Elnath

gwiazda w gwiazdozbiorze Byka

Elnath (Beta Tauri, β Tau) – druga co do jasności gwiazda w gwiazdozbiorze Byka (wielkość gwiazdowa: 1,65m), odległa od Słońca o około 134 lata świetlne.

Elnath
β Tauri
Ilustracja
Położenie w gwiazdozbiorze
Dane obserwacyjne (J2000)
Gwiazdozbiór

Byk

Rektascensja

05h 26m 17,513s[1]

Deklinacja

+28° 36′ 26,83″[1]

Paralaksa (π)

0,02436 ± 0,00034[1]

Odległość

133,9 ± 1,9 ly
41,05 ± 0,58 pc

Wielkość obserwowana

1,65m[1]

Ruch własny (RA)

22,76 ± 0,42 mas/rok[1]

Ruch własny (DEC)

−173,58 ± 0,18 mas/rok[1]

Prędkość radialna

9,2 ± 2,0 km/s[1]

Charakterystyka fizyczna
Rodzaj gwiazdy

błękitny olbrzym

Typ widmowy

B7 III[1]

Masa

~4,5[2] M

Promień

4,6[2] R

Metaliczność [Fe/H]

0,20 ± 0,04[3]

Wielkość absolutna

−1,42m[3]

Jasność

~700 L[2]

Temperatura

13 600 K[2]

Charakterystyka orbitalna
Krąży wokół

Centrum Galaktyki

Półoś wielka

6550 pc[3]

Mimośród

0,1380[3]

Alternatywne oznaczenia
Oznaczenie Flamsteeda: 112 Tauri
2MASS: J05261751+2836271
Bonner Durchmusterung: BD+28°795
Fundamentalny katalog gwiazd: FK5 202
Boss General Catalogue: GC 6681
Katalog Henry’ego Drapera: HD 35497
Katalog Hipparcosa: HIP 25428
Katalog jasnych gwiazd: HR 1791
SAO Star Catalog: SAO 77168
El Nath, Alnath, Nath, Gamma Aurigae; CCDM 05263+2836

Tradycyjna nazwa gwiazdy, Elnath, pochodzi od arabskiego ‏النطح‎ an-naţħ, „bodący”, co wiąże się z jej położeniem na końcu jednego z rogów sylwetki Byka, choć pierwotnie odnosiła się do gwiazd gwiazdozbioru Barana[2][4]. Nazwa była też zapisywana w formie El Nath lub Al Nath[4]. Gwiazda znajduje się na granicy gwiazdozbiorów Byka i Woźnicy; w Almageście Ptolemeusza przedstawiała prawą stopę Woźnicy[5], a w katalogu Bayera była oznaczona także jako Gamma Aurigae (γ Aur)[2][4]. Po ustaleniu granic gwiazdozbiorów w 1930 roku została jednoznacznie powiązana z Bykiem[5], a alternatywne oznaczenie wyszło z użycia[2]. Międzynarodowa Unia Astronomiczna formalnie zatwierdziła użycie nazwy Elnath dla określenia tej gwiazdy[6].

Charakterystyka obserwacyjna

edytuj

Z jasnych gwiazd nieba Elnath jest najbliżej antycentrum Galaktyki, co znaczy, że znajduje się obecnie dalej od centrum Galaktyki niż Słońce. Leży w pobliżu ekliptyki, więc może być zakrywana przez Księżyc. Zakrycia takie jednak widoczne są głównie z południowej półkuli Ziemi, ponieważ gwiazda leży na północnej krawędzi strefy zakrywanej przez Księżyc. Najbliższa seria zakryć rozpocznie się 7 września 2023 roku[7].

Absolutna wielkość gwiazdowa Elnath to −1,42m[3].

Właściwości fizyczne

edytuj

Jest to niebieskobiała gwiazda[8], olbrzym należący do typu widmowego B7[1]. Ma temperaturę około 13 600 K i jasność prawie 700 razy większą niż jasność Słońca (po uwzględnieniu emisji w ultrafiolecie). Gwiazda ta ma osobliwy skład chemiczny, odbiegający od słonecznego – ma m.in. 25 razy więcej manganu, ale zaledwie 1/8 słonecznej zawartości wapnia i magnezu. Te cechy są związane z separacją pierwiastków w atmosferze przez promieniowanie i ciążenie. Elnath ma masę około 4,5 masy Słońca, a jego promień według modeli fizyki gwiazd i starszych pomiarów jest 4,6 razy większy od promienia Słońca (wartość ta nie jest pewna, nowszy pomiar sugeruje, że promień jest o 35% większy). Na swej drodze ewolucyjnej gwiazda zeszła już z ciągu głównego, stając się olbrzymem, a w ciągu kilku milionów lat przeistoczy się w większego i chłodniejszego pomarańczowego olbrzyma[2].

Washington Double Star Catalog wymienia osiem optycznych towarzyszek tej gwiazdy[9].

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. a b c d e f g h i Elnath w bazie SIMBAD (ang.)
  2. a b c d e f g h Jim Kaler: Elnath. STARS. [dostęp 2017-12-11]. (ang.).
  3. a b c d e Anderson E., Francis C: HIP 25428. [w:] Extended Hipparcos Compilation (XHIP) [on-line]. VizieR, 2012. [dostęp 2017-12-11]. (ang.).
  4. a b c Taurus, the Bull. W: Richard Hinckley Allen: Star Names Their Lore and Meaning. Nowy Jork: Dover Publications Inc., 1963, s. 313–314. ISBN 0-486-21079-0. (ang.).
  5. a b Taurus, the bull. W: Ian Ridpath: Star Tales. James Clarke & Co., 1988. ISBN 978-0-7188-2695-6.
  6. Naming Stars. Międzynarodowa Unia Astronomiczna, 2017-11-19. [dostęp 2017-12-11].
  7. Bruce McClure: Elnath is close to the galactic anticenter. EarthSky, 2017-01-19. [dostęp 2017-12-12]. (ang.).
  8. Ian Ridpath: Gwiazdy i planety. Przewodnik Collinsa. Warszawa: MULTICO Oficyna Wydawnicza, 2010, s. 238–242. ISBN 978-83-7073-928-7.
  9. Mason et al.: WDS J05263+2836A. [w:] The Washington Double Star Catalog [on-line]. VizieR, 2014.