia, co może prowadzić do nieporozumień. Różnice występują zwłaszcza pomiędzy Europą kontynentalną a Wielką Brytanią i USA.

Kraje anglosaskie

edytuj
 
Ceremonia wręczenia dyplomów w Cardiff University. Dyplomy wręczane są przez senat uczelni (na scenie) zarówno studentom, jak i doktorantom (na widowni bezpośrednio przed sceną). Na balkonie widowni siedzą rodziny i znajomi absolwentów

Odpowiednikiem polskiego stopnia doktora jest w krajach anglosaskich (USA i Wielka Brytania) stopień Doctor of Philosophy skracany jako PhD, Ph.D. lub D.Phil.[a]

Polska

edytuj

W Polsce stopień naukowy doktora nadaje się w drodze przewodu doktorskiego[1] lub postępowania doktorskiego[2] osobie, która ma tytuł zawodowy magistra, lekarza lub inny równorzędny[b], zdała egzaminy doktorskie i obroniła rozprawę doktorską (dysertację). Stopień naukowy doktora nadawany jest przez uczelnie i jednostki naukowe mające odpowiednie uprawnienia, które są uzależnione m.in. od liczby zatrudnionych w nich osób z tytułem naukowym profesora lub stopniem naukowym doktora habilitowanego (samodzielni pracownicy nauki)[1], a od 2018 r. także osób ze stopniem doktora[2].

Dysertacja doktorska powinna stanowić oryginalne rozwiązanie problemu naukowego lub artystycznego oraz wykazywać ogólną wiedzę teoretyczną kandydata w danej dyscyplinie naukowej lub artystycznej, a także umiejętność samodzielnego prowadzenia pracy naukowej lub artystycznej. Rozprawa ta jest opracowywana i pisana pod kierunkiem promotora (łac. promoveo – „posuwać, przesuwać naprzód”), którym może być samodzielny pracownik nauki, wyznaczony przez uprawnione do tego gremium. Obrona dysertacji jest publiczna, tzn. termin jej jest ogłaszany i każdy ma prawo w niej uczestniczenia oraz zadawania pytań doktorantowi dotyczących tematu pracy doktorskiej. Formalnie nadanie stopnia doktora jest kończone przysięgą doktorską (w której treści zawarte jest przyrzeczenie poszukiwania prawdy i niesprzeniewierzania się zasadom etyki naukowej)[c].

Zasady przyznawania stopnia naukowego doktora (oraz doktora habilitowanego) w Polsce do 2018 r. określała ustawa z 2003 o stopniach i tytułach (naukowych i w zakresie sztuki)[1], uzupełniona rozporządzeniami Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego[4]. Od 2018 r. obowiązuje ustawa z dnia 20 lipca 2018 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce[2]. Poprzednie polskie uregulowania nie wymagały bezwzględnie posiadania przez kandydata tytułu zawodowego magistra lub równorzędnego (choć zasada ta zazwyczaj była przestrzegana) i zdarzały się nadzwyczajne przypadki nadawania stopnia naukowego doktora osobom bez studiów wyższych (np. matematykowi lwowskiemu, późniejszemu profesorowi, Stefanowi Banachowi). W niektórych innych krajach również zazwyczaj do przyznania stopnia naukowego doktora potrzebny jest dyplom ukończenia uczelni wyższej.

Rosja, Białoruś

edytuj

W byłym Związku Radzieckim, a obecnie w niektórych krajach Wspólnoty Niepodległych Państw (Rosji, Białorusi) odpowiednikiem polskiego stopnia naukowego doktora jest kandydat nauk (ros. кандидат наук). Natomiast stopień doktora nauk (ros. дoктoр наук) odpowiada polskiemu doktorowi habilitowanemu.

Zobacz też

edytuj
  1. Przepisy i tradycja amerykańska (w mniejszym stopniu brytyjska) dopuszczają kilkadziesiąt innych, równoważnych tytułów doktorskich dla poszczególnych dziedzin wiedzy i fakultetów. W Wielkiej Brytanii istnieje także „mały doktorat” – stopień MPhil przyznawany osobom, które rozpoczęły studia doktorskie, ale z jakichś względów ich osiągnięcia (np. oryginalność pracy) nie były wystarczające do przyznania stopnia PhD. Ponadto – zwłaszcza w USA – w niektórych dziedzinach istnieje zwyczaj nadawania po zakończeniu studiów „zawodowego” stopnia doktora (ang. First–Degree Doctorate lub First–professional Doctorate), np. D.D.S.Doctor of Dental Surgery, J.D.Juris Doctor, M.D. / MDMedical Doctor (UWAGA! jest odpowiednikiem lek., a nie doktora nauk medycznych), D.P.T.Doctor of Physical Therapy, D.V.M.Doctor of Veterinary Medicine, Psy.D.Doctor of Psychology, Pharm.D.Doctor of Pharmacy. Kandydaci na tego typu studia zawodowe muszą mieć już tytuł licencjata (Bachelor’s Degree) lub magistra (Master’s Degree). Innym rodzajem doktoratów, przyznawanych w Wielkiej Brytanii (obecnie rzadko), są tzw. „wyższe doktoraty” (ang. Higher Doctorates lub Doctor of Science skracany do Sc.D.). Mają one głównie znaczenie prestiżowe i odpowiadają stopniowi doktora habilitowanego.
  2. Wymóg ten nie dotyczy beneficjentów programu „Diamentowy Grant”[1][3].
  3. Wyższym stopniem naukowym w Polsce i niektórych innych krajach jest stopień doktora habilitowanego. Nadawany jest w drodze postępowania habilitacyjnego, do którego może być dopuszczona osoba, która ma stopień doktora i wniosła udokumentowany (publikacje naukowe) znaczny wkład naukowy lub artystyczny.

Przypisy

edytuj
  1. a b c d Ustawa z dnia 14 marca 2003 r. o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz stopniach i tytule w zakresie sztuki (Dz.U. z 2017 r. poz. 1789 ze zm.).
  2. a b c Ustawa z dnia 20 lipca 2018 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (Dz.U. z 2018 r. poz. 1668 ze zm.).
  3. Diamentowy grant. Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego. [dostęp 2020-02-01].
  4. Ostatni akt prawny w tej sprawie to Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dn. 19 stycznia 2018 r. w sprawie szczegółowego trybu i warunków przeprowadzania czynności w przewodzie doktorskim, w postępowaniu habilitacyjnym oraz w postępowaniu o nadanie tytułu profesora (Dz.U. z 2018 r. poz. 261).