Ephraim Kishon

izraelski pisarz, scenarzysta i reżyser filmowy

Ephraim Kishon, Efrajjim Kiszon (hebr. אפרים קישון, ur. 23 sierpnia 1924 w Budapeszcie, zm. 29 stycznia 2005 w Appenzell) – izraelski pisarz, satyryk, felietonista, reżyser.

Ephraim Kishon
Ilustracja
Ephraim Kishon w 1994
Data i miejsce urodzenia

23 sierpnia 1924
Budapeszt, Węgry

Data i miejsce śmierci

29 stycznia 2005
Appenzell, Szwajcaria

Narodowość

żydowska

Język

hebrajski

Dziedzina sztuki

literatura

Odznaczenia
Nagroda Izraela
Krzyż Oficerski Orderu Zasługi RFN
Strona internetowa

Życiorys

edytuj

Urodził się w 1924 w Budapeszcie jako Ferenc Hoffmann. W czasie II wojny światowej był więziony w niemieckich obozach koncentracyjnych. Uciekł z transportu do obozu zagłady w Sobiborze i ukrywał się jako słowacki robotnik. Po wojnie wrócił na Węgry i zmienił nazwisko z niemieckobrzmiącego Hoffmann na Kishont. W ucieczce przed reżimem komunistycznym uciekł w 1949, wraz ze swą pierwszą żoną Ewą (Chawa) Klamer do Izraela. Na granicy oficer izraelski oficjalnie zhebraizował jego imię i nazwisko – Ephraim Kishon[1][2][3][4].

Kishon pisał wyłącznie w języku nowohebrajskim, dając w ten sposób wyraz swojemu patriotyzmowi. Po rozwodzie z Ewą Kishon ożenił się ponownie w 1959 z pianistką Sarą Lipovitz. Od 1981 miał drugi dom w Szwajcarii. Przez trzydzieści lat pisywał do różnych gazet izraelskich satyryczne felietony, które zbierane w tomy tłumaczone były na różne języki. Za ironię losu uważał fakt, że wielką popularnością cieszył się w Niemczech[2][3][4].

Po śmierci drugiej żony w 2002 ożenił się z austriacką pisarką Lisą Witasek. Ephraim Kishon miał troje dzieci: Raphaela (ur. 1957), Amira (ur. 1963) i Renanę (ur. 1968). Pisarz zmarł w swym domu w Szwajcarii, przyczyną śmierci był atak serca. Ciało przewieziono i pochowano na Cmentarzu Trumpeldor w Tel Awiwie[2][3][4].

Ephraim Kishon był autorem książek przetłumaczonych na blisko 40 języków. W 1950 otrzymał izraelską Nagrodę Sokołowa, którą honoruje się wybitnych dziennikarzy, 1998 Nagrodę Bialika, zaś w 2002 państwową Nagrodę Izraela za całokształt twórczości[2][3][4].

Publikacje

edytuj

Po polsku ukazały się następujące jego książki:

Filmografia

edytuj

Nagrody filmowe

edytuj

Scenariusze Kishona dwukrotnie zostały nagrodzone podczas międzynarodowych festiwali. W 1964 podczas Międzynarodowego Festiwalu Filmowego w San Francisco otrzymał Golden Gate Award za scenariusz do filmu komediowego Sallah Shabati. Film ten, którego zresztą Kishon był reżyserem był nominowany do Oscara w 1965 w kategorii dla najlepszego filmu nieanglojęzycznego[5]. W 1985 uhonorowano go Złotą Kamerą za scenariusze do filmów: Te'alat Blaumilch z 1970 (nominacja do Złotego Globu w 1970 dla najlepszego filmu zagranicznego)[6] oraz Ha-Shu'al B'Lool Hatarnagalot z 1978[7].

Wybrane filmy

edytuj
  • 1964Sallah Shabati (סאלח שבתי): reżyseria, scenariusz
  • 1967Ervinka (ארבינקא): reżyseria, scenariusz, obsada aktorska
  • 1969Te'alat Blaumilch (תעלת בלאומילך – Kanał Blaumilcha): reżyseria, scenariusz
  • 1970Ha-Shoter Azulai (השוטר אזולאי – Policjant Azulaj): reżyseria, scenariusz, obsada aktorska
  • 1971The Going Up of David Lev: scenariusz
  • 1978Ha-Shu'al B'Lool Hatarnagalot (השועל בלול התרנגולות – Lis w kurniku): reżyseria, scenariusz

Przypisy

edytuj
  1. Kiszon to nazwa rzeki w pobliżu Hajfy, gdzie przypływali żydowscy imigranci z Europy.
  2. a b c d Biography. The life of Ephraim Kishon (1924-2005). ephraimkishon.de. [dostęp 2017-02-14]. (ang.).
  3. a b c d Lawrence Joffe: Ephraim Kishon. www.theguardian.com, 2005-02-01. [dostęp 2017-02-14]. (ang.).
  4. a b c d Ephraim Kishon, 80, Holocaust Survivor Who Became Satirist. nytimes.com, 2005-01-30. [dostęp 2017-02-14]. (ang.).
  5. Sallah Shabati (1964). Nagrody. filmweb.pl. [dostęp 2017-02-14]. (pol.).
  6. Te'alat Blaumilch (1970). Nagrody. www.filmweb.pl. [dostęp 2017-02-14]. (pol.).
  7. Ephraim Kishon. Awards. imdb.com. [dostęp 2017-02-14]. (ang.).

Linki zewnętrzne

edytuj