Dzierzba białoczelna

Dzierzba białoczelna[3], dzierzba afrykańska[4], dzierzba maskowa[4] (Lanius nubicus) – gatunek małego ptaka z rodziny dzierzb (Laniidae). Występuje od wschodniej Grecji i Bułgarii przez Turcję i Cypr po Izrael i zachodni Iran (góry Zagros)[5][6]. Wędrowny, zimuje w Afryce Subsaharyjskiej i w południowo-zachodniej części Półwyspu Arabskiego[7]. Nie wyróżnia się podgatunków[6][7].

Dzierzba białoczelna
Lanius nubicus[1]
Lichtenstein, 1823
Ilustracja
Samiec
Ilustracja
Samica
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ptaki

Podgromada

Neornithes

Infragromada

ptaki neognatyczne

Rząd

wróblowe

Podrząd

śpiewające

Rodzina

dzierzby

Rodzaj

Lanius

Gatunek

dzierzba białoczelna

Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2]

Zasięg występowania
Mapa występowania

     w sezonie lęgowym

     zimowiska

Morfologia

Długość ciała 17–18,5 cm; masa ciała 14,5–30 g (zwykle około 20–23 g)[5].

Biotop

Preferuje naturalne otwarte lasy z krzewami i polanami, lubi duże pojedyncze drzewa. Gniazduje w różnych typach świetlistych lasów liściastych, iglastych i mieszanych lub w zaroślach makii lub podobnych. Zwykle nie występuje na terenach otwartych lub w pobliżu miejsc zamieszkanych przez ludzi, ale lokalnie pojawia się w gajach cytrusowych i oliwnych, sadach, winnicach, ogrodach itp.[8]

Jaja
Rozród

Jest to ptak monogamiczny. Budową gniazda zajmują się oba ptaki z pary. Sezon składania jaj trwa od kwietnia do połowy czerwca. Gniazdo jest umiejscowione w rozwidleniu gałęzi lub na bocznej gałęzi drzewa, czasami w gęstym (często ciernistym) krzaku. Jest stosunkowo małe, otwarte, starannie zbudowane z korzonków, gałązek, łodyg i mchu, w środku wyłożone sierścią lub materiałami sztucznymi, z zewnątrz ozdobione porostami. W zniesieniu zazwyczaj 4–6 jaj[8].

Pożywienie

W skład diety dzierzby białoczelnej wchodzą głównie koniki polne i chrząszcze, ale żywi się ona również innymi owadami i drobnymi kręgowcami, takimi jak jaszczurki czy małe ptaki wróblowe[8].

Status

Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) uznaje dzierzbę białoczelną za gatunek najmniejszej troski (LC – least concern) nieprzerwanie od 1988 roku. Liczebność światowej populacji szacuje się na około 121–348 tysięcy dorosłych osobników. Trend liczebności populacji uznawany jest za spadkowy. W Europie prawdopodobnie główną przyczyną spadku populacji jest degradacja preferowanych przez ten gatunek siedlisk. Podczas migracji dzierzba białoczelna narażona jest na odstrzał w Turcji, na Bliskim Wschodzie i w Afryce. Lokalnie jest prześladowana w Grecji i Syrii, ponieważ jest tam uznawana za ptaka przynoszącego nieszczęście[2][8].

Przypisy

edytuj
  1. Lanius nubicus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. a b Lanius nubicus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
  3. Systematyka i nazewnictwo polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Laniidae Rafinesque, 1815 - dzierzby - Shrikes (wersja: 2019-10-11). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-12-21].
  4. a b dzierzba bialoczelna (Lanius nubicus) Lichtenstein, 1823. Avibase. [dostęp 2012-06-30].
  5. a b Yosef, R. & International Shrike Working Group: Masked Shrike (Lanius nubicus). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (red.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. Lynx Edicions, Barcelona, 2008. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-10-06)].
  6. a b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Shrikes, vireos, shrike-babblers. IOC World Bird List (v10.2). [dostęp 2020-12-21]. (ang.).
  7. a b Masked Shrike (Lanius nubicus). IBC: The Internet Bird Collection. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-04-11)]. (ang.).
  8. a b c d Species factsheet: Lanius nubicus. BirdLife International, 2020. [dostęp 2020-12-21]. (ang.).

Bibliografia

edytuj
  • Paul Sterry, Andrew Cleve, Andy Clements, Peter Godfellow: Ptaki Europy: przewodnik. Warszawa: 2007.

Linki zewnętrzne

edytuj