Dzwonkówka gwiaździstozarodnikowa
Dzwonkówka gwiaździstozarodnikowa, wieruszka gwiaździstozarodnikowa (Entoloma conferendum (Britzelm.) Noordel.) – gatunek grzybów z rodziny dzwonkówkowatych (Entolomataceae)[1].
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
dzwonkówka gwiaździstozarodnikowa |
| Nazwa systematyczna | |
| Entoloma conferendum (Britzelm.) Noordel. Persoonia 10(4): 446 (1980) | |
Systematyka i nazewnictwo edytuj
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Entoloma, Entolomataceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1881 r. Max Britzelmayr nadając mu nazwę Agaricus conferendum. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1980 r. Machiel Evert Noordeloos[1].
Synonimów ma ponad 40. Niektóre z nich[2]:
- Entoloma conferendum (Britzelm.) Noordel. 1980 var. conferendum
- Entoloma conferendum var. incrustatum (Largent & Thiers) Noordel. & Hauskn. 1998
- Entoloma conferendum var. obscurior (Romagn.) Bon & Courtec. 1987
- Entoloma conferendum var. platyphyllum (Romagn. & J. Favre) Courtec. 2008
- Entoloma conferendum var. pusillum (Velen.) Noordel. 1980
- Entoloma conferendum var. rickenii (Romagn.) Bon & Courtec. 1987
- Entoloma rickenii (Romagn.) Courtec. 1986
- Entoloma staurosporum (Bres.) E. Horak 1976
- Entoloma staurosporum var. pusillum (Velen.) Noordel. 1979
- Entoloma xylogenum Courtec. 2008
- Nolanea pusilla Velen. 1921
- Rhodophyllus staurosporus (Bres.) J.E. Lange 1929
Nazwę polską zaproponował Władysław Wojewoda w 2003 r. W 1983 r. wraz z Barbarą Gumińską opisywali ten gatunek pod nazwą wieruszka gwiaździstozarodnikowa[3].
Morfologia edytuj
O średnicy 1,5–4 cm, u młodych owocników stożkowato-dzwonkowaty z podwiniętym brzegiem, u dojrzałych łukowaty z garbem i prostym brzegiem[4]. Powierzchnia jedwabista, delikatnie włóknista, na szczycie łuskowata. Jest higrofaniczny; w stanie suchym szarokremowy, w stanie wilgotnym ciemnobrązowy, o żłobkowanym brzegu od prześwitujących blaszek[5].
W liczbie 20–50, z międzyblaszkami (L = 1-5(–7)[6], rzadkie, dość szerokie, prawie wolne, początkowo jasnokremowe, potem różowe, w końcu różowobrązowe. Ostrza łagodnie nacinane[5].
O wysokości około 3–7 cm i grubości 2–5 mm, kruchy, walcowaty, rozszerzający się ku podstawie. Powierzchnia szarobrązowa, z podłużnymi białymi włókienkami, zwykle podłużnie rowkowata. U podstawy strzępki grzybni[5].
Cienki, o barwie od białawej do szarobrązowej, o zjełczałym zapachu i smaku[4].
- Cechy mikroskopowe
Zarodniki o zmiennym kształcie; od prostopadłościennego do gwiaździstego, często ze skrzywioną osią podłużną, czasami także heterodetryczne. Mają rozmiar 8,0–13,0(14,0) × (7,0–) 7,5–11,5(–13,0) μm. Podstawki o rozmiarach 25–40 × 10–16,5 μm, 4–zarodnikowe, ze sprzążkami. Cystyd brak. Radialnie ułożone strzępki w skórce są cylindryczne, mają grubość 6–14 μm, bez sprzążek. Zawierają wewnątrzkomórkowy brązowy pigment[6].
Występowanie i siedlisko edytuj
Dzwonkówka gwiaździstozarodnikowa w Europie jest szeroko rozprzestrzeniona; występuje od Portugalii po północne rejony Półwyspu Skandynawskiego, także w Anglii i Islandii. Poza Europą podano jej występowanie tylko na Alasce i południowo-zachodnim krańcu Australii[7], prawdopodobnie jednak występuje w strefie klimatu umiarkowanego obu półkul[6]. W Polsce nie jest rzadka i prawdopodobnie nie jest zagrożona. W literaturze naukowej do 2003 r. podano liczne jej stanowiska[3]. Nowsze stanowiska podaje atlas internetowy. Według tego atlasu jej stanowiska są zgłaszalne do rejestru gatunków grzybów chronionych i zagrożonych (GREJ)[8].
Saprotrof. Występuje na kwaśnych glebach na łąkach, bagnach, torfowiskach, w wilgotnych lasach iglastych i mieszanych[5]. Owocniki wytwarza od wiosny do jesieni[6].
Gatunki podobne edytuj
Jest wiele podobnych gatunków dzwonkówek. Pewne ich rozpoznanie często możliwe jest tylko poprzez analizę mikroskopową[9]. Dzwonkówka gwiaździstozarodnikowa jako gatunek o szerokim rozprzestrzenieniu wykazuje się dużą zmienności morfologiczną. Wyróżniono wiele jej odmian i form. Podobna dzwonkówka ochrowa (Entoloma cetratum) ma podobne ubarwienie i niewielkie tępe wybrzuszenia na kapeluszu, nie ma żłobionego trzonka ani mącznego zapachu[5] i odróżnia się budową zarodników[6].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c Index Fungorum. [dostęp 2018-12-09]. (ang.).
- ↑ Species Fungorum. [dostęp 2018-12-09]. (ang.).
- ↑ a b Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b First nature. Entoloma conferendum (Britzelm.) Noordel. – Star Pinkgill. [dostęp 2018-12-09]. (ang.).
- ↑ a b c d e Pavol Škubla: Wielki atlas grzybów. Poznań: Elipsa, 2007. ISBN 978-83-245-9550-1.
- ↑ a b c d e Mycobank. Entoloma conferendum. [dostęp 2018-12-09]. (ang.).
- ↑ Discover Life Maps. [dostęp 2018-01-18].
- ↑ Stanowiska dzwonkówki gwiażdzistozarodnikowej w Polsce. [dostęp 2018-12-09].
- ↑ Andreas Gminder: Atlas grzybów. Jak bezbłędnie oznaczać 340 gatunków grzybów Europy Środkowej. 2008. ISBN 978-83-258-0588-3.