Doktorowo
Doktorowo – dawna wieś w Wielkopolsce, położona na zachód od Grodziska Wielkopolskiego.
| Dzielnica Grodziska Wielkopolskiego | |
 Ul. Winna | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Miasto | |
| W granicach Grodziska Wielkopolskiego |
1896 |
| Kod pocztowy |
62-065 |
| Tablice rejestracyjne |
PGO |
Położenie na mapie Grodziska Wielkopolskiego  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu grodziskiego  | |
Położenie na mapie gminy Grodzisk Wielkopolski  | |
 52°13′40″N 16°21′15″E/52,227778 16,354167
| |
Historia
edytujMiejscowość pierwotnie była wsią związaną z Wielkopolską. Istnieje co najmniej od połowy XVI wieku. Po raz pierwszy miejscowość odnotowana została w łacińskim dokumencie z 1563 pod nazwą "Doctorovo" jednak historycy uważają, że Doktorowo może mieć starszą średniowieczną metrykę i prawdopodobnie lokowana była w XIV wieku przez wojewodę poznańskiego, doktora obojga praw Uniwersytetu Bolońskiego Jana Ostroroga, który zmarł w 1501 roku i od którego miała wziąć nazwę miejscowość[1].
Obecne przedmieście Grodziska Wielkopolskiego było dawniej osobną wsią szlachecką należącą do wielkopolskiej szlachty z rodu Ostrorogów herbu Nałęcz. W 1563 leżała w powiecie kościańskim województwa poznańskiego w Koronie Królestwa Polskiego. W 1581 odnotowana została w parafii Grodzisk[1].
Miejscowość odnotowały także historyczne rejestry podatkowe dzięki, którym znamy stosunki własnościowe we wsi. W 1563 miał miejsce pobór z 13,5 łana oraz z trzech wiatraków. W 1581 pobrano podatki z 11,5 łana oraz od 7 zagrodników, 6 komorników, wiatraka dziedzicznego, młyna korzecznego o jednym kole wodnym. Zachowany dokument z 1591 mówi o tym, że wojewoda poznański Jan Ostroróg, dziedzic w swej wsi Doktorowo, przynależnej do Grodziska, dał dziekanowi oraz plebanowi w Grodzisku oraz ich następcom, czterech najemnych robotników zwanych ratajami o nazwiskach: Paczesny, Urban, Jakub Kurasek i Mikołaj Gwiczka, a także siedlisko opustoszałe pomiędzy tymi ratajami. W 1591 Jan Ostroróg dziedzic w Grodzisku uposażył ponownie kościół parafialny w Grodzisku przywracając mu dawne uposażenie, a w 1594 biskup poznański potwierdził redotację przywracając m.in. plebanowi siedlisko opustoszałe w Doktorowie, a także do dawnego uposażenia dodał do niego 4 ratajów[1].
Od 1563 roku kościół parafialny w Grodzisku znalazł się w rękach innowierców. Natomiast jego posażenie pochodziło sprzed tej daty, a więc historycy zakładają na dawniejszą metrykę istnienia osady Doktorowa lokowanego prawdopodobnie przez doktora Jana Ostroroga żyjącego w latach 1436–1501[1].
Osada Doktorowo występuje na mapach Karola Perthéesa nadwornego kartografa króla polskiego Stanisława Augusta Poniatowskiego oraz na mapie Gaula. Nie ma jednak Doktorowa na mapie Gilly’ego oraz mapie z 1950 oraz w Spisie miejscowości PRL. Natomiast na polskiej mapie administracyjnej z 1962 oznaczono Doktorowo jako zachodnie przedmieście Grodziska Wielkopolskiego[1].
Wieś Doctorowo położona była w 1581 roku w powiecie kościańskim województwa poznańskiego w Rzeczypospolitej Obojga Narodów[2]. Wskutek II rozbioru Polski w 1793, miejscowość przeszła pod władanie Prus i jak cała Wielkopolska znalazła się w zaborze pruskim. Pod koniec XIX wieku wieś miała 905 mieszkańców.[3]
W okresie Wielkiego Księstwa Poznańskiego (1815-1848) Doktorowo należało do wsi większych w ówczesnym powiecie bukowskim, który dzielił się na cztery okręgi (bukowski, grodziski, lutomyślski oraz lwowkowski)[4]. Doktorowo należało do okręgu grodziskiego i stanowiło część majątku Grodzisk (Grätz), którego właścicielami byli wówczas Szolc i Łubieński[4]. Według spisu urzędowego z 1837 roku wieś liczyła 739 mieszkańców i 100 dymów (domostw)[4].
W czasie Wiosny Ludów, w 1848 roku, Doktorowo było jednym z miejsc w Grodzisku Wlkp., gdzie doszło do walki kosynierów grodziskich z wojskiem pruskim. Powstańcy uzbrojeni przeważnie w kosy, siekiery i broń myśliwską oraz dowodzeni przez miejscowego lekarza Marcusa Mosse próbowali bezskutecznie zatrzymać atak niemieckiej kawalerii od tej strony na miasto. Po rozbiciu barykady byli spychani do centrum Grodziska[5]. O wydarzeniu tym przypomina głaz z tablicą pamiątkową przy ulicy Zbąszyńskiej.
Piotr Berger pisał, że przedmieście Doktorowo zaczynało się na rozstaju dróg do Nowego Tomyśla i Buku, o czym świadczy stojąca tam do dziś figura Chrystusa Króla. Działało tutaj wielu rzemieślników m.in. kowali, kołodziei, ślusarzy i młynarzy. Jeszcze przed II Wojną Światową stały tutaj liczne wiatraki m.in. przy ulicach Młyńskiej, Winnej, Nowotomyskiej i Zbąszyńskiej[6].
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ a b c d e Chmielewski 1982 ↓, s. 376-377.
- ↑ Adolf Pawiński, Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym, Wielkopolska t. I, Warszawa 1883, s. 68.
- ↑ Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Tom II
- ↑ a b c Leon Plater: Opisanie historyczno-statystyczne Wielkiego Ksie̜stwa Poznańskiego. Lipsk: Ksie̜garnia Zagraniczna (Librairie Étrangère), 1846, s. 198-201.
- ↑ Dariusz Matuszewski, „Powiat Grodziski wczoraj i dziś”, Grodzisk Wielkopolski, Starostwo Powiatowe i Towarzystwo Miłośników Ziemi Grodziskiej, 2014, Str. 17
- ↑ Piotr Berger, Ulice i patroni Grodziska Wlkp., Grodzisk Wlkp. 1997, ISBN 83-904694-3-X, s. 53
Bibliografia
edytuj- Stefan Chmielewski: Słownik historyczno-geograficzny województwa poznańskiego w średniowieczu, cz. I (A – H), hasło „Doktorowo”. Wrocław: Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1982, s. 376-377. ISBN 83-04-00938-2.
- Paweł Anders, Grodzisk Wielkopolski, Poznań: Wydawnictwo WBP, 1995, ISBN 83-85811-26-5, OCLC 749137713.
- "Grodzisk Wielkopolski - Zarys Dziejów" - Bogusław Polak, Grodzisk Wlkp. 1990
Linki zewnętrzne
edytuj- Doktorowo, [w:] Słownik historyczno-geograficzny ziem polskich w średniowieczu, Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk, 2010–2014.