Wikipedia

Eschatologia Świadków Jehowy

biblijne nauki o przyszłości świata i ludzi

Eschatologia Świadków Jehowy – nauka Świadków Jehowy traktująca o rzeczach ostatecznych człowieka i świata.

Śmierć i życie pośmiertneEdytuj

Świadkowie Jehowy wierzą, że śmierć jest następstwem grzechu odziedziczonego po Adamie (Rzymian 5:12; 6:23)[1]. Ponieważ człowiek według Biblii jest duszą (hebr. נֶפֶש nefesz; por. Księga Rodzaju 2:7), a nie „posiada duszę” („ma duszę”), więc śmierć człowieka to śmierć duszy[2]. Śmierć jednego jest synonimem śmierci drugiego (Izajasza 53:12; Ezechiela 18:4)[a]; podobnie dzieje się z duchem (hebr. רוּחַ ruach; por. Hioba 34:14, 15; Kaznodziei [Koheleta] 3:19; 12:7)[b]. Ustają wszelkie funkcje życiowe (Kaznodziei 9:5; Psalm 146:4), umarli nie mogą nic czuć ani w żaden sposób wpływać na żyjących (Kaznodziei 9:6; Izajasza 26:14)[3][4][5][6][7]. Odrzucają również – jako niebiblijną – wiarę w reinkarnację[8] oraz w doktrynę o czyśćcu, uważając ją za sprzeczną z nauką Pisma Świętego[9][10].

PiekłoEdytuj

Świadkowie Jehowy w następujący sposób interpretują termin piekło: jest on budzącym niewłaściwe skojarzenia tłumaczeniem hebrajskiego שְׁאוֹל (sze’òl) i greckiego Ἅδης (háides). Według nich oba terminy odnoszą się do miejsca spoczynku zmarłych, w którym nie doznają wiecznych mąk. Nie jest to literalne miejsce o określonym położeniu, ale symboliczne jako stan niebytu — wspólny grób ludzkości[11][12]. Miejsce to przyjmuje bez wyjątku wszystkich ludzi (np. Rodzaju 37:35; Dzieje Apostolskie 2:27, 31). Świadkowie Jehowy nie rozdzielają znaczeniowo obu terminów (zobacz Dzieje Apostolskie 2:27, w którym zacytowano Psalm 16:10). Wszyscy znajdujący się w nim, wyjdą z niego, wskrzeszeni przez Jezusa dzięki mocy Bożej (Jana 5:28, 29; Dzieje Apostolskie 24:15)[13]. W Przekładzie Nowego Świata transliterują oba terminy[14][15][16].

ZmartwychwstanieEdytuj

W publikacjach Świadków Jehowy funkcjonuje termin zmartwychwstanie, używany zarówno w odniesieniu do ludzi mających żyć na ziemi, jak i do tych mających żyć w niebie[17]. Zmartwychwstanie wiąże się z odtworzeniem jednostki ludzkiej (Jana 5:28) w nowym ciele (1 Koryntian 15:35–38)[18][19]. Zmartwychwstanie ludzi do życia na ziemi nastąpi po Armagedonie podczas tzw. Dnia Sądu[20]. Odbędzie się w sposób uporządkowany (1 Koryntian 15:23)[21], pod kierownictwem Jezusa Chrystusa (1 Koryntian 15:45; Objawienie 1:18). Zmartwychwstania dostąpią osoby zakwalifikowane jako prawi, ale także inna grupa, określona przez Jezusa jako nieprawi (Dzieje 24:15; Objawienie 20:12, 13)[c][22]. Nie otrzymają możliwości zmartwychwzbudzenia ci, którzy zgrzeszyli przeciwko duchowi świętemu i rozmyślnie trwają w grzechu (Mateusza 12:31, 32; por. Hebrajczyków 10:26, 27). Według Świadków Jehowy w Piśmie Świętym użyto do zobrazowania stanu takich osób terminu gehenna, który jest symbolem całkowitej zagłady wykluczającej zmartwychwstanie[23][24]. Zmartwychwstanie kandydatów do życia w niebie najprawdopodobniej zaczęło się jakiś czas po rozpoczęciu Paruzji (gr. παρουσία parousía) Jezusa Chrystusa (por. Objawienie 12:7–9 z 17:5, 14; zob. też 1 Koryntian 15:23; 1 Tesaloniczan 4:15–17; Objawienie 6:9–11)[25].

ZiemiaEdytuj

Świadkowie Jehowy kierując się tym co zawiera Biblia uważają, że Ziemia nie zostanie zniszczona (Psalm 37:29; 104:5; Kaznodziei 1:4; Mateusza 6:10)[26][27]. Po Armagedonie na ziemi będą żyć ludzie, którzy go przeżyją, oraz ci, którzy zostaną zmartwychwzbudzeni[d]. Muszą oni między innymi okazywać wiarę w okup złożony przez Jezusa Chrystusa (Objawienie 7:9, 10, 14). Świadkowie Jehowy uważają, że nie ma ustalonego limitu ograniczającego liczbę osób mających żyć wiecznie w raju na ziemi. Początkowy okres egzystencji w raju Świadkowie Jehowy utożsamiają z dniem Sądu Ostatecznego. Niewielka grupa ludzi będzie żyć w niebie (Rzymian 8:19–21; 1 Jana 2:2).

NieboEdytuj

Świadkowie Jehowy uważają, że do nieba[28] idzie ściśle określona liczba osób: 144 tysiące (Objawienie 7:4; por. z Objawienie 7:9,14)[29][30]. Grupa ta ma rządzić wspólnie z Chrystusem (Objawienie 14:1, 3; 20:6). Mają również spełniać posługi kapłańskie (1 Piotra 2:5–9). Są utożsamiani m.in. z Izraelem Bożym (Galatów 6:16), małą trzódką[e] (Łukasza 12:32), metonimicznie zborem (Hebrajczyków 12:32), synami Bożymi (Galatów 3:26). Objęci są nowym przymierzem (Jeremiasza 31:31–34; Łukasza 22:20; 2 Koryntian 3:6; Hebrajczyków 7:22). Świadkowie Jehowy są przekonani, iż zbieranie (kompletowanie) członków grupy rozpoczęło się w dniu Pięćdziesiątnicy 33 roku n.e. (Dzieje Apostolskie 2:1–4; 2 Koryntian 1:21, 22) i trwa nadal (Objawienie 7:1–8)[31].

Aby dostąpić możliwości uzyskania nagrody w niebie, trzeba: wierzyć w Jezusa Chrystusa (Jana 3:36), być uznanym za prawego (Rzymian 3:23, 24, 28; 8:33, 34)[f], zostać wybranym przez Boga. Świadkowie Jehowy stosują następujące terminy określające ów akt Bożej nominacji: ponowne narodzenie (Jana 1:12, 13; 3:3–6)[g][32], zostać namaszczonym Duchem Świętym (2 Koryntian 1:21; 1 Jana 2:20, 27), zostać usynowionym (Rzymian 8:14–17; Galatów 4:1–7)[h]. Poza tym osoba taka musi prowadzić życie podobnie jak Jezus Chrystus, czyli ofiarne i pełne wyrzeczeń (Rzymian 6:3, 4; Filipian 3:8–11)[33], i musi aż do śmierci być lojalna (2 Tymoteusza 2:11–13; Objawienie 2:10) – a gdy dochowa wierności, zostaje wskrzeszona do życia w niebie (Jana 6:39, 40; Rzymian 6:5; 1 Koryntian 15:42–49).

Dni ostatnieEdytuj

Jest to nazwa szczególnego okresu, który stanowi wstęp do radykalnego przełomu w dziejach ludzkości: wielkiego ucisku. Sformułowanie dni ostatnie jest tłumaczeniem angielskiej frazy last days (z greckiego ἔσχατος ἡμέρα). Trwają jednocześnie z niewidzialną obecnością (Paruzją) Jezusa Chrystusa (Mat 24:3)[34][35]. W terminologii Świadków Jehowy nazywane są również zakończeniem systemu rzeczy. Fraza zakończenie systemu rzeczy[36] jest spolszczeniem angielskiej frazy conclusion of the system of things, która jest tłumaczeniem greckiego συντελειας του αιωνος. Sugeruje ona istnienie pewnego wyróżniającego się okresu o niesprecyzowanej długości, kończącego się przełomowym wydarzeniem. Nie odnosi się do globalnej zagłady planety, chodzi raczej o koniec charakterystycznego stanu (systemu bądź porządku) w dziejach ludzkości[37][38][39], czyli stanu rzeczy podległego władzy Szatana. Inne terminy spotykane w literaturze Świadków Jehowy określające dni ostatnie to czas końca lub koniec dni.

Poniżej przedstawiono wydarzenia charakteryzujące dni ostatnie[40][41][42][43]:

  • wojny na ogromną skalę (Mateusza 24:6, 7; Objawienie 6:4)
  • trzęsienia ziemi (Mateusza 24:7; Marka 13:8)
  • głód (Mateusza 24:7; Marka 13:8; Objawienie 6:5, 6)
  • zarazy, czyli epidemie (Łukasza 21:11; Objawienie 6:8)
  • wzrost bezprawia (Mateusza 24:12)
  • rujnowanie ziemi (Objawienie 11:18)
  • działalność fałszywych proroków (Mateusza 24:5, 11; Marka 13:6)
  • prześladowanie prawdziwych chrześcijan (Mateusza 24:9; Łukasza 21:12)
  • prowadzenie ogólnoświatowej działalności edukacyjnej skupiającej się na informowaniu społeczeństwa o istnieniu i planach Królestwa Bożego (Mateusza 24:14)
  • lekceważenie ostrzeżeń biblijnych (Mateusza 24:39)
  • upadek moralny i wyraźne przejawy obłudy religijnej (2 Tymoteusza 3:1–5)
  • zanikanie miłości do Boga (Mateusza 24:12)
  • jednoczesne spełnianie się wszystkich tych proroctw (Mateusza 24:33).

Powyższe wydarzenia Świadkowie Jehowy określają mianem znaku dni ostatnich (por. Mateusza 24:3)[44].

Wielki uciskEdytuj

 
Ilustracja z książki Dokonana tajemnica, przedstawiająca siedmiogłową bestię z 13 rozdziału Księgi Objawienia symbolizującą ogólnoświatowy system polityczny[45].

Wielkim uciskiem nazywają Świadkowie Jehowy cykl wydarzeń prowadzących do zniszczenia obecnego porządku świata i zaprowadzenia raju na ziemi[46][47][48]. Utożsamiany z biblijnymi terminami: dzień Jehowy (Ezechiela 7:19, Sofoniasza 1:14, Malachiasza 4:1–5 [3:19–24]), czas udręki (Daniela 12:1), dzień pomsty (Objawienia 6:9–11; 19:1, 2, 19–21). Wielki ucisk mają poprzedzać następujące wydarzenia:

  • zwiastun wielkiego ucisku:
    • narody ogłoszą pokój i bezpieczeństwo (1 Tesaloniczan 5:2, 3)[47][49]
    • ostateczne „opieczętowanie” (potwierdzenie przez Boga) reszty osób mających żyć w niebie i wypuszczenie „czterech wiatrów ziemi” (niszczycielskich sił ze wszystkich stron świata) rozpoczynających wielki ucisk (Objawienie 7:1–3)[47][50][46][51].

Jak wspomniano, wielki ucisk jest ogólną nazwą dla zespołu poszczególnych wydarzeń. Poniżej podano chronologicznie etapy wielkiego ucisku:

  • początek wielkiego ucisku:
    • atak narodów na Babilon Wielki, czyli na ogół systemów, ogół organizacji religijnych (Objawienie 17:1, 10–16; 18:21)[52][46][47][49][53][54].
    • skrócenie dni (ataku) (Mateusza 24:21, 22). Jehowa Bóg za pośrednictwem Jezusa Chrystusa ‛skróci’ atak ONZ na religię, tak by religia prawdziwa nie podzieliła losu fałszywej. Dzięki temu religia prawdziwa ocaleje (Psalm 96:5)[47].
  • bezpośrednio przed Armagedonem:
    • znaki na niebie (Mateusza 24:29, Marka 13:24, 25 i Łukasza 21:25), co może mieć znaczenie zarówno symboliczne, jak i dosłowne[47]
    • ukazanie się znaku Syna Człowieczego (Mateusza 24:30, Marka 13:26 i Łukasza 21:26, 27)
    • sąd Jezusa nad ludźmi żyjącymi na ziemi „będzie oddzielał jednych ludzi od drugich, jak pasterz oddziela owce od kóz” (Mateusza 25:31–46)[46][47][55]
    • atak narodów na lud Boży (Objawienie 19:19–21)[46][47][49][56][57]
    • zebranie z ziemi reszty osób mających żyć w niebie (Mateusza 24:31)[47].
  • finał wielkiego ucisku:
    • Har-Magedon/Armagedon – wojna w wielkim dniu Wszechmocnego Boga (Objawienie 16:14, 16). Armagedon utoruje drogę do ustanowienia nowego, pokojowego świata. Będzie to wybiórcza zagłada tylko nieposłusznych Jehowie mieszkańców ziemi, a ci, którzy ocaleją, będą żyli na ziemi pod panowaniem Królestwa Bożego, a w ostateczności żyć wiecznie w raju na ziemi[46][58][49][59][60].

Obecność Jezusa Chrystusa (Paruzja)Edytuj

Świadkowie Jehowy uważają, że obecność Jezusa Chrystusa ma charakter ciągły, a nie chwilowy (por. Mateusza 24:37–39, gdzie obecność Jezusa utożsamiono z „dniami Noego”)[i][61][62][63]. Rozpoczęła się w 1914 roku (Objawienie 6:1–8)[64][65][66] i będzie obejmować wielki ucisk (2 Tesaloniczan 1:6–9). Utożsamiana z dniami ostatnimi (Mateusza 24:3)[67]. Podczas obecności Jezusa Chrystusa zostaną podjęte następujące działania:

  • wskrzeszenie wybranych osób zaliczonych do 144 000 (Rzymian 8:17; 1 Koryntian 15:23)
  • skompletowanie żyjących na ziemi osób, które zaliczają się do 144 000 (Mateusza 24:31; 2 Tesaloniczan 2:1)
  • unicestwienie człowieka bezprawia (2 Tesaloniczan 2:3–8), którego Świadkowie Jehowy utożsamiają z duchowieństwem chrześcijaństwa[68][j]
  • zagłada tych, którzy nie chcą słuchać ostrzeżeń ogłaszanych przez jego przedstawicieli (Mateusza 24:37–39)
  • rozpoczęcie tysiącletniego panowania (Objawienie 20:1–6)

Dzień SąduEdytuj

Dzień Sądu (inne nazwy: tysiącletnie panowanie Chrystusa, rzadziej Millennium) to nazwa okresu, w którym Jezus wspólnie ze 144 000 będzie osądzać pozostałych przy życiu ludzi, włączając w to zmartwychwstałe jednostki (Objawienie 20:11, 12; 2 Tymoteusza 4:1). Rozpocznie się uwięzieniem Szatana i demonów w otchłani (ἄβυσσος) na literalne 1000 lat (Objawienie 20:1–4)[69]. Będą tam przebywać w przypominającym śmierć stanie nieaktywności[49]. W tym czasie ludzie będą osądzani na podstawie stosunku do wskazówek zamieszczonych w nowych zwojach, których treść zostanie udostępniona po Armagedonie (Objawienie 20:12)[70]. Z końcem 1000 lat ludzie osiągną stan doskonałości (Objawienie 20:5)[k][71][72] i zostaną poddani ostatecznej próbie, mającej dowieść ich lojalności względem Boga (Objawienie 20:7–10)[73]. Ci, którzy pomyślnie ją przejdą, zostaną nazwani świętymi (Objawienie 20:9) i będą żyć wiecznie na ziemi (Psalm 37:29)[74].

Zobacz teżEdytuj

UwagiEdytuj

  1. ↑ Świadkowie Jehowy uważają, że hebrajski termin nefesz odnosi się do osoby (jednostki), stworzenia niższego rzędu albo życia, którym się cieszy osoba lub zwierzę (Dodatki do Chrześcijańskich Pism Greckich w Przekładzie Nowego Świata, s. 420). Greckim odpowiednikiem słowa nefesz jest psyche (ψυχή). W polskiej edycji Przekładu Nowego Świata oba terminy zawsze tłumaczy się na „dusza”.
  2. ↑ Świadkowie Jehowy oddzielają od siebie terminy dusza i duch, biorąc pod uwagę Filipian 1:27; 1 Tesaloniczan 5:23; Hebrajczyków 4:12. Dalsze wyjaśnienia można znaleźć tu
  3. ↑ Terminy prawi oraz nieprawi są tłumaczeniem z angielskiego righteous (greckie δίκαιος) i unrighteous (greckie ἄδικος).
  4. ↑ W nazewnictwie Świadków Jehowy pojawiają się różne określenia dla grupy ludzi, którzy będą żyć na ziemi po Armagedonie. Pierwsze to wielka rzesza, z angielskiego a great crowd, które jest tłumaczeniem greckiego οχλος πολυς (Objawienie 7:9, 10). Druga to drugie owce (zob. Jana 10:16). W potocznym ujęciu czasami utożsamiają obie grupy. W Strażnicy z 15 kwietnia 1995, strona 31 wyjaśniono jednak, iż drugie owce to termin szerszy, obejmujący wszystkich sług bożych [również tych, którzy zmarli – dopisek red.] mających nadzieję na życie wieczne na ziemi. Odnosi się także do bardziej ograniczonej grupy osób przypominających owce i zgromadzanych dzisiaj jako wielka rzesza, która ma nadzieję na przeżycie zbliżającego się wielkiego ucisku. A zatem większość chrześcijan żyjących obecnie zalicza się zarówno do drugich owiec, jak i do wielkiej rzeszy. Wynika z tego, że termin wielka rzesza oznacza tylko tę grupę ludzi, którzy ocaleją z wielkiego ucisku, natomiast drugie owce – odnosi się do tych, którzy zmarli przed wielkim uciskiem i zostaną przywróceni do życia.
  5. ↑ Z angielskiego little flock, które jest tłumaczeniem greckiego μικρον ποιμνιον.
  6. ↑ Z angielskiego declare righteous, które jest tłumaczeniem greckiego δικαιόω. Zostają uznani za prawych na mocy Bożej decyzji (Rzymian 8:33, 34). Muszą również okazywać wiarę w Jezusa Chrystusa (Rzymian 5:1, 2; 8–11). Bóg uznaje ich za całkowicie prawych, odpuszczając i zakrywając wszystkie ich dotychczasowe grzechy (Rz 4:6–8; 8:1, 2; Heb 10:12, 14).
  7. ↑ Z angielskiego born again, które jest tłumaczeniem greckiego γεννηθη ανωθεν. Według przypisu w New World Translation of the Holy Scriptures – With References fraza grecka dosłownie znaczy: should be generated from above.
  8. ↑ Z angielskiego of adoption as sons, które jest tłumaczeniem greckiego υιοθεσιας.
  9. ↑ „Przyjście” to nie to samo, co „obecność” (Obecność); Niewidzialne przyjście oznacza osąd dokonany przez Jezusa, który nastąpi podczas „wielkiego ucisku” (Czym jest przyjście Chrystusa?).
  10. ↑ Świadkowie Jehowy w stosunku do religii i związków wyznaniowych, które uważają się za chrześcijan, używają terminu nominalne chrześcijaństwo (z angielskiego Christendom).
  11. ↑ Pod każdym względem — fizycznym, umysłowym, moralnym i duchowym — będą odpowiadać miernikom Bożym.

PrzypisyEdytuj

  1. ↑ Watchtower, Dlaczego ludzie umierają?, jw.org [dostęp 2014-09-07].
  2. ↑ Watchtower, Czym jest dusza?, jw.org.
  3. ↑ Watchtower, Doświadczenia z pogranicza życia i śmierci — czego nie oznaczają?, jw.org [dostęp 2014-09-07].
  4. ↑ Watchtower, Co się dzieje po śmierci?, jw.org [dostęp 2014-09-07].
  5. ↑ Śmierć, [w:] Prowadzenie rozmów na podstawie Pism, wyd. 2, Towarzystwo Strażnica, 2001, s. 334–340, ISBN 83-86930-47-0.
  6. ↑ Watchtower, Jak pokonać strach przed śmiercią?, jw.org [dostęp 2016-08-11].
  7. ↑ Co się z nami dzieje po śmierci?, [w:] Już zawsze ciesz się życiem! — interaktywny kurs biblijny, Towarzystwo Strażnica, 2021, s. 119.
  8. ↑ Watchtower, Czy Biblia uczy o reinkarnacji?, jw.org [dostęp 2016-10-06].
  9. ↑ Czyściec, [w:] Prowadzenie rozmów na podstawie Pism, wyd. 2, Towarzystwo Strażnica, 2001, s. 66–68, ISBN 83-86930-47-0.
  10. ↑ Watchtower, Czy Biblia wspomina o czyśćcu?, jw.org [dostęp 2017-09-14].
  11. ↑ Watchtower, Czym jest Szeol i Hades?, jw.org, 2005 [dostęp 2012-05-24].
  12. ↑ Watchtower, Czy piekło to naprawdę miejsce cierpień?, jw.org.
  13. ↑ Watchtower, Kto idzie do piekła?, jw.org [dostęp 2016-08-11].
  14. ↑ Watchtower, Czy piekło to miejsce wiecznych mąk?, jw.org [dostęp 2014-09-07].
  15. ↑ „Szeol”, „Hades” — powszechny grób ludzkości, [w:] Pismo Święte w Przekładzie Nowego Świata, Towarzystwo Strażnica, 1997, s. 1645, ISBN 83-86930-10-1.
  16. ↑ Grób, [w:] Watchtower, Słowniczek pojęć, Towarzystwo Strażnica, 2020.
  17. ↑ Zmartwychwstanie, [w:] Watchtower, Słowniczek pojęć, Towarzystwo Strażnica, 2020.
  18. ↑ Watchtower, Czym jest zmartwychwstanie?, jw.org [dostęp 2014-09-07].
  19. ↑ Grobowiec pamięci, [w:] Watchtower, Słowniczek pojęć, Towarzystwo Strażnica, 2020.
  20. ↑ Watchtower, Niezawodna nadzieja dla naszych bliskich, którzy umarli, jw.org, 2005 [dostęp 2012-05-24].
  21. ↑ ‛Śmierć ma zostać unicestwiona’, „Strażnica Zwiastująca Królestwo Jehowy”, CIX, Watch Tower Bible and Tract Society, 1 lipca 1998, 22, akapit 16, 17, ISSN 1234-1150.
  22. ↑ Twoi bliscy mogą znowu żyć!, [w:] Już zawsze ciesz się życiem! — interaktywny kurs biblijny, Towarzystwo Strażnica, 2021, s. 123.
  23. ↑ Dodatki do Chrześcijańskich Pism Greckich w Przekładzie Nowego Świata, Watch Tower Bible and Tract Society, 1994, s. 422.
  24. ↑ Gehenna, [w:] Watchtower, Słowniczek pojęć, Towarzystwo Strażnica, 2020.
  25. ↑ „Pierwsze zmartwychwstanie” już się odbywa!, „Strażnica Zwiastująca Królestwo Jehowy”, CXXVIII, Watch Tower Bible and Tract Society, 1 stycznia 2007, s. 25–30.
  26. ↑ Ziemia, [w:] Prowadzenie rozmów na podstawie Pism, wyd. 2, Towarzystwo Strażnica, 2001, s. 411–415, ISBN 83-86930-47-0.
  27. ↑ Watchtower, Czy ten świat się kończy? Czym jest apokalipsa?, jw.org.
  28. ↑ Watchtower, Czym jest niebo?, jw.org [dostęp 2016-09-19].
  29. ↑ Kto idzie do nieba?, jw.org [dostęp 2017-01-05].
  30. ↑ Pytania czytelników, „Strażnica Zwiastująca Królestwo Jehowy”, CXXV, Watch Tower Bible and Tract Society, 1 września 2004, s. 30, 31.
  31. ↑ Poczytani za godnych otrzymania Królestwa, „Strażnica Zwiastująca Królestwo Jehowy”, CXXIX, Watch Tower Bible and Tract Society, 15 stycznia 2008, s. 20–24.
  32. ↑ Co pomoże ci zrozumieć Biblię?, „Strażnica Zwiastująca Królestwo Jehowy”, CXXVII, Watch Tower Bible and Tract Society, 1 kwietnia 2006, s. 5, 6.
  33. ↑ Ciekawe myśli z Listu do Rzymian, „Strażnica Zwiastująca Królestwo Jehowy”, CXXIX, Watch Tower Bible and Tract Society, 15 czerwca 2008, s. 29, 30.
  34. ↑ Co dla ciebie oznacza obecność Chrystusa?, „Strażnica Zwiastująca Królestwo Jehowy”, CXXIX, Watch Tower Bible and Tract Society, 15 lutego 2008, 21, akapit 2, 3.
  35. ↑ Słowniczek biblijny: Dni ostatnie, [w:] Watchtower, Pismo Święte w Przekładzie Nowego Świata, Towarzystwo Strażnica, 2018, s. 1758.
  36. ↑ Watchtower, Zakończenie systemu rzeczy, Towarzystwo Strażnica, 2020.
  37. ↑ O „końcu świata”, „Strażnica Zwiastująca Królestwo Jehowy”, CXXX, Watch Tower Bible and Tract Society, 1 maja 2009, s. 17.
  38. ↑ Watchtower, „Koniec” — co oznacza?, „Strażnica Zwiastująca Królestwo Jehowy”, Towarzystwo Strażnica, maj 2015, s. 3–5.
  39. ↑ Watchtower, Kiedy będzie koniec świata?, jw.org.
  40. ↑ Watchtower, Czym jest znak „dni ostatnich”, czyli „czasu końca”?, jw.org [dostęp 2016-08-22].
  41. ↑ „Czas wyznaczony” jest bliski, „Strażnica Zwiastująca Królestwo Jehowy”, CXXX, Watch Tower Bible and Tract Society, 1 grudnia 2009, s. 8.
  42. ↑ Watchtower, Czy Biblia zapowiedziała, jacy ludzie mieli żyć w naszych czasach?, jw.org.
  43. ↑ Watchtower, Zmiany na świecie widoczne od roku 1914, jw.org.
  44. ↑ Czego nas uczy Biblia?, Watch Tower Bible and Tract Society, 2018, s. 221.
  45. ↑ Watchtower, Co wyobraża siedmiogłowa bestia z 13 rozdziału Księgi Objawienia?, jw.org.
  46. ↑ a b c d e f Watchtower, Czym jest wielki ucisk?, jw.org [dostęp 2016-12-15].
  47. ↑ a b c d e f g h i Królestwo Boże usuwa swoich wrogów, [w:] Królestwo Boże panuje! [online], Watch Tower Bible and Tract Society, 2014, s. 222–230.???
  48. ↑ Wielki ucisk, [w:] Watchtower, Słowniczek pojęć, Towarzystwo Strażnica, 2020.
  49. ↑ a b c d e Jak skończy się ten świat, „Strażnica Zwiastująca Królestwo Jehowy”, CXXXIII, Watch Tower Bible and Tract Society, wrzesień 2012, s. 3–7.
  50. ↑ ‛Stójcie niewzruszenie i oglądajcie wybawienie, które zgotuje Jehowa’, „Strażnica Zwiastująca Królestwo Jehowy”, CXXVIII, Watch Tower Bible and Tract Society, 15 grudnia 2007, 16, akapity 2, 3.
  51. ↑ Watchtower, Jakie znaczenie mają w Biblii liczby? Czy numerologia ma podstawy biblijne?, jw.org.
  52. ↑ Watchtower, Czym jest „Babilon Wielki”?, jw.org, 2005 [dostęp 2012-05-24].
  53. ↑ Watchtower, „Sprawię, że przestaniesz uprawiać prostytucję”, [w:] Czyste wielbienie Jehowy — nareszcie przywrócone! [online], s. 162–170.
  54. ↑ Czym jest „Babilon Wielki”?, [w:] Już zawsze ciesz się życiem! — interaktywny kurs biblijny [online], 2021.
  55. ↑ Watchtower, Czym jest przyjście Chrystusa, jw.org.
  56. ↑ „Wystąpię przeciw tobie, Gogu”, [w:] Watchtower, Czyste wielbienie Jehowy — nareszcie przywrócone!, Towarzystwo Strażnica, 2019, s. 181.
  57. ↑ „Zapłonę wielką złością”, [w:] Watchtower, Czyste wielbienie Jehowy — nareszcie przywrócone!, Towarzystwo Strażnica, 2019, s. 189.
  58. ↑ Czym jest Armagedon?, jw.org [dostęp 2015-11-14].
  59. ↑ Czego nas uczy Biblia?, Watch Tower Bible and Tract Society, 2018, s. 88.
  60. ↑ Armagedon, [w:] Watchtower, Słowniczek pojęć, Towarzystwo Strażnica, 2020.
  61. ↑ Kiedy nadejdzie Królestwo Boże?, „Strażnica Zwiastująca Królestwo Jehowy”, CXXIX, Watch Tower Bible and Tract Society, 1 stycznia 2008, s. 7, 8.
  62. ↑ Watchtower, Czym jest przyjście Chrystusa?, jw.org [dostęp 2015-10-08].
  63. ↑ Obecność, [w:] Watchtower, Słowniczek pojęć, Towarzystwo Strażnica, 2020.
  64. ↑ Watchtower, Rok 1914 — szczególna data w świetle proroctw biblijnych, jw.org, 2005 [dostęp 2012-05-24].
  65. ↑ Watchtower, Co chronologia biblijna mówi o roku 1914?, jw.org [dostęp 2016-08-11].
  66. ↑ Watchtower, Królestwo Boże zaczęło panować w roku 1914, jw.org.
  67. ↑ Co dla ciebie oznacza obecność Chrystusa, „Strażnica Zwiastująca Królestwo Jehowy”, CXXIX, Watch Tower Bible and Tract Society, 15 lutego 2008, 21, akapit 3.
  68. ↑ Ciekawe myśli z listów do Tesaloniczan i do Tymoteusza, „Strażnica Zwiastująca Królestwo Jehowy”, CXXIX, Watch Tower Bible and Tract Society, 15 września 2008, s. 30.
  69. ↑ Co dla ciebie oznacza nadzieja zmartwychwstania?, „Strażnica Zwiastująca Królestwo Jehowy”, CXXVI, Watch Tower Bible and Tract Society, 1 maja 2005, 19, akapit 6.
  70. ↑ Uznani za godnych poprowadzenia do źródeł wód życia, „Strażnica Zwiastująca Królestwo Jehowy”, CXXIX, Watch Tower Bible and Tract Society, 15 stycznia 2008, 28, akapit 16.
  71. ↑ Zamierzenie Boże co do ziemi wkrótce się urzeczywistni, „Strażnica Zwiastująca Królestwo Jehowy”, CXXVII, Watch Tower Bible and Tract Society, 15 maja 2006, s. 6.
  72. ↑ Dzień Sądu, [w:] Watchtower, Słowniczek pojęć, Towarzystwo Strażnica, 2020.
  73. ↑ „Oddaj cześć Bogu” [Ostateczna próba], [w:] Watchtower, Czyste wielbienie Jehowy — nareszcie przywrócone!, Towarzystwo Strażnica, 2019, s. 230.
  74. ↑ Watchtower, Dzień Sądu – co oznacza?, jw.org, 2005 [dostęp 2012-05-24].

Linki zewnętrzneEdytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Eschatologia_Świadków_Jehowy&oldid=64811594”