Drzewiak rudy

Drzewiak rudy
	Dendrolagus matschiei
	Förster & W. Rothschild, 1907
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	ssaki niższe
Nadrząd	torbacze
Rząd	dwuprzodozębowce
Rodzina	kangurowate
Podrodzina	kangury
Plemię	Dendrolagini
Rodzaj	drzewiak
Gatunek	drzewiak rudy
Synonimy
	Dendrolagus matschiei flavidior Matschie, 1912; Dendrolagus deltae Troughton & Le Souef, 1936; Dendrolagus matschiei xanthotis W. Rothschild & Dollman, 1936;
	Dendrolagus matschiei flavidior Matschie, 1912; Dendrolagus deltae Troughton & Le Souef, 1936; Dendrolagus matschiei xanthotis W. Rothschild & Dollman, 1936;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; zagrożony
	Zasięg występowania
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Drzewiak rudy^[6] (Dendrolagus matschiei) – gatunek ssaka z podrodziny kangurów (Macropodinae) w obrębie rodziny kangurowatych (Macropodidae).

Taksonomia

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1907 roku niemiecko-brytyjski zespół zoologów – Niemiec Friedrich Förster i Brytyjczyk Walter Rothschild – nadając mu nazwę Dendrolagus matschiei^[1]. Miejsce typowe to według oryginalnego opisu to „góry Rawlinson, Nowa Gwinea Niemiecka” (ang. Rawlinson Mountains, German New Guinea)^[1], tj. góry Rawlinson, półwysep Huon, Morobe, Papua-Nowa Gwinea^[7]^[8]^[9]. Holotyp to skóra (sygnatura BM 1939.2927) z kolekcji Muzeum Historii Naturalnej w Tring^[10]^[9].

Badania oparte na danych genetycznych umiejscawiają D. matschiei w kladzie goodfellowi jako takson siostrzany w stosunku do D. spadix^[11]. We wcześniejszych opracowaniach taksony D. goodfellowi i D. spadix traktowano jako podgatunki D. matschiei, ale badania genetyczne i morfologiczne wspierają ich status jako odrębnych gatunków^[8].

Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World uznają ten gatunek za monotypowy^[8].

Etymologia

Dendrolagus: gr. δενδρον dendron ‘drzewo’; λαγως lagōs ‘zając’^[12].
matschiei: Georg Friedrich Paul Matschie (1861–1926), niemiecki zoolog^[13].

Zasięg występowania

Drzewiak rudy występuje na półwyspie Huon, w północno-wschodniej Nowej Gwinei; także na wyspie Umboi (prawdopodobnie wprowadzony w czasach prehistorycznych)^[8]. Jest endemitem ekoregionu Górskie lasy deszczowe półwyspu Huon^[14].

Wygląd

Długość ciała (bez ogona) samic 51,2–63 cm, samców 61,5–66 cm, długość ogona samic 45,5–68,5 cm, samców 55,5–62 cm; masa ciała samic 8,4–10,5 kg, samców 7–10 kg^[15]^[16]. Drzewiak ten ma gęstą sierść i tak jak inne kangury nadrzewne potężne kończyny przednie i krótsze kończyny tylne. Ubarwienie jest zróżnicowane – od barwy czarnej do bladobrązowej.

Tryb życia

Drzewiak rudy prowadzi nocny tryb życia. Świetnie wspina się po drzewach, których liśćmi i owocami się żywi. Potrafi skakać ukośnie z drzewa na drzewo bądź z drzewa na ziemię. Samica ma dobrze rozwiniętą torbę, która otwarta jest do przodu. Ciąża trwa około 32 dni, zwykle rodzi się tylko jedno młode.

Status zagrożenia

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów został zaliczony do kategorii EN (ang. endangered ‘zagrożony’)^[5].

Przypisy

↑ ^a ^b ^c J.F.N. Förster & W. Rothschild. Description of a new tree kangaroo. „Novitates Zoologicae”. 14, s. 506, 1907. (ang.).
↑ P. Matschie. Zwei neue Rassen des roten Baumkänguruhs aus Deutsch-Neuguinea. „Sitzungsberichte der Gesellschaft Naturforschender Freunde zu Berlin”. Jahrgang 1912, s. 572, 1912. (niem.).
↑ E.L.G. Troughton & A.S. Le Souef. Two new tree kangaroos from Papua, with notes on allied forms. „The Australian Zoologist”. 8, s. 195, 1936. (ang.).
↑ W. Rothschild & G. Dollman. The genus Dendrolagus. „Transactions of the Linnean Society of London”. Second Series. Zoology. 21, s. 482, 1936. (ang.).
↑ ^a ^b M. Ziembicki & G.M.Z.& G. Porolak M. Ziembicki & G.M.Z.& G., Dendrolagus matschiei, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2021-1 [dostęp 2021-06-17] (ang.).
↑ Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 15. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Dendrolagus matschiei. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-10-26].
↑ ^a ^b ^c ^d C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 96. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
↑ ^a ^b N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Dendrolagus matschiei Förster & W. Rothschild, 1907. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-08-12]. (ang.).
↑ Dendrolagus matschiei Foerster and Rothschild, 1907. [w:] Data portal [on-line]. Natural History Museum. [dostęp 2023-08-12]. (ang.).
↑ M.D.B. Eldridge, S. Potter, K.M. Helgen, M.H.Sinaga, K.P. Aplin T.F. Flannery & R.N. Johnson. Phylogenetic analysis of the tree-kangaroos (Dendrolagus) reveals multiple divergent lineages within New Guinea. „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 127, s. 589–599, 2018. DOI: 10.1016/j.ympev.2018.05.030. (ang.).
↑ T.S. Palmer: Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. Washington: Government Printing Office, 1904, s. 222, seria: North American Fauna. (ang.).
↑ B. Beolens, M. Watkins & M. Grayson: The Eponym Dictionary of Mammals. Baltimore: The Johns Hopkins University Press, 2009, s. 264. ISBN 978-0-8018-9304-9. (ang.).
↑ Southeastern Asia: Eastern Papua New Guinea. [w:] Tropical and subtropical moist broadleaf forests [on-line]. WWF. [dostęp 2022-02-19].
↑ M. Eldridge & G. Coulson: Family Macropodidae (Kangaroos and Wallabies). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 5: Monotremes and Marsupials. Barcelona: Lynx Edicions, 2015, s. 706. ISBN 978-84-96553-99-6. (ang.).
↑ Class Mammalia. W: Lynx Nature Books (A. Monadjem (przedmowa) & C.J. Burgin (wstęp)): All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 65. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

[Förster&Rothschild-1] J.F.N. Förster & W. Rothschild. Description of a new tree kangaroo. „Novitates Zoologicae”. 14, s. 506, 1907. (ang.).

[Matschie-2] P. Matschie. Zwei neue Rassen des roten Baumkänguruhs aus Deutsch-Neuguinea. „Sitzungsberichte der Gesellschaft Naturforschender Freunde zu Berlin”. Jahrgang 1912, s. 572, 1912. (niem.).

[Troughton&Souef-3] E.L.G. Troughton & A.S. Le Souef. Two new tree kangaroos from Papua, with notes on allied forms. „The Australian Zoologist”. 8, s. 195, 1936. (ang.).

[Rothschild&Dollman-4] W. Rothschild & G. Dollman. The genus Dendrolagus. „Transactions of the Linnean Society of London”. Second Series. Zoology. 21, s. 482, 1936. (ang.).

[iucn-5] M. Ziembicki & G.M.Z.& G. Porolak M. Ziembicki & G.M.Z.& G., Dendrolagus matschiei, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2021-1 [dostęp 2021-06-17] (ang.).

[Cichocki&inni-6] Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 15. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[Wilson&Reeder-7] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Dendrolagus matschiei. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-10-26].

[Burgin&inni-8] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 96. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).

[mdd-9] N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Dendrolagus matschiei Förster & W. Rothschild, 1907. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-08-12]. (ang.).

[nhm-10] Dendrolagus matschiei Foerster and Rothschild, 1907. [w:] Data portal [on-line]. Natural History Museum. [dostęp 2023-08-12]. (ang.).

[Eldridge&inni-11] M.D.B. Eldridge, S. Potter, K.M. Helgen, M.H.Sinaga, K.P. Aplin T.F. Flannery & R.N. Johnson. Phylogenetic analysis of the tree-kangaroos (Dendrolagus) reveals multiple divergent lineages within New Guinea. „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 127, s. 589–599, 2018. DOI: 10.1016/j.ympev.2018.05.030. (ang.).

[Palmer-12] T.S. Palmer: Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. Washington: Government Printing Office, 1904, s. 222, seria: North American Fauna. (ang.).

[Beolens&inni-13] B. Beolens, M. Watkins & M. Grayson: The Eponym Dictionary of Mammals. Baltimore: The Johns Hopkins University Press, 2009, s. 264. ISBN 978-0-8018-9304-9. (ang.).

[wwf-14] Southeastern Asia: Eastern Papua New Guinea. [w:] Tropical and subtropical moist broadleaf forests [on-line]. WWF. [dostęp 2022-02-19].

[Eldridge&Coulson-15] M. Eldridge & G. Coulson: Family Macropodidae (Kangaroos and Wallabies). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 5: Monotremes and Marsupials. Barcelona: Lynx Edicions, 2015, s. 706. ISBN 978-84-96553-99-6. (ang.).

[amw-16] Class Mammalia. W: Lynx Nature Books (A. Monadjem (przedmowa) & C.J. Burgin (wstęp)): All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 65. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

[6]

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]