Fregaty rakietowe projektu 11540
Fregaty rakietowe projektu 11540 – rosyjskie fregaty rakietowe przeznaczone do zwalczania okrętów podwodnych, z końcowego okresu zimnej wojny i czasów współczesnych. Noszą oznaczenie kodowe typu Jastrieb, a w kodzie NATO: Neustrashimy. Budowane były dla marynarki ZSRR; ukończono tylko dwa okręty, które weszły do służby w odstępie dziewiętnastu lat, w 1990 i 2009 roku.
| |
| Kraj budowy | |
|---|---|
| Użytkownicy | |
| Stocznia | |
| Wejście do służby | |
| Planowane okręty |
3 |
| Okręty w służbie |
2 |
| Dane taktyczno-techniczne | |
| Wyporność |
standardowa: 3800 t |
| Długość |
129 m |
| Szerokość |
15 m |
| Zanurzenie |
5,6 m |
| Napęd |
siłownia w układzie COGAG z 4 turbinami gazowymi o łącznej mocy 110 000 KM, dwie śruby napędowe |
| Prędkość |
30 węzły |
| Załoga |
210 |
| Uzbrojenie |
• 8 wyrzutni pocisków przeciwokrętowych 3M24 Uran (tylko „Jarosław Mudryj”) |
| Wyposażenie lotnicze |
1 śmigłowiec Ka-27 |
Historia
edytujPrace nad nowym okrętem dla Marynarki Wojennej ZSRR, przeznaczonym do zwalczania okrętów podwodnych, który miał pierwotnie zastąpić korwety projektu 1124, rozpoczęły się w 1972 roku w Zielonodolskim Biurze Projektowo-Konstrukcyjnym[1]. Zgodnie ze wstępnymi założeniami okręty miały mieć wyporność 800 t i osiągać prędkość 35 węzłów. W 1975 roku wraz z poszerzeniem zakresu zadań zwiększono wyporność projektowanych jednostek do 1500 t i sklasyfikowano je jako przeciwpodwodne okręty eskortowe. W 1979 roku projektowane okręty, wyposażone w śmigłowiec pokładowy, osiągnęły wyporność 2500 t. W końcu, zgodnie z nowymi wymaganiami techniczno-taktycznymi marynarki z 1982 roku, nowe okręty miały być następcami dozorowców projektu 1135, odpowiadając współczesnym fregatom rakietowym państw zachodnich[1]. Powstał wówczas projekt okrętów o wyporności 3500–4000 ton, z położeniem większego nacisku na obronę przeciwlotniczą i zwalczanie okrętów nawodnych. Okrętom nadano oznaczenie projektu 11540 i nazwę kodową Jastrieb (jastrząb), a ich głównym zastosowaniem miało być eskortowanie grup uderzeniowych i konwojów[1]. Są one uważane za pierwszą próbę stworzenia w ZSRR uniwersalnej platformy okrętowej ze zintegrowanym systemem walki i ograniczeniem skutecznej powierzchni odbicia radiolokacyjnego[2]. Spotykane jest też w literaturze oznaczenie ich jako projekt 1154.0[3]. Klasyfikowane były w ZSRR i Rosji jako dozorowce (storożewyj korabl, w skrócie SKR)[1].
Budowę pierwszej jednostki „Nieustraszymyj” rozpoczęto 25 marca 1987 roku w stoczni Jantar w Królewcu[4]. Wodowanie okrętu miało miejsce 25 maja 1988 roku, a oddanie do służby 28 grudnia 1990 roku[4]. Budowę dwóch kolejnych jednostek wstrzymano jednak w 1992 roku z powodu problemów finansowych marynarki rosyjskiej[4]. Stępkę pod budowę drugiej jednostki, noszącej początkowo do 1995 roku nazwę „Niepristupnyj”, położono 27 maja 1988 roku, a wodowano ją w 1990 roku[4]. Po przemianowaniu jej na „Jarosław Mudryj”, budowę podjęto według nieco zmienionego projektu w 2002 roku, lecz postępowała ona wolno i oddanie jej do służby nastąpiło dopiero 24 lipca 2009 roku[5]. Budowę trzeciej fregaty „Tuman” wstrzymano przy stopniu gotowości 47%, po czym wodowano ją w 2007 roku dla zwolnienia pochylni[5].
Opis
edytujKadłub okrętów ma pokład górny ciągnący się od dziobu aż do lądowiska śmigłowca na rufie[6]. Pokład ma charakterystyczny wznios od śródokręcia w kierunku dziobu, z płynnym załamaniem do płaskiego pokładu w samej części dziobowej[6]. Dziobnica jest prosta, silnie wychylona, z gruszką dziobową mieszczącą antenę sonaru[6]. Kadłub dzieli się poprzecznymi grodziami na 13 głównych przedziałów wodoszczelnych i na całej długości ma dno podwójne[4]. Kadłub i nadbudówka wykonane są ze stali[4].
Układ napędowy jednostek projektu 1154 jest rozwiniętą wersją siłowni zastosowanej na okrętach typu 1135. W konstrukcji fregat zastosowano rozwiązania konstrukcyjne nadające okrętom właściwości stealth. W nadbudówkach płyty poszczególnych pokładów pochylone są względem siebie powodując rozproszenie fal elektromagnetycznych i jak najmniejsze ich odbicie w kierunku źródła tych fal.
Uzbrojenie
edytujDo zwalczania celów nawodnych przewidziano 16 wyrzutni nowych pocisków przeciwokrętowych 3M24 Uran, w czterech blokach po cztery wyrzutnie rurowe, umieszczonych na śródokręciu, strzelających na burty[7]. Pociski te stanowiły pierwsze radzieckie przeciwokrętowe pociski morskie zunifikowane z pociskami lotniczymi, o stosunkowo niewielkich gabarytach, podobnych do pocisków zachodnich, dzięki czemu mogły stanowić uzupełniające uzbrojenie fregat oraz być przenoszone w większej liczbie. Jednakże z powodu niegotowości systemu na czas, „Nieustraszymyj” wszedł do służby bez przewidywanych wyrzutni pocisków Uran[7]. Nie zostały one na nim uzupełnione w kolejnych latach, natomiast „Jarosław Mudryj” przenosi osiem wyrzutni w dwóch blokach[8].
Uzbrojenie artyleryjskie stanowi automatyczne działo uniwersalne kalibru 100 mm AK-100 w wieży na dziobie, z zapasem amunicji 350 nabojów[9]. Do kierowania jego ogniem służy radar artyleryjski MR-145 Lew, umieszczony na dachu pomostu dowodzenia[7].
Zasadniczym środkiem obrony przeciwlotniczej są cztery pionowe bębnowe ośmiokomorowe wyrzutnie pocisków przeciwlotniczych bliskiego zasięgu 3K95 Kindżał, umieszczone na pokładzie dziobowym za wieżą armaty. Łącznie zapas amunicji wynosi 32 pociski 9M330[7]. Do ich kierowania ogniem służy radar 3R95 umieszczony na maszcie dziobowym[7]. Uzbrojenie przeciwlotnicze uzupełniają dwa nowe zestawy obrony bezpośredniej 3R87 Kortik, umieszczone na dachu hangaru po obu burtach. Każdy zestaw składa się z dwóch sześciolufowych działek kalibru 30 mm i ośmiu wyrzutni pocisków przeciwlotniczych bliskiego zasięgu 9M311[7]. Zapas amunicji wynosi 6000 nabojów i 64 pociski[7].
Broń podwodną stanowi sześć pojedynczych wyrzutni torpedowych kalibru 533 mm umieszczonych po trzy na każdą z burt w ścianach nadbudówki rufowej[7]. Mogą one służyć do wystrzeliwania rakietotorped 83RN lub 84RN systemu Wodopad-NK albo torped przeciw okrętom podwodnym torpeda SET-65 lub klasycznych 53-65K[7]. Uzupełnia je pojedyncza dwunastoprowadnicowa wyrzutnia rakietowych bomb głębinowych RBU-6000 umieszczona na piętrze z przodu nadbudówki dziobowej[7]. Zapas wynosi 60 bomb RGB-60[7].
Okręty przenoszą jeden śmigłowiec pokładowy do zwalczania okrętów podwodnych Ka-27PŁ z lądowiskiem i hangarem w części rufowej[7].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d Apalkow 2005 ↓, s. 110.
- ↑ Maciej Matuszewski, Sławomir Lipiecki. Bałtycki pazur. Nawodne siły uderzeniowe krajów nadbałtyckich. „Nowa Technika Wojskowa”. Nr 7/2024, s. 70, lipiec 2024. Warszawa: Magnum X.
- ↑ Conway’s All the world’s fighting ships 1947–1995. Robert Gardiner, Stephen Chumbley (red.). Annapolis: Naval Institute Press, 1995, s. 395. ISBN 1-55750-132-7. (ang.).
- ↑ a b c d e f Apalkow 2005 ↓, s. 113.
- ↑ a b Andrzej Nitka. Stoczniowe impresje z Kaliningradu. „Morze, Statki i Okręty”. Nr 11/2009. XIII (95), s. 13, listopad 2009.
- ↑ a b c Apalkow 2005 ↓, s. 110–111.
- ↑ a b c d e f g h i j k l Apalkow 2005 ↓, s. 109–112.
- ↑ A. Car′kow: Rossijskij Wojenno-Morskoj Fłot 2016 g. 2015, s. 14, seria: Morskaja Kollekcyja. nr 12(193)/2015. (ros.).
- ↑ Apalkow 2005 ↓, s. 109–111.
Bibliografia
edytuj- Jarosław Malinowski, Rosyjska fregata rakietowa Nieustraszimyj, Okręty Wojenne nr 1/1992, INDEX 36830X
- Jurij Apalkow: Korabli WMF SSSR. Tom III. Protiwołodocznyje korabli. Czast 1. Bolszyje protiwołodocznyje i storożewyje korabli. Sankt Petersburg: Galeja Print, 2005. ISBN 5-8172-0094-5. (ros.).
Linki zewnętrzne
edytuj- (en) www.fas.org
- (pl) www.okretywojenne.mil.pl. okretywojenne.mil.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-02-05)].