Figówka zmienna

Figówka zmienna
	Cyclopsitta diophthalma
	(Hombron & Jacquinot, 1841)
	; Samiec C. d. marshalli
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	papugowe
Rodzina	papugi wschodnie
Podrodzina	damy
Plemię	Loriini
Rodzaj	Cyclopsitta
Gatunek	figówka zmienna
Synonimy
	Opopsitta diophthalma (Hombron & Jacquinot, 1841); Psittacula diophthalma Hombron & Jacquinot, 1841;
	Opopsitta diophthalma (Hombron & Jacquinot, 1841); Psittacula diophthalma Hombron & Jacquinot, 1841;
Podgatunki
	zobacz opis w tekście
	zobacz opis w tekście
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Figówka zmienna^[4] (Cyclopsitta diophthalma) – gatunek małego ptaka z rodziny papug wschodnich (Psittaculidae). Występuje w lasach Nowej Gwinei i pobliskich wysp, a także wzdłuż tropikalnego, australijskiego wybrzeża, na wschód od Wielkich Gór Wododziałowych, w odizolowanych populacjach.

Morfologia edytuj

Osiąga 13–16 cm długości^[5], co czyni ją najmniejszą papugą w Australii^[6]. Masa ciała 42–55 g^[5].

U większości podgatunków figówki zmiennej występuje dymorfizm płciowy, samce mają więcej czerwieni (mniej srebra i niebieskiego) na głowie niż samice. Są prawie na całym ciele zielone, mają bardzo krótkie ogony, nieproporcjonalnie duże głowy i dzioby, czerwone i niebieskie oznaczenia na głowie.

Zachowanie edytuj

Figówka zmienna zwykle żywi się figami, jagodami, nasionami, nektarem i larwami owadów żyjących w drewnie. Ptaki żerują w parach lub w stadach, złożonych z kilku osobników. Latają bardzo szybko. Wydają krótkie i jazgotliwe odgłosy. W odróżnieniu od wielu innych papug, które wykorzystują na gniazda istniejące otwory w drzewach, figówki zmienne drążą je samodzielnie (zwykle w zgniłych drzewach).

Ptaki te wydają wysokie dźwięki – zzzt-zzzt lub zeet-zeet, brzmiące jak skrzeczenie, co jest charakterystyczne dla lor. Dźwięki wydają przeważnie lecąc. Podczas karmienia mogą cicho skrzeczeć.

Podgatunki edytuj

Samica C. d. marshalli z półwyspu Jork, Australia

Samica C. d. macleayana w Cairns, Queensland, Australia

Opisano osiem podgatunków figówki zmiennej^[2]^[5]. Zakres występowania pierwszych pięciu ogranicza się do Nowej Gwinei i pobliskich wysp; pozostałe trzy występują w Australii.

figówka zmienna (C. d. diophthalma) (Hombron & Jacquinot, 1841) – zachodnia Nowa Gwinea i wyspy na zachód od niej
C. d. coccineifrons (Sharpe, 1882) – wschodnia Nowa Gwinea
C. d. aruensis (Schlegel, 1874) – Wyspy Aru (południowo-środkowa Nowa Gwinea)
C. d. virago Hartert, 1895 – Goodenough i Wyspa Fergussona (Wyspy d’Entrecasteaux)
C. d. inseparabilis Hartert, 1898 – wyspa Tagula (Luizjady)
C. d. marshalli (Iredale, 1946) – półwysep Jork (skrajnie północny Queensland, Australia)
C. d. macleayana E. P. Ramsay, 1874 – północno-wschodni Queensland (północno-wschodnia Australia)
figówka australijska^[4] (C. d. coxeni) Gould, 1867 – południowo-wschodni Queensland i północno-wschodnia Nowa Południowa Walia (wschodnia Australia)

Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny (IOC) wyróżnia siedem podgatunków, gdyż podgatunek coccineifrons uznaje za synonim C. d. diophthalma^[7]. Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) uznaje figówkę australijską za osobny gatunek (Cyclopsitta coxeni)^[8].

Status edytuj

IUCN uznaje figówkę zmienną za gatunek najmniejszej troski (LC – least concern) od 2014 roku, kiedy to zaakceptowano taksonomiczny podział gatunku. Trend liczebności populacji uznaje się za stabilny^[3].

Figówka australijska od 2022 roku jest klasyfikowana przez IUCN jako gatunek krytycznie zagrożony (CR – critically endangered); od 2017 klasyfikowano ją jako gatunek zagrożony (EN – endangered), a od 2014 – jako gatunek krytycznie zagrożony (CR – critically endangered). Występuje ona prawdopodobnie jedynie w bardzo małych populacjach, a całkowitą liczebność szacuje się na nie więcej niż 49 dorosłych osobników^[8]. Jest jednym z najrzadszych i najmniej poznanych ptaków Australii^[9]; została zanotowana nieco ponad 200 razy od momentu odkrycia w 1866 roku do początku XXI wieku^[6]. Jest zaklasyfikowana jako „gatunek zagrożony” w Queenslandzie (Nature Conservation Act 1992), jak również na poziomie krajowym w Australii (Environment Protection and Biodiversity Conservation Act 1999), w Nowej Południowej Walii jest uznawana za „gatunek krytycznie zagrożony” (New South Wales Threatened Species Conservation Act 1995). W niektórych regionach, szczególnie na obszarach nizinnych, subtropikalnych lasów deszczowych, jego liczebność spadła. Jest wymieniona w Załączniku I konwencji CITES^[10].

Przypisy edytuj

↑ ^a ^b Cyclopsitta diophthalma, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b Double-eyed Fig-parrot (Cyclopsitta diophthalma). IBC: The Internet Bird Collection. [dostęp 2020-09-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-23)]. (ang.).
↑ ^a ^b Cyclopsitta diophthalma, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ ^a ^b Systematyka i nazewnictwo polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Loriini Selby, 1836 (Wersja: 2020-07-29). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-09-30].
↑ ^a ^b ^c Double-eyed Fig Parrot (Cyclopsitta diophthalma). [w:] Parrot Encyclopedia [on-line]. World Parrot Trust. [dostęp 2020-09-30]. (ang.).
↑ ^a ^b Cyclopsitta diophthalma coxeni — Coxen's Fig-Parrot. [w:] Species Profile and Threats Database [on-line]. Australian Government. Department of Agriculture, Water and the Environment. [dostęp 2020-09-30]. (ang.).
↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Parrots, cockatoos. IOC World Bird List (v10.2). [dostęp 2020-09-30]. (ang.).
↑ ^a ^b BirdLife International, Cyclopsitta coxeni, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2022-08-17] (ang.).
↑ Recovery Plan for the Coxen's Fig-Parrot Cyclopsitta diophthalma coxeni (Gould), New South Wales National Parks and Wildlife Service, lipiec 2002
↑ Cyclopsitta diophthalma coxeni. [w:] Species+ [on-line]. UNEP-WCMC, CITES Secretariat. [dostęp 2020-09-30]. (ang.).

Bibliografia edytuj

Double-eyed fig-parrot (Coxen's). Queensland Government. [dostęp 2020-09-30]. (ang.).
Coxen's Fig-Parrot. The Parrot Society UK. [zarchiwizowane z tego adresu (2006-10-02)]. (ang.).

Linki zewnętrzne edytuj

Zdjęcia i materiały multimedialne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
Double-eyed Fig Parrot (Cyclopsitta diophthalma). [w:] Parrot Encyclopedia [on-line]. World Parrot Trust. [dostęp 2020-09-30]. (ang.).

[itis-1] Cyclopsitta diophthalma, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[ibc-2] Double-eyed Fig-parrot (Cyclopsitta diophthalma). IBC: The Internet Bird Collection. [dostęp 2020-09-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-23)]. (ang.).

[iucn-3] Cyclopsitta diophthalma, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[mk-4] Systematyka i nazewnictwo polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Loriini Selby, 1836 (Wersja: 2020-07-29). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-09-30].

[pe-5] Double-eyed Fig Parrot (Cyclopsitta diophthalma). [w:] Parrot Encyclopedia [on-line]. World Parrot Trust. [dostęp 2020-09-30]. (ang.).

[ausgov-6] Cyclopsitta diophthalma coxeni — Coxen's Fig-Parrot. [w:] Species Profile and Threats Database [on-line]. Australian Government. Department of Agriculture, Water and the Environment. [dostęp 2020-09-30]. (ang.).

[ioc-7] F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Parrots, cockatoos. IOC World Bird List (v10.2). [dostęp 2020-09-30]. (ang.).

[iucn2-8] BirdLife International, Cyclopsitta coxeni, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2022-08-17] (ang.).

[recovery-9] Recovery Plan for the Coxen's Fig-Parrot Cyclopsitta diophthalma coxeni (Gould), New South Wales National Parks and Wildlife Service, lipiec 2002

[cites-10] Cyclopsitta diophthalma coxeni. [w:] Species+ [on-line]. UNEP-WCMC, CITES Secretariat. [dostęp 2020-09-30]. (ang.).

[4]

[1]

[2]

[3]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]