Dyschirius globosus

	Dyschirius globosus
	(Herbst, 1784)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	stawonogi
Gromada	owady
Rząd	chrząszcze
Podrząd	chrząszcze drapieżne
Rodzina	biegaczowate
Podrodzina	grzebielniki
Plemię	Dyschiriini
Rodzaj	wałecznik
Podrodzaj	Dyschirius (Eudyschirius)
Gatunek	Dyschirius (Eudyschirius) globosus
Synonimy
	Carabus globosus Herbst, 1784; Dyschiriodes globosus (Herbst, 1784); Carabus globosus Herbst, 1784; Clivina laevicollis Ahrens, 1830; Clivina minima Ahrens, 1830; Clivina rotundicollis Faldermann, 1835; Dyschirius coerulescens Dalla Torre, 1877; Dyschirius flavescens Letzner, 1851; Dyschirius glomerosus Bousquet, 1997; Dyschirius laevicollis (Ahrens, 1830); Dyschirius maritimus Boheman, 1849; Dyschirius minimus (Ahrens, 1830); Dyschirius muelleri Wagner, 1929; Dyschirius ragusae Müller, 1922; Dyschirius remotus (Marsham, 1802); Dyschirius rotundicollis (Faldermann, 1835); Dyschirius ruficollis Kolenati, 1845; Dyschirius rufithorax Letzner, 1851; Dyschirius tournieri Putzeys, 1867; Dyschirius viridescens Dalla Torre, 1877; Scarites gibbus Fabricius, 1792; Carabus remotus Marsham, 1802; Dyschirius gibbus (Fabricius, 1792); Dyschirius rufus Letzner, 1851;
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Dyschirius globosus – gatunek chrząszcza z rodziny biegaczowatych i podrodziny grzebielników.

Taksonomia edytuj

Gatunek ten opisany został po raz pierwszy w 1784 roku przez Johanna F.W. Herbsta pod nazwą Carabus globosus^[1].

Morfologia edytuj

Chrząszcz o mocno wydłużonym ciele długości od 2 do 2,9 mm, z wierzchu ubarwionym czarnobrązowo lub czarno, czasem z czerwonobrązowym przedpleczem, bez połysku metalicznego lub z połyskiem bardzo słabym. Głowa ma nadustek pozbawiony zęba pośrodku przedniej krawędzi. Czułki i głaszczki są rudobrązowe w odcieniu jasnym do ciemnego. Obrzeżenie boków przedplecza jest skrócone i nie sięga ku tyłowi do tylnego chetoporu (punktu szczecinkowego). Pokrywy są owalne i mają wydatne, ale nie zaokrąglone szeroko barki oraz gwałtownie opadający ku podstawie profil. Powierzchnie pokryw mają po jednym chetoporze przypodstawowym, po trzy chetopory zabarkowe, po trzy chetopory dyskalne oraz po dwa chetopory przedwierzchołkowe. Dominują formy krótkoskrzydłe, rzadko spotykane są osobniki o skrzydłach tylnej pary w pełni wykształconych. Odnóża są rudobrązowe z ciemniejszymi udami przedniej pary^[2].

Ekologia edytuj

Owad rozmieszczony od nizin po góry^[2]. Zamieszkuje szerokie spektrum siedlisk wilgotnych i podmokłych, w tym zarośnięte roślinnością pobrzeża wód, wilgotne lasy i łąki, wilgotne skarpy gliniaste, piaszczyste i lessowe oraz wilgotne pola uprawne, zwłaszcza o glebie humusowej^[2]^[3]^[4]. Żyje w wykopanych w glebie norkach^[2]. Osobniki dorosłe zimują pod korą^[4].

Poluje na drobne bezkręgowce^[2]. Związany jest pokarmowo m.in. z różnymi stadiami rozwojowymi wściubów B. cribricollis, B. erraticus, B. longulus, B. nanus, B. pallipes, B. procerulus, B. pusillus i B. subterraneus^[4].

Do pasożytów tego chrząszcza należy owadorostowiec Misgomyces dyschirii^[5].

Rozprzestrzenienie edytuj

Gatunek pierwotnie transpalearktyczny^[2], zawleczony ponadto do Kanady w nearktycznej Ameryce Północnej^[6]^[7].

W Europie znany jest z Portugalii, Hiszpanii, Irlandii, Wielkiej Brytanii, Francji, Belgii, Holandii, Luksemburga, Niemiec, Szwajcarii, Liechtensteinu, Austrii, Włoch, Danii, Szwecji, Norwegii, Finlandii, Estonii, Łotwy, Litwy, Polski, Czech, Słowacji, Węgier, Ukrainy, Mołdawii, Rumunii, Bułgarii, Słowenii, Chorwacji, Bośni i Hercegowiny, Serbii, Czarnogóry, Albanii, Macedonii Północnej, Grecji oraz europejskich części Rosji i Turcji. W Afryce Północnej zamieszkuje Maroko i Algierię.

W Azji podawany jest z syberyjskiej i dalekowschodniej części Rosji (na wschód po Kamczatkę^[2]), Gruzji, Gruzji, Azerbejdżanu, Kazachstanu, Iranu, Korei Północnej, Korei Południowej i Japonii^[7]^[6].

Przypisy edytuj

↑ J.F.W. Herbst. Kritisches Verzeichniss meiner Insecten-Sammlung (Coleoptera). „Archiv der Insectengeschichte”. 5, s. 73-151, 1784. J.G. Fuessly.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Karel Hůrka: Carabidae of the Czech and Slovak Republics. Zlin: Kabourek, 1996, s. 36-40, 114-132.
↑ BolesławB. Burakowski BolesławB., MaciejM. Mroczkowski MaciejM., JaninaJ. Stefańska JaninaJ., Chrząszcze – Coleoptera. Biegaczowate – Carabidae, część 2, „Katalog Fauny Polski”, 3, 13, Warszawa: Instytut Zoologiczny Polskiej Akademii Nauk, 1974 .
↑ ^a ^b ^c P. Sienkiewicz, B. Staniec. Nowe dane o występowaniu gatunków z rodzaju Dyschirius Bon. (Coleoptera: Carabidae) w środkowo-wschodniej Polsce z uwzględnieniem związanych z nimi kusakowatych z rodzaju Bledius Leach (Coleoptera: Staphylinidae). „Wiadomości Entomologiczne”. 25 (2), s. 69-78, 2006.
↑ Wiesław Mułenko, Tomasz Majewski, Małgorzata Ruszkiewicz-Michalska, A preliminary checklist of micromycetes in Poland. Wstępna lista grzybów mikroskopijnych Polski, Kraków: W. Szafer. Institute of Botany, PAN, 2008, ISBN 978-83-89648-75-4
↑ ^a ^b M.M. Balkenohl M.M., Scaritinae, [w:] IvanI. Löbl, AlešA. Smetana (red.), Catalogue of Palaearctic Coleoptera. Volume I. Archostemata - Myxophaga - Adephaga, Stenstrup, Denmark: Apollo Books, 2003, s. 223-230, ISBN 87-88757-73-0 .
↑ ^a ^b WolfgangW. Lorenz WolfgangW., Dyschirius (Eudyschirius) globosus (Herbst, 1784) in: CarabCat, O.O. Bánki i inni red., Catalogue of Life Checklist, 29 lipca 2021, DOI: 10.48580/dfqf-3dk [dostęp 2024-02-13] .

[Herbst-1] J.F.W. Herbst. Kritisches Verzeichniss meiner Insecten-Sammlung (Coleoptera). „Archiv der Insectengeschichte”. 5, s. 73-151, 1784. J.G. Fuessly.

[Hurka-2] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Karel Hůrka: Carabidae of the Czech and Slovak Republics. Zlin: Kabourek, 1996, s. 36-40, 114-132.

[Burakowskietal-3] BolesławB. Burakowski BolesławB., MaciejM. Mroczkowski MaciejM., JaninaJ. Stefańska JaninaJ., Chrząszcze – Coleoptera. Biegaczowate – Carabidae, część 2, „Katalog Fauny Polski”, 3, 13, Warszawa: Instytut Zoologiczny Polskiej Akademii Nauk, 1974 .

[ss-4] P. Sienkiewicz, B. Staniec. Nowe dane o występowaniu gatunków z rodzaju Dyschirius Bon. (Coleoptera: Carabidae) w środkowo-wschodniej Polsce z uwzględnieniem związanych z nimi kusakowatych z rodzaju Bledius Leach (Coleoptera: Staphylinidae). „Wiadomości Entomologiczne”. 25 (2), s. 69-78, 2006.

[Mułenko-5] Wiesław Mułenko, Tomasz Majewski, Małgorzata Ruszkiewicz-Michalska, A preliminary checklist of micromycetes in Poland. Wstępna lista grzybów mikroskopijnych Polski, Kraków: W. Szafer. Institute of Botany, PAN, 2008, ISBN 978-83-89648-75-4

[cpc-6] M.M. Balkenohl M.M., Scaritinae, [w:] IvanI. Löbl, AlešA. Smetana (red.), Catalogue of Palaearctic Coleoptera. Volume I. Archostemata - Myxophaga - Adephaga, Stenstrup, Denmark: Apollo Books, 2003, s. 223-230, ISBN 87-88757-73-0 .

[col-7] WolfgangW. Lorenz WolfgangW., Dyschirius (Eudyschirius) globosus (Herbst, 1784) in: CarabCat, O.O. Bánki i inni red., Catalogue of Life Checklist, 29 lipca 2021, DOI: 10.48580/dfqf-3dk [dostęp 2024-02-13] .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]