Dschubba

gwiazda w gwiazdozbiorze Skorpiona

Dschubba (Delta Scorpii, δ Sco) – jedna z jaśniejszych gwiazd w gwiazdozbiorze Skorpiona (wielkość gwiazdowa: 2,32m). Odległa od Słońca o ok. 505 lat świetlnych.

Dschubba
δ Scorpii
Ilustracja
Położenie w gwiazdozbiorze
Dane obserwacyjne (J2000)
Gwiazdozbiór

Skorpion

Rektascensja

16h 00m 20,005s[1]

Deklinacja

−22° 37′ 18,14″[1]

Paralaksa (π)

0,00646 ± 0,00089[1]

Odległość

505 ± 81 ly
155 ± 25pc

Wielkość obserwowana

2,32m[1]

Rozmiar kątowy

0,00045–0,00046[2]

Ruch własny (RA)

−10,21 ± 1,01 mas/rok[1]

Ruch własny (DEC)

−35,41 ± 0,71 mas/rok[1]

Prędkość radialna

−6,64 ± 0,89 km/s[1]

Charakterystyka fizyczna
Rodzaj gwiazdy

podolbrzym

Typ widmowy

B0,3 IV[1]

Promień

8,5[3] R

Wielkość absolutna

−3,13m[4]

Jasność

≥14 000 L[5]

Prędkość obrotu

~181 km/s[2]

Charakterystyka orbitalna
Krąży wokół

Centrum Galaktyki

Półoś wielka

6981[4] pc

Mimośród

0,0660[4]

Alternatywne oznaczenia
Oznaczenie Flamsteeda: 7 Sco
2MASS: J16002000-2237180
Bonner Durchmusterung: BD−22°4068
Cordoba Durchmusterung: CD−22°11292
Fundamentalny katalog gwiazd: FK5 594
Boss General Catalogue: GC 21489
Katalog Henry’ego Drapera: HD 143275
Katalog Hipparcosa: HIP 78401
Katalog jasnych gwiazd: HR 5953
SAO Star Catalog: SAO 184014
Dschuba, Iclarkrav; CPD−22°6106, CCDM 16003-2237AB

Nazwa edytuj

Tradycyjna nazwa gwiazdy, Dschubba, wywodzi się od arabskiego ‏الجبهة‎ al Jabhah, co oznacza „przód” lub „czoło” (Skorpiona)[5][6]. W XIX-wiecznym katalogu Obserwatorium w Palermo występuje nazwa Iclarkrav, zapewne wywodząca się od arabskiego ‏إكليل العقرب‎ Iklīl al ʽAḳrab, „korona Skorpiona”[6]. Międzynarodowa Unia Astronomiczna formalnie zatwierdziła użycie nazwy Dschubba dla określenia Delta Scorpii A[7].

Charakterystyka edytuj

Główny składnik to podolbrzym reprezentujący typ widmowy B0,3. Gwiazda bardzo szybko obraca się wokół osi, należy ona do gwiazd zmiennych typu Gamma Cassiopeiae. Od roku 2000 obserwowano zmiany jasności Dschubby, o wartości kilku dziesiątych magnitudo. Zmiany jasności spowodowane są wyrzucaniem jasno świecącego gazu z obszarów równikowych gwiazdy. Na przełomie 2003 i 2004 osiągnęła ona najwyższą jasność, ustępując w swoim gwiazdozbiorze tylko Antaresowi[5].

Wokół Dschubby krąży druga gwiazda, tworząc z nią układ spektroskopowo podwójny. Ma ona wielkość gwiazdową 5,0m[2]. Gwiazdy okrążają wspólny środek masy co 20 dni, dzieli je odległość podobna do odległości Słońce–Merkury (~0,4 au)[5]. Trzeci składnik układu to gwiazda typu widmowego B, podobnie jak główna gwiazda, choć świeci ona od niej słabiej[3], ma wielkość gwiazdową 3,3m[2]. Składnik ten krąży wokół Dschubby po bardzo wydłużonej orbicie o okresie 10,8 lat[3]. Pojaśnienie gwiazdy nastąpiło po przejściu drugiego składnika przez peryastron orbity, najbliżej Dschubby; w wyniku oddziaływania grawitacyjnego mniejszego składnika doszło do transferu masy w układzie[3]. Łączną masę tego układu szacuje się na 27,7 ± 10 M[3].

Czwarty składnik (4,9m) znajduje się 0,186 sekundy kątowej od Dschubby[2], dwukrotnie dalej niż średnia odległość trzeciego[5].

Zobacz też edytuj

Przypisy edytuj

  1. a b c d e f g h Dschubba w bazie SIMBAD (ang.)
  2. a b c d e Dschubba. Alcyone ephemeris. [dostęp 2017-01-13]. (ang.).
  3. a b c d e Anthony Meilland et al.. The binary Be star δ Sco at high spectral and spatial resolution. „Astronomy & Astrophysics”. 532, sierpień 2011. DOI: 10.1051/0004-6361/201116798. arXiv:1106.1746. (ang.). 
  4. a b c Anderson E., Francis C.: HIP 78401. [w:] Extended Hipparcos Compilation (XHIP) [on-line]. VizieR, 2012. [dostęp 2018-08-08]. (ang.).
  5. a b c d e Jim Kaler: DSCHUBBA (Delta Scorpii). [w:] STARS [on-line]. 2008-07-25. [dostęp 2017-01-13]. (ang.).
  6. a b Scorpio, or Scorpius, the Scorpion. W: Richard Hinckley Allen: Star Names Their Lore and Meaning. Nowy Jork: Dover Publications Inc., 1963, s. 369. ISBN 0-486-21079-0. (ang.).
  7. Naming Stars. Międzynarodowa Unia Astronomiczna, 2018-06-01. [dostęp 2018-08-08].

Linki zewnętrzne edytuj

  • Mason et al.: WDS J16003-2237AB. [w:] The Washington Double Star Catalog [on-line]. VizieR, 2014.