Florence Baker
Florence Baker lub Florence Barbara Marie Finnian, Florica Maria Sas, Maria Freiin von Sas, Barbara Maria Szász (ur. 6 sierpnia 1841 w Nagyenyed na Węgrzech[1], zm. 11 marca 1916) – urodzona na Węgrzech brytyjska odkrywczyni źródeł Nilu i Jeziora Alberta, podróżniczka.
| |
| Data urodzenia | |
|---|---|
| Data śmierci | |
| Zawód, zajęcie |
podróżniczka |
Życiorys edytuj
Przyszła na świat w Siedmiogrodzie należącej wówczas do Królestwa Węgier. Według tradycji rodzinnej była córką seklerskiego oficera z węgierskiej rodziny szlacheckiej von Sas (odgałęzienie rodu von Sass), posiadającej majątki w Transylwanii. W czasie powstania węgierskiego (1848) jej ojciec i bracia mieli zostać zabici na jej oczach[2]. Jako nastolatka mówiła po węgiersku, niemiecku, rumuńsku i turecku[3]. Mogła mieć 14 lat, kiedy w styczniu 1859 sprzedano ją jako niewolnicę w portowym mieście Widyń na terenie ówczesnego Imperium Osmańskiego[1]. Uczestniczącą w targu niewolników dziewczynę, własność miejscowego paszy, dostrzegł Samuel Baker[4], który wraz z maharadżą Duleepem Singhem przebywali w okolicy, zatrzymując się Widyniu w czasie myśliwskiej podróży po Europie. Baker przekupił strażników, by dziewczyna mogła uciec. Florence stała się własnością Bakera[5]. Pobrali się najprawdopodobniej w Bukareszcie. Baker planował powtórzyć ślub po powrocie do Anglii. W 1865 wzięli ślub w kościele św. Jakuba na Piccadilly w obecności rodziny Bakera. W dokumentach podano, że panna młoda nazywała się Florence Barbara Marie Finnian[6].
Bakerowie wyjechali do Afryki, gdzie Samuel prowadził wyprawę mającą na celu odnalezienie źródeł Nilu. W Gondokoro w dzisiejszym Sudanie Południowym Florencja uratowała wyprawę, łagodząc konflikt między mężem a nielojalnym personelem[1]. W Gondokoro, bazie handlu kością słoniową i niewolnikami, miejscem, od którego należało ruszyć w pieszą wyprawę, Bakerowie spotkali Johna Hanninga Speke i Jamesa Augustusa Granta. Podróżnicy opowiedzieli im o swoich poszukiwaniach i zasugerowali, aby zbadać inną odnogę Nilu. W relacjach Speke i Granta nie pojawia się informacja o Florence Baker, taką bowiem umowę zawarli z jej mężem[7].
Florence i Samuel Bakerowie odkryli Wodospad Murchisona i Jezioro Alberta na terenach dzisiejszej Ugandy[7].
Po powrocie do Anglii zamieszkali w Hedenham Hall w Norfolk[8].
Po tym, jak Samuel Baker otrzymał tytuł szlachecki, jego żona została ogłoszona Lady Baker. Szczegóły ich spotkania utrzymywano w tajemnicy, ale plotki sprawiły, że królowa Wiktoria zdecydowała się wykluczyć Bakera z otoczenia dworskiego[9].
Kiedy w 1869 Samuel Baker został zaproszony przez Isma’ila Paszę do Afryki, by pomóc w wyeliminowaniu lub ograniczeniu handlu niewolnikami w okolicach Gondokoro jako generalny gubernator Nilu Równikowego, Florence Baker pojechała z mężem. Pracowała jako sanitariuszka. Brała udział w przegranej dla Europejczyków bitwie pod Bunyoro[1].
W 1873 małżonkowie zamieszkali w domu Sandford Orleigh w Newton Abbot w Devon. W lutym 1883 Charles Gordon poprosił Samuela Bakera o pomoc w ewakuacji ludzi z oblężonego Chartumu podczas powstania Mahdiego. Obecność Florence Baker została uznana za niezbędną, ale kobieta nie chciała wrócić do Afryki. Baker nie przyjął oferty. Zmarł w 1893[1].
Według spisu powszechnego Wielkiej Brytanii z 1901 Florence B.M. Baker mieszkała w Sandford, Orleigh w Highweek. Zapisano, że miała 58 lat i urodziła się na Węgrzech. Mieszkała z Ethel L. Baker, 46-letnią pasierbicą i ośmioma służącymi, w tym kucharzem i lokajem[10].
Została pochowana w grobowcu z mężem[1].
Dziedzictwo edytuj
Bakerowie zostali umieszczeni na obrazie Severino Baraldiego zatytułowanym „Samuel Baker (1821–1893) i odkrycie Jeziora Alberta”[11].
Florence Baker, wraz z Delią Akeley, Christiną Dodwell, Mary Kingsley i Alexine Tinne, była bohaterką książki o kobietach-odkrywczyniach w Afryce, wydanej w 1997[12].
W 2019, w 155 rocznicę wyprawy na poszukiwania źródeł Nilu, László Kövér, przewodniczący węgierskiego Zgromadzenia Narodowego, odsłonił tablicę pamiątkową upamiętniającą jej podróże. Znajduje się w Parku Narodowym Wodospadu Murchisona w Ugandzie[13].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d e f Baker [née von Sass], Florence Barbara Maria, Lady Baker (1841–1916), traveller in Africa, Oxford Dictionary of National Biography, DOI: 10.1093/ref:odnb/42346 [dostęp 2024-04-22] (ang.).
- ↑ Anne Baker i inni, Morning Star: Florence Baker's Diary of the Expedition to Put Down the Slave Trade on the Nile, 1870-1873, Kimber, 1972, ISBN 978-0-7183-0432-4 [dostęp 2024-04-22] (ang.).
- ↑ Lovers on the Nile: The Incredible African Journeys of … [online], Goodreads [dostęp 2024-04-22] (ang.).
- ↑ Science historian chronicles true story of Lady Florence Baker | Penn State University [online], www.psu.edu [dostęp 2024-04-22] (ang.).
- ↑ Journey up the Nile to go from a slave girl to an English lady [online], Times Higher Education (THE), 30 kwietnia 2004 [dostęp 2024-04-22] (ang.).
- ↑ Ancestry® [online], www.ancestry.co.uk [dostęp 2024-04-22].
- ↑ a b Baker, Sir Samuel White (1821–1893), traveller and explorer in Africa, Oxford Dictionary of National Biography, DOI: 10.1093/ref:odnb/1135 [dostęp 2024-04-22] (ang.).
- ↑ Gergely Kolba, The story of the Hungarian woman who discovered the source of the Nile - Daily News Hungary [online], dailynewshungary.com, 4 marca 2019 [dostęp 2024-04-22] (ang.).
- ↑ What am I bid for this Lady? [online], The Telegraph, 29 marca 2004 [dostęp 2024-04-22] (ang.).
- ↑ Ancestry® [online], www.ancestry.co.uk [dostęp 2024-04-22].
- ↑ Samuel Baker And The Discovery Of Lake Albert Framed Print by Severino Baraldi [online], Bridgeman Prints [dostęp 2024-04-22] (ang.).
- ↑ Margo McLoone, Women explorers in Africa: Christina Dodwell, Delia Akeley, Mary Kingsley, Florence von Sass-Baker, and Alexandrine Tinne, Capstone Press 1997.
- ↑ Daily News Hungary, Memorial plaque to Hungarian explorer of the source of Nile inaugurated in Uganda - Daily News Hungary [online], dailynewshungary.com, 5 marca 2019 [dostęp 2024-04-22] (ang.).