Filozofia marksistowsko-leninowska

(Przekierowano z Filozofia radziecka)

Filozofia marksistowsko-leninowskaradziecka wersja filozofii marksizmu, która powstała w latach 20. XX wieku[1] i przez dziesięciolecia była oficjalną filozofią w Związku Radzieckim[2] oraz w krajach bloku wschodniego.

Krótka charakterystyka

edytuj

Filozofia ta jako całość dzieli się na materializm dialektyczny i materializm historyczny[3], które łącznie stanowią jedną z trzech części składowych marksizmu-leninizmu jako nierozerwalnej jedności filozofii marksistowskiej, ekonomii politycznej i socjalizmu naukowego (albo naukowego komunizmu)[4][5]. Według ideologów radzieckich Karol Marx i Fryderyk Engels opracowali wyższą, jakościowo nową formę materialistycznego pojmowania świata, które ogarnia – w odróżnieniu od materializmu istniejącego poprzednio – nie tylko przyrodę, ale i społeczeństwo[6]. Filozofia marksistowsko-leninowska obejmuje naukę o ogólnych zasadach i prawach bytu przyrody (ontologia, filozoficzne problemy przyrodoznawstwa), o rozwoju społeczeństwa ludzkiego (filozofia historii, socjologia), teorię poznania świata (gnozeologia), etykę, estetykę oraz swoją własną historię[3]. Nieodłączną częścią składową filozofii marksistowsko-leninowskiej jest także naukowy ateizm[7]. W ten sposób historycznie ukształtował się w filozofii marksistowskiej krąg jej problemów, teoretycznie, praktycznie i organizacyjnie zróżnicowały się jej działy[3].

Jednym z głównych elementów filozofii marksistowsko-leninowskiej było jej określenie jako rewolucyjnego przewrotu w filozofii[8]. Istota tej rewolucji filozoficznej polega na organicznej jedności teorii z rewolucyjną praktyką, z walką przeciw kapitalizmowi. Jądro rewolucyjnego przewrotu dokonanego przez marksizm w filozofii zawarte jest w 11 tezie Marksa o Feuerbachu[9]:

Filozofowie rozmaicie tylko interpretowali świat; idzie jednak o to, aby go zmienić.

Twórcy marksizmu położyli kres charakterystycznemu dla filozofii przedmarksowskiej przeciwstawianiu teorii filozoficznej praktyce i powiązali w jedno rewolucyjną teorię i rewolucyjną praktykę, filozofię i politykę, przekształcając filozofię w narzędzie komunistycznego przeobrażenia życia społecznego. To właśnie warunkuje nową rolę społeczną filozofii marksistowsko-leninowskiej, która otwiera nową epokę w duchownym rozwoju ludzkości[10][11][6].

Dzięki Rewolucji październikowej światopogląd marksistowski po raz pierwszy w swej historii otrzymał szerokie wsparcie państwowe[1]. Utworzono szereg instytutów propagandy marksizmu: Akademia Socjalistyczna(inne języki) (1918), Instytut Czerwonej Profesury (1921) i in. Ale obok ośrodków skupiających myślicieli marksistowskich, ich sympatyków i sprzymierzeńców istniały w pierwszych latach po rewolucji w Związku Radzieckim i takie, które krytycznie, a nawet wrogo odniosły się do rewolucji, władzy radzieckiej, marksizmu i socjalizmu[12]. Zanim filozofia marksistowsko-leninowska powstała w jej ostatecznej formie, bolszewicy w 1922 roku wydalili z kraju rosyjskich intelektualistów (operacja znana jako "statek filozofów"), uznanych za wrogów nowego reżimu. Lenin w ten sposób pozbył się intelektualnej opozycji. W opracowywaniu filozofii marksistowsko-leninowskiej przez ideologów radzieckich ważną rolę odegrała praca Lenina „O znaczeniu wojującego materializmu”[1], gdzie Lenin przypisywał pierwszorzędne znaczenie obronie marksizmu i ateizmu, walce przeciw ideologii burżuazyjnej, zdemaskowaniu wszystkich współczesnych „dyplomowanych lokajów klechostwa”[13].

Styl bolszewickich prac jest przerażająco obraźliwy. . . . Jednak jeszcze bardziej wstrętnym niż złość jest podła służalczość, charakterystyczna dla sowieckich autorów, lęk przed odejściem od „generalnej linii partii”, i dążenie do tego, aby wszystko, co oni mówią było świadectwem ich prawowierności.

Władze radzieckie ustanowiły nadzór partyjny nad badaniami filozoficznymi, przejawy samodzielności myślenia podlegały prześladowaniom, i w końcu ideolodzy radzieccy doprowadziły filozofię marksizmu do wprost dogmatyzmu i fideizmu[2][1].

W systemie oświaty

edytuj

Za czasów ZSRR filozofia marksistowsko-leninowska była obowiązkowym przedmiotem studiów na wszystkich uczelniach wyższych[15]. Nauka podstaw filozofii marksistowsko-leninowskiej była obowiązująca również w ramach odpowiedniego przedmiotu radzieckiego szkolnictwa średniego[16].

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. a b c d Мысливченко 2020 ↓, s. 771.
  2. a b Lilianna Kiejzik. KTO „UPRAWIA” DZIŚ FILOZOFIĘ W ROSJI?
  3. a b c Spirkin 1968 ↓, s. 8.
  4. Czertkow i in. 1955 ↓, s. 7.
  5. Bogomołow i in. 1980 ↓, s. 11.
  6. a b Ojzerman 1966 ↓, s. 5.
  7. Предмет научного атеизма (Przedmiot naukowego ateizmu). W: Научный атеизм (Naukowy ateizm). Pod redakcją A.F. Okułowa(inne języki). Москва: Политиздат, 1978, s. 4, seria: Учебник для вузов (podręcznik akademicki). (ros.).
  8. Ojzerman 1969 ↓.
  9. Spirkin 1968 ↓, s. 58.
  10. Spirkin 1968 ↓, s. 58-61.
  11. Czertkow i in. 1955 ↓, s. 11-15.
  12. Kazimierz Ochocki. Problemy Etyki W Radzieckich Dyskusjach Filozoficznych Lat Dwudziestych. „Etyka”. 13, s. 133-49, 1974-12-01. DOI: 10.14394/etyka.280. (pol.). 
  13. Włodzimierz Lenin. O znaczeniu wojującego materializmu. „Pod Sztandarem Marksizmu”. 3, marzec 1922. (pol.). 
  14. Łosski 2000 ↓, s. 423.
  15. Дарья Сапрыкина: Красный луч просвещения: Как в советских вузах преподавали идеологические дисциплины. [w:] История [on-line]. Gazeta.ru, 18.06.2016. [dostęp 2020-08-18]. (ros.).
  16. Zob. np. 20. wydanie podręcznika dla ostatniej klasy radzieckiej szkoły średniej, techników i zasadniczych szkół zawodowych: Обществоведение: Учебник для выпускного класса сред. школы и сред. спец. учеб. заведений / Шахназаров Г. X., Боборыкин А. Д., Красин Ю. А., Суходеев В. В. — 20-е изд. — М.: Политиздат, 1982. — 320 с., ил.

Bibliografia

edytuj

Linki zewnętrzne

edytuj