Elster (1959)
Elster – wschodnioniemiecki ścigacz okrętów podwodnych z lat 50. XX wieku, jeden z 12 pozyskanych z ZSRR przez NRD okrętów projektu 201M. Jednostka została zbudowana w stoczni numer 340 w Zielonodolsku, a do służby w marynarce wojennej NRD została wcielona 29 grudnia 1959 roku. W grudniu 1967 roku okręt trafił do straży granicznej, a ze służby wycofano go 29 kwietnia 1972 roku.
| Klasa | |
|---|---|
| Projekt | |
| Oznaczenie NATO |
SO1 |
| Historia | |
| Stocznia | |
 Volksmarine
| |
| Nazwa |
911 → „Elster” |
| Wejście do służby |
29 grudnia 1959 |
| Wycofanie ze służby |
29 kwietnia 1972 |
| Dane taktyczno-techniczne | |
| Wyporność |
standardowa: 185 ton |
| Długość |
41,9 metra |
| Szerokość |
6,1 metra |
| Zanurzenie |
1,8 metra |
| Napęd | |
| 3 silniki wysokoprężne o łącznej mocy 6000 KM, 3 śruby | |
| Prędkość |
25 węzłów |
| Zasięg |
1500 Mm przy prędkości 12 węzłów |
| Sensory | |
| radary Don-2 i Reja, sonar Tamir-11 | |
| Uzbrojenie | |
| 4 działka kal. 25 mm 2M-3M (2 x II) 4 rakietowe mbg RBU-1200 2 zrzutnie bg, 10 min | |
| Załoga |
27 |
Projekt i budowa
edytujKonstrukcja ścigaczy okrętów podwodnych projektu 201 była rozwinięciem poprzedników – jednostek projektu 122bis[1][2]. Projekt powstał w biurze konstrukcyjnym CKB-340 pod kierunkiem głównego konstruktora A.W. Kunachowicza[3]. Nowe okręty były mniejsze od poprzedników, a przez to odznaczały się gorszą dzielnością morską[1][2]. Jednostki otrzymały zredukowane do dwóch zestawów 2M-3M uzbrojenie artyleryjskie, w zamian uzyskując cztery rakietowe miotacze bomb głębinowych RBU-1200 (w porównaniu do dwóch na ścigaczach proj. 122bis)[1][2]. Okręty były też szybsze i wymagały obsady przez mniej liczebne załogi[1][2].
Jednostka zbudowana została w radzieckiej stoczni numer 340 w Zielonodolsku (nr budowy 433)[4][5].
Dane taktyczno-techniczne
edytujOkręt był ścigaczem okrętów podwodnych o długości całkowitej 41,9 metra, szerokości 6,1 metra i zanurzeniu 1,8 metra[4][5]. Wykonany ze stali kadłub jednostki wykonany był w technologii spawania, nadbudówka natomiast była wykonana z duraluminium[3]. Wyporność standardowa wynosiła 185 ton, a pełna 213 ton[4][a].
Ścigacz napędzany był przez trzy silniki wysokoprężne 30D o łącznej mocy 6000 KM, poruszające trzema śrubami o stałym skoku, co pozwalało osiągnąć maksymalną prędkość wynoszącą 25 węzłów[5][b]. Zasięg wynosił 1500 Mm przy prędkości 12 węzłów[4][6]. Energię elektryczną o napięciu 110 V[3] zapewniały cztery agregaty DG-19 napędzane silnikami wysokoprężnymi o mocy 19 kW każdy[5]. Autonomiczność wynosiła siedem dób[5].
Uzbrojenie artyleryjskie jednostki stanowiły dwa podwójne zestawy działek automatycznych 2M-3M kalibru 25 mm z zapasem 2000 naboi[4][5]. Broń ZOP stanowiły cztery rakietowe pięcioprowadnicowe miotacze bomb głębinowych RBU-1200 na dziobie jednostki (z zapasem 60 bomb RGB-12) oraz dwie zrzutnie bomb głębinowych B-1 (z łącznym zapasem 24 bomb)[5][6]. Okręt mógł też zabrać na pokład 10 min KB lub AMD-2-500[1][5].
Wyposażenie radioelektroniczne obejmowało m.in. radar nawigacyjny Don-2, radar wykrywania celów Reja, sonar Tamir-11, radionamiernik ARP-50R, system rozpoznawczy „swój-obcy” Fakieł i system zakłóceń pasywnych z dwiema wyrzutniami celów pozornych PK-16[5][7].
Załoga okrętu składała się z 27 oficerów, podoficerów i marynarzy[5][6][c].
Służba
edytujOkręt został wcielony do służby w Volksmarine 29 grudnia 1959 roku[4][5]. Początkowo jednostkę identyfikował jedynie numer burtowy 911, a nazwę „Elster” otrzymała 16 stycznia 1961 roku[5][8][d]. Od 1 grudnia 1961 roku okręt otrzymał numer 711, od 1 grudnia 1962 roku 431, a od 1 grudnia 1965 roku 471[5][6]. 1 grudnia 1967 roku jednostka została przekazana straży granicznej NRD, otrzymując numer G-61, zmieniony 1 grudnia 1971 roku na G-43[5][8]. Ostatnie opuszczenie bandery na okręcie odbyło się 29 kwietnia 1972 roku[4][5].
Uwagi
edytuj- ↑ Opracowania nieznacznie różnią się w podawanej wyporności: Gogin 2022M ↓ i Gogin 2022A ↓ podają wyporność standardową 190 ton i pełną 216 ton; Volkov i Brichevsky 2022 ↓ – 187/212 ton, zaś Gardiner i Chumbley 1996 ↓, s. 419 170/215 ton. Natomiast Moore 1973 ↓, s. 141 podaje wyporność standardową wynoszącą 215 ton i pełną 250 ton.
- ↑ Opracowania różnią się w podawanych informacjach dotyczących rodzaju napędu, jego mocy i osiąganej prędkości: Gogin 2022M ↓ i Gogin 2022A ↓ podają, że okręt napędzany był silnikami 40DM o łącznej mocy 6600 KM, co pozwalało osiągnąć prędkość 27 węzłów; Pietlewannyj 2009 ↓, s. 68 podaje silniki 40D o mocy 6000 KM i prędkość 28 węzłów, zaś Moore 1973 ↓, s. 141 silniki o mocy 6000 KM i prędkość 29 węzłów. Natomiast Gardiner i Chumbley 1996 ↓, s. 419 podaje moc napędu 7500 KM i prędkość 28 węzłów.
- ↑ Pietlewannyj 2009 ↓, s. 68 podaje, że załoga jednostki liczyła 28 osób, według Gardiner i Chumbley 1996 ↓, s. 419 – 31 osób, natomiast Moore 1973 ↓, s. 141 podaje, że liczyła 30 osób.
- ↑ Gogin 2022A ↓ podaje, że okręt otrzymał nazwę w styczniu 1960 roku.
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e Gardiner i Chumbley 1996 ↓, s. 419.
- ↑ a b c d Gogin 2022M ↓.
- ↑ a b c Pietlewannyj 2009 ↓, s. 69.
- ↑ a b c d e f g Pietlewannyj 2009 ↓, s. 68.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o Volkov i Brichevsky 2022 ↓.
- ↑ a b c d Gogin 2022A ↓.
- ↑ Pietlewannyj 2009 ↓, s. 68-69.
- ↑ a b Gardiner i Chumbley 1996 ↓, s. 137.
Bibliografia
edytuj- Conway’s All the World’s Fighting Ships 1947–1995. Robert Gardiner, Stephen Chumbley (red.). Annapolis: Naval Institute Press, 1996. ISBN 1-55750-132-7. (ang.).
- Ivan Gogin: 201/1 submarine chasers (1959-1960). Navypedia. [dostęp 2022-07-29]. (ang.).
- Ivan Gogin: MPK-33 ASW craft (projects 201, 201M, 201T) (1955 - 1965), PSKR-... border guard boats (projects 201, 201M) (1957-1960). Navypedia. [dostęp 2022-07-29]. (ang.).
- Jane’s Fighting Ships 1973-74. John E. Moore (red.). New York: McGraw - Hill, 1973. ISBN 0-07-032020-9. (ang.).
- M.B. Pietlewannyj: Korabli stran Warszawskogo dogowora. Sankt Petersburg: Galeja Print, 2009. ISBN 978-5-8172-0127-7. (ros.).
- Roman Volkov, Andrew Brichevsky: Small anti-submarine ships – Project 201. RussianShips.info. [dostęp 2022-07-29]. (ang.).