Erwin Ackerknecht
Erwin Ackerknecht (ur. 15 grudnia 1880 w Baiersbronn w Wirtembergii, zm. 24 sierpnia 1960 w Ludwigsburgu) – niemiecki historyk literatury, prof. dr filozofii, pisarz, bibliotekarz, nauczyciel[1][2][3].
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Zawód, zajęcie | |
| Miejsce zamieszkania |
Stettin (Szczecin) |
| Narodowość | |
| Tytuł naukowy | |
| Alma Mater | |
| Stanowisko |
dyrektor, profesor |
| Pracodawca |
Biblioteka Cesarska w Poznaniu, Stadt-Bibliothek w Szczecinie, Deutsches Schiller-Nationalmuseum w Marbach am Neckar, Süddeutsche Bibliothekarschule w Stuttgarcie |
| Rodzice |
Julius Ackerknecht (1856–1932), nauczyciel |
| Dzieci |
ojciec – Erwin Henry Ackerknecht (1906–1988), lekarz |
| Krewni i powinowaci |
brat – Eberhard Ackerknecht (1883–1968), lekarz |
.jpg)
Życiorys
edytuj
Był synem nauczyciela gimnazjalnego (później – profesora), Juliusa Ackerknechta (1856–1932)[5]. Studiował historię, filozofię i teologię na Uniwersytecie w Tybindze; stopień doktora otrzymał w Tybindze w roku 1902, na podstawie pracy nt. Die Theorie der Lokalzeichen. W okresie od kwietnia 1904 r. do lutego 1905 r. pracował na stanowisku pomocniczego pracownika naukowego w poznańskiej Bibliotece Cesarskiej[1].
W roku 1905 rozpoczął pracę w szczecińskiej Bibliotece Miejskiej jako pomocnik bibliotekarza; od 1907 r. zajmował stanowisko bibliotekarza miejskiego – dyrektora Biblioteki Miejskiej. Poza wykonywaniem zadań związanych z jej rozwojem popularyzował czytelnictwo we wszystkich środowiskach, uważając – jako socjaldemokrata – samokształcenie za drogę awansu społecznego. W latach 1933–1939 jego uprawienia zostały ograniczone przez władze III Rzeszy – uznano go za osobę „niepewną politycznie” (jednoznacznie odżegnał się od idei nazizmu[1]); zajął się pracą naukową i pomorskim archiwum biograficznym[1][2][3]. W czasie II wojny światowej był ponownie dyrektorem biblioteki; w latach 1943–1944 zabezpieczał jej zbiory przed zniszczeniem; w czasie alianckich bombardowań utracił – w pożarze swojego mieszkania – zbiory prywatne i własne rękopisy[1].
W marcu 1945 roku wraz z rodziną opuścił Szczecin; w roku 1946 pracował przez pewien czas w referacie kultury administracji Ludwigsburgu, w którym założył Miejską Bibliotekę i Uniwersytet Ludowy. W październiku 1946 r. otrzymał stanowisko dyrektora Niemieckiego Narodowego Muzeum Schillera (Deutsches Schiller-Nationalmuseum) w Marbach am Neckar[1], które zajmował do 1954 r.; pełnił też (od 1948 r.) funkcję przewodniczącego Szwabskiego Towarzystwa Schillera (Schwabischer Schiller-Verein) oraz prowadził (jako docent) zajęcia dydaktyczne w szkole bibliotekarskiej w Stuttgarcie (Süddeutsche Bibliothekarschule)[1]; po uzyskaniu tytułu profesora opuścił stanowiska w Marbach i Ludwigsburgu, koncentrując się na pracy naukowej i edytorskiej[1][3][5].
Działalność w Szczecinie
edytujBył jednym z twórców księgozbioru naukowego; powiększył jego zasoby od 3,6 tys. tomów w 1905 r. do niemal 10 tys. w 1915 ok. 28 tys. w 1927 r. i ok. 55 tys. w 1935 r. Utworzył oddziały piśmiennictwa kulturalno-politycznego i literatury pięknej; zorganizował utworzenie ogólnego katalogu dla wszystkich bibliotek, w tym dla zbiorów Pomorskiego Towarzystwa Historycznego i Archeologicznego (Gesellschaft für Pommersche Geschichte und Altertumskunde); w skład Biblioteki Miejskiej wchodziły też biblioteki: wojskowa, szpitalna, szkolna, muzyczna, dla podróżnych, dla niewidomych[3][2]. Zorganizował w roku 1920 Pomorską Poradnię Biblioteczną[3][2], a w roku 1923 – bibliotekę objazdową[1].
Aktywnie zabiegał o upowszechnienie czytelnictwa[3]. Zapoczątkował wydawanie czasopisma Bücherei und Bildungspflege (edukacja i bibliotekarstwo). Własne artykuły na temat książek i bibliotekarstwa oraz felietony publikował również w dodatku literackim do dziennika Stettiner Generalanzeiger[3][2].
We współpracy z Biblioteką Ludową (Volksbucherei, otwarta w 1919 r.) utworzył Szkołę Ludową (Volksschule), nawiązującą do tradycji Robotniczych Szkół Oświatowych (Arbeiter Bilchungsschule), w której organizowano naukowe odczyty, przedstawienia teatralne i koncerty. Na potrzeby szkoły corocznie wydawano wykazy czasopism, ułatwiających słuchaczom zrozumienie wykładów. Działalność szkoły została zawieszona w 1934 r.[2][3] (zob. III Rzesza).
Był jednym z inicjatorów utworzenia w roku 1914 kina „Urania”, prezentującego wartościowy repertuar i pełniącego funkcje oświatowe[1]. Był współorganizatorem pieszych wycieczek młodzieży w okolicach Szczecina[3].
Publikacje
edytujW publikacyjnym dorobku Erwina Ackerknechta znajdują się prace z różnych dziedzin: krytyki literackiej, teorii sztuki, filozofii, psychologii, problemów teatru i filmu. Zbiory są przechowywane w Deutsche Nationalbibliothek[5], Deutsches Literaturarchiv Marbach[6] oraz w Książnicy Pomorskiej w Szczecinie (byłej Stadtbibliothek). Wybrana część dorobku byłego dyrektora biblioteki została przetłumaczona na język polski i opublikowana w serii dedykowanej osobom najbardziej zasłużonym dla rozwoju piśmiennictwa na Pomorzu Zachodnim – „Monumenta Pomeranorum II”, Erwin Ackerknecht – bibliotekarz, humanista (1880–1960). Wybór pism[1].
- O zdolności człowieka śniącego do koncentracji (1906),
- O zakresie i wartości pojęcia „jakość całościowa” (1913),
- Środki propagandowe i poszukiwanie użytkowników w bibliotece powszechnej (1917),
- Technika i administracja kinoteatru (1917),
- Niemieckie pismo biblioteczne (1919),
- Myśli przewodnie (1919),
- Biblioteka ruchoma (1922),
- O własnym życiu słowa (1923),
- Niemiecka literatura piękna w bibliotece naukowej (1924),
- Biblioteki nauczycielskie i uczniowskie (1924),
- Komunalna praca oświatowa (1925),
- Godziny głośnego czytania jako pomocnicza forma pracy bibliotecznej (1927),
- Reforma filmu – bez filmu? (1928),
- Mała biblioteka własna (1929),
- Bibliotekarstwo i komunalna praca oświatowa (1929),
- Ławy-stoły do czytelni filialnych (1929),
- Pomocnicze formy pracy bibliotecznej (1930),
- Sztuka czytania(1931),
- Godziny głośnego czytania (1931),
- Zbiorcze omówienia autorów (1932),
- Ustawodawstwo biblioteczne (1933).
Życie prywatne
edytujErwin Ackerknecht miał młodszego brata Eberharda (1883–1968), później – wet. (prof. dr med.). Syn, Erwin Henry Ackerknecht (1906–1988), również został lekarzem (prof. dr med.), studiował neurologię i psychiatrię w Berlinie oraz antropologię w Paryżu; był profesorem historii medycyny w Madison, Wisconsin i Zurychu; w 1948 r. otrzymał obywatelstwo USA.
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e f g h i j k l Praca zbiorowa: Erwin Ackerknecht – bibliotekarz, humanista (1880–1960). Wybór pism. Szczecin: Monumenta Pomeranorum II, 2007, s. 7–9, 148–149. ISBN 978-83-87879-67-9.
- ↑ a b c d e f Ackerknecht Erwin. W: Praca zbiorowa, red. Tadeusz Białecki: Encyklopedia Szczecina. T. 1. Szczecin: Uniwersytet Szczeciński, Instytut Historii, Zakład Historii Pomorza Zachodniego, 2000, s. 21. ISBN 83-7241-089-5. (pol.).
- ↑ a b c d e f g h i Edward Włodarczyk: Erwin Ackerknecht. "Bibliotekarz aus Stettin". W: Szczecinianie stulecia. Wyd. Piątek trzynastego, 2000, s. 17–18, 135. ISBN 83-87735-63-9.
- ↑ Kamienica Erwina Ackerknechta. kamieniceszczecina.pl. [dostęp 2019-08-24].
- ↑ a b c Ackerknecht, Erwin. [w:] Katalog der Deutschen Nationalbibliothek [on-line]. portal.dnb.de. [dostęp 2016-03-11]. (niem.).
- ↑ Ackerknecht, Erwin. [w:] Deutsches Literaturarchiv Marbach [on-line]. www.dla-marbach.de. [dostęp 2016-03-14]. (niem.).
- ↑ Publikacje biblioteki: Erwin Ackerknecht – bibliotekarz, humanista (1880–1960). Wybór pism. Monumenta Pomeranorum II. [w:] Książnica Pomorska; informacja o książce [on-line]. www.ksiaznica.szczecin.pl. [dostęp 2016-03-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-11)].