Dominik Dziewanowski
Dominik Jan Chryzostom Dziewanowski herbu Jastrzębiec[1] (ur. 15 sierpnia 1759 w Płonnem[2], zm. 1827 tamże) – generał brygady Armii Księstwa Warszawskiego.
 Dominik Dziewanowski | |
| generał brygady | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
1827 |
| Przebieg służby | |
| Siły zbrojne |
Armia Pruska |
| Stanowiska | |
| Główne wojny i bitwy | |
| Odznaczenia | |
 
| |
Życiorys
edytujPochodził z dawnej rodziny mazowieckiej[1]. Był synem Juliusza, kasztelana chełmińskiego, i Ludwiki Pawłowskiej. Rotmistrz Kawalerii Narodowej. Najpierw służył w armii pruskiej, potem przeszedł do armii polskiej, gdzie był adiutantem ks. S. Poniatowskiego. W powstaniu 1794 roku walczył pod Rypinem i Łabiszynem. Po upadku powstania osiadł na wsi, ale mimo to utrzymywał kontakty z legionami i wspierał je finansowo. W 1806 sformował Pułk 6 Ułanów, a następnie wstąpił do Armii Księstwa Warszawskiego. Na czele pułku walczył w kampaniach napoleońskich – w 1807 na Pomorzu, pod Tczewem i Gdańskiem, oraz w 1809 pod Sandomierzem. W czasie drugiej kampanii zajął także Lublin i uczestniczył w zajęciu Zamościa. W 1810 roku został awansowany na generała brygady i mianowany komendantem wojskowym w departamencie łomżyńskim. Stanowiska nie objął, ponieważ otrzymał urlop zdrowotny, który spędził w Cieplicach i w Karlsbadzie. W latach 1810–1812 był komendantem wojskowym w departamencie lubelskim, a w 1812 roku – w departamencie radomskim. W kampanii 1812 był dowódcą 28 Brygady Lekkiej Jazdy w 4 Dywizji Jazdy (IV Rezerwowy Korpus Kawalerii) i walczył pod Mirem i Romanowem. W czasie obrony Borysowa został ciężko ranny i dostał się do niewoli rosyjskiej.
Był odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Legii Honorowej (1809) i Krzyżem Kawalerskim Orderu Virtuti Militari (1808)[3][4][5].
Janusz Staszewski scharakteryzował Dziewanowskiego: Był jednym ze zdolniejszych i światlejszych wojskowych swej epoki. Odważny w boju, łączył z dzielnością i szybką orientacją, która przyniosła mu sławę dobrego zagończyka, dużą umiejętność wychowawczą. Starał się szkolić i przekazywać swe doświadczenie młodym oficerem. [...] Posiadał też dużą odwagę cywilną. W razie niepowodzeń nie zasłaniał się nikim innym ani okolicznościami, nie szukał wybiegów, winę brał na siebie.
Razem z Janem Nepomucenem Dziewanowskim jest patronem Szkoły Podstawowej w Płonnem[6].
Przypisy
edytuj- ↑ a b Seweryn Uruski: Rodzina: Herbarz szlachty Polskiej. T. 3. Warszawa: 1906, s. 358-359.
- ↑ Dziewanowski Dominik Juliusz Roch 1759-1827. Fundacja im. Ignacego Kapicy. [dostęp 2025-02-27].
- ↑ Tadeusz Jeziorowski: The Napoleonic Orders. Ordery Napoleońskie. Warszawa 2018, s. 147
- ↑ Studia i Materiały do Historii Wojskowości. T. 17/1971, s. 192
- ↑ Dziewanowski Dominik (1759-1827), napoleon.org.pl
- ↑ Szkoła Podstawowa im. Dziewanowskich w Płonnem. Gmina Radomin. [dostęp 2022-03-15]. (pol.).
Bibliografia
edytuj- Janusz Staszewski; Generał Dominik Dziewanowski. Poznań, 1933 (Seria: Życiorysy Zasłużonych Polaków Wieku XVIII i XIX)
- Mirosław Krajewski, Dobrzyński słownik biograficzny. Ludzie europejskiego regionu, Włocławek 2002, s. 196-198.
- Mirosław Krajewski, Nowy słownik biograficzny ziemi dobrzyńskiej, t. 1, Dobrzyńskie Towarzystwo Naukowe, Rypin 2014, s. 246-247.
Linki zewnętrzne
edytuj- "Gdzie jest grób generała?", szpejankowski.eu
- Dominik Dziewanowski, Internetowy Polski Słownik Biograficzny [dostęp 2021-12-13].