Ficroja cyprysowata

gatunek drzewa

Ficroja cyprysowata, cyprys patagoński (Fitzroya cupressoides) – gatunek drzewa należący do rodziny cyprysowatych (Cupressaceae). Jest współcześnie jedynym przedstawicielem monotypowego rodzaju ficroja (Fitzroya). Nazwa rodzajowa upamiętnia brytyjskiego żeglarza Roberta FitzRoya. Występuje w lasach waldiwijskich w południowej części Chile i w Argentynie. Rośnie na terenach górskich do wysokości 1000 m n.p.m.[5] Drzewa tego gatunku są bardzo długowieczne – znany rekordzista osiągnął wiek 3622 lat[6]. Gatunek wymieniony jest w załączniku I konwencji CITES[6].

Ficroja cyprysowata
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

nagonasienne

Klasa

iglaste

Rząd

cyprysowce

Rodzina

cyprysowate

Rodzaj

ficroja

Gatunek

ficroja cyprysowata

Nazwa systematyczna
Fitzroya cupressoides (Molina) I.M.Johnst.
Contr. Gray Herb. 70: 91 1924[3]
Synonimy
  • Cupresstellata patagonica (Hook.f. ex Lindl.) J. Nelson
  • Fitzroya patagonica Hook.f. ex Lindl.
  • Libocedrus cupressoides (Molina) Kuntze
  • Pinus cupressoides Molina[3]
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4]

Zasięg
Mapa zasięgu

Gatunek jest objęty ochroną czynną – jest namnażany i stosowany do zalesień. Jego drewno jest bardzo trwałe – wartościowe z tego powodu także w przypadku pozyskania z martwych drzew, co wobec zagrożenia i ochrony gatunku jest praktykowanym sposobem jego pozyskania[7].

Morfologia

edytuj
 
Gałązka z liśćmi, Park Narodowy Los Alerces, Argentyna
Pokrój
Drzewo osiągające zwykle do 55 m wysokości, z pniem o średnicy do 3 m. Kora jest czerwonobrązowa, głęboko spękana, łuszczy się długimi pasmami[5][6].
Liście
Wyrastają po trzy w okółku. Łuskowate, długości 3-6 mm i szerokości 2 mm. Są ciemnozielone, od spodu z dwoma białymi paskami. Siewki posiadają dwa liścienie[5].
Kwiaty
Męskie zebrane są w wyrastające pojedynczo strobile składające się z 15-24 pylników[5] i osiągające do 8 mm długości[7]. Rozwijają się pojedynczo na końcach krótkopędów[7]. Kwiaty żeńskie zebrane są w kuliste strobile dojrzewające w ciągu jednego roku. Składają się z 9 łusek nasiennych zebranych w trzech okółkach po trzy (łuski najniższego okółka są płonne)[5]. Na łuskach znajdują się wyraźne, haczykowate wyrostki[7]. Szyszki są ożywicowane, wonne i osiągają 6–7 mm średnicy[5]. Rozwijają się pojedynczo na końcach krótkopędów. Po dojrzeniu ich łuski rozpościerają się[7].
Nasiona
Długości do 2–3 mm[7] rozwijają się po 2–3 na płodnych łuskach nasiennych, zaopatrzone są w 2-3 równej wielkości skrzydełka[5].

Ekologia

edytuj

Gatunek rośnie w lasach kształtujących się zwykle na słabych glebach, na obszarach o dużej ilości opadów. W niższych położeniach tworzy lasy wspólnie z drzewami i krzewami z rodzajów: Pilgerodendron, Saxegothaea, Drimys i Desfontainia. W wyżej położonych andyjskich dolinach rośnie w towarzystwie Nothofagus dombeyi, Austrocedrus i Saxegothaea[7].

Przypisy

edytuj
  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).
  2. M.J.M. Christenhusz i inni, A new classification and linear sequence of extant gymnosperms, „Phytotaxa”, 19 (1), 2011, s. 55–70, DOI10.11646/phytotaxa.19.1.3 (ang.).
  3. a b Fitzroya cupressoides. [w:] The Plant List [on-line]. [dostęp 2011-12-21]. (ang.).
  4. A. Premoli i inni, Fitzroya cupressoides, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2009-06-05] (ang.).
  5. a b c d e f g John Silba: Encyclopaedia Coniferae. Harold N. Moldenkeand, Alma L. Moldenke, 1986, s. 82, seria: Phytologia Memoroirs VIII.
  6. a b c Christopher J. Earle: Fitzroya. [w:] The Gymnosperm Database [on-line]. [dostęp 2011-12-21]. (ang.).
  7. a b c d e f g Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 1. Trees and shrubs. London: Macmillan, 2002, s. 25. ISBN 0-333-73003-8.