Dow Ber Meisels
Dow (Dov, Dob) Ber (Beer, Berisz, Berush) Meisels (ur. 1798 w Szczekocinach, zm. 20 lutego 1870[1] w Warszawie) – rabin (krakowski, następnie warszawski), przedsiębiorca, polityk. Opowiadał się za udzielaniem poparcia przez Żydów Polakom walczącym z Rosjanami, sympatyzował z powstaniami narodowowyzwoleńczymi.
| ||
.jpg)
| ||
| Lata życia | ur. 1798 w Szczekocinach, zm. 20 lutego 1870 w Warszawie | |
| 'Naczelny rabin Warszawy' | ||
| Okres urzędowania | od 1856 do 1870 | |
| 'Naczelny rabin Krakowa' | ||
| Okres urzędowania | od 1832 do 1856 | |
| Poprzednik | Cwi Hirsz Dawid ha-Lewi | |
| Następca | Aleksander Sender Herszel Landau | |
Spis treści
Wczesne lataEdytuj
Urodził się w Szczekocinach. Potem wraz z rodzicami zamieszkał w Kamieńcu Podolskim, w którym jego ojciec pełnił funkcję rabina (Dow Ber kształcił się u niego). W 1820 roku Dow Ber Meisels ożenił się i wraz z żoną wyjechał do Krakowa, gdzie razem z teściem założył spółkę handlową (według innych źródeł[jakich?] – bank). Działalność tę prowadził także w późniejszym czasie, między innymi dostarczając broń dla walczących w powstaniu listopadowym.
Naczelny rabin KrakowaEdytuj
Od 1832 roku był naczelnym rabinem krakowskim, brał także udział w powstaniu krakowskim w 1846 roku. W tym czasie był w ciągłym sporze z Senatem Wolnego Miasta Krakowa, walcząc o zniesienie przepisów dyskryminujących Żydów. Kiedy miasto stało się częścią Austrii, rabin zaangażował się jeszcze bardziej w politykę, kandydując do senatu miasta. Udało mu się, wobec czego został także delegowanym do parlamentu austriackiego. W 1848 roku wydał odezwę do Żydów polskich, w której wzywał ich do poparcia dążeń uczestników Wiosny Ludów.
Nadrabin warszawskiEdytuj
W 1856 roku Meisels został nadrabinem w Warszawie, dzięki poparciu działaczy i zwolennków ruchu asymilacyjnego. Od tego czasu w synagogach warszawskich wzywał po polsku do jedności Żydów z Polakami w walce wyzwoleńczej. Meisels używał tytułu rabin krakowski zamieszkały w Warszawie, gdyż, pomimo że Warszawa była wówczas największym skupiskiem żydowskim w Europie, pozycja Krakowa w hierarchii religijnej była wyższa.
Działalność antyrosyjskaEdytuj
W 1861 roku nakazał zamknięcie synagog warszawskich, na znak solidarności z duchowieństwem katolickim, które zamknęło kościoły po zbezczeszczeniu ich przez Kozaków rozbijających pochody niepodległościowe. Podobnie uczynili rabini Izaak Kramsztyk i Markus Jastrow. Był także członkiem Delegacji Miejskiej[potrzebny przypis] w czasie pogrzebu pięciu poległych 2 marca 1861, który przeistoczył się w demonstrację solidarności różnych stanów społeczeństwa Królestwa Kongresowego. Za udział w tej manifestacji społeczno-politycznej został aresztowany. Osadzono go w Cytadeli Warszawskiej.
Kiedy wybuchło powstanie styczniowe w 1863 roku, został zmuszony przez władze carskie do opuszczenia Królestwa Polskiego. Przebywał między innymi w Wiedniu. Po kilku latach pozwolono mu wrócić, ale od tego czasu jego działalność była ściśle kontrolowana.
Jest pochowany na cmentarzu żydowskim przy ulicy Okopowej w Warszawie (kwatera 1, rząd 6)[2][3]. Jego pogrzeb w 1870 r. przerodził się w manifestację polsko-żydowskiej jedności wobec carskiej Rosji.
PrzypisyEdytuj
- ↑ Odnośnie do daty śmierci Meiselsa istnieją w literaturze wątpliwości: Kroszczor podaje ogólnie 1879, Przysuskier 1869, Polski Słownik Biograficzny 1870, zaś baza nagrobków cmentarza żydowskiego 20 lutego 1870
- ↑ Grób Dow Bera Meiselsa w bazie danych Cmentarza Żydowskiego przy ul. Okopowej w Warszawie.
- ↑ Cmentarze m. st. Warszawy. Cmentarze żydowskie. Warszawa: Rokart, 2003. ISBN 83-916419-3-7.
BibliografiaEdytuj
- Alina Cała, Hanna Węgrzynek, Gabriela Zalewska, Historia i kultura Żydów polskich. Słownik, Warszawa 2000, s. 210.
- Barbara Olszewska, Hanna Szwankowska, Jerzy Waldorff, Umarli, znajomi, kochani – Powązki 1790–1990 w poezji i prozie, Warszawa 1990.
- Andrzej Żbikowski, Żydzi, Wrocław 2000, s. 89.
- Michał Galas, Mirosław Skrzypczyk (red.), Żydzi szczekocińscy. Osoby, miejsca, pamięć, Kraków – Budapeszt 2008, s. 145–188, 231–256.
- Henryk Kroszczor: Cmentarz Żydowski w Warszawie. Warszawa: PWN, 1983, s. 18–19. ISBN 83-01-04304-0.
- Stefan Kieniewicz i Marian Tyrowicz, Polski Słownik Biograficzny, t. XX, s. 387–388.
- Leon Przysuskier, Cmentarze żydowskie w Warszawie: przewodnik ilustrowany, Radom 1992, s. 16.