Góra Świętego Jana (wieś)
Góra Świętego Jana – wieś (dawniej miasto) w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie limanowskim, w północnej części gminy Jodłownik.
| wieś | |
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Wysokość |
450 m n.p.m. |
| Liczba ludności (2022) |
319[2] |
| Strefa numeracyjna |
18 |
| Kod pocztowy |
34-623[3] |
| Tablice rejestracyjne |
KLI |
| SIMC |
0430090 |
Położenie na mapie gminy Jodłownik  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu limanowskiego  | |
 49°48′11″N 20°11′46″E/49,803056 20,196111[1]
| |
Góra Świętego Jana uzyskała lokację miejską w 1417 roku, zdegradowana przed 1500 rokiem[4]. Wieś duchowna Szczyrzycka Góra, własność opactwa cystersów szczyrzyckich położona była w drugiej połowie XVI wieku w powiecie szczyrzyckim województwa krakowskiego[5]. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa nowosądeckiego. Integralne części miejscowości: Kałuże, Pawłówki, Plac, Pobręczyn, Słotwina[6].
Nazwa wsi edytuj
Istnieje legenda, dotycząca Góry Świętego Jana. W czasach, kiedy przez okoliczne szczyty (m.in. Ciecień, Grodzisko) prowadził kupiecki szlak bursztynowy z południa Europy, na górze Grodzisko wybudowany był gród. Podróżujący ówcześni monarchowie często się tam zatrzymywali na odpoczynek. Podczas jednego takiego postoju, król Polski, obserwując panoramę z Grodziska, podziwiał Beskid Wyspowy. Patrząc na pobliską górkę, stwierdził, iż przypomina mu ściętą głowę św. Jana Chrzciciela. Stąd też przyjęła się nazwa dla obecnej wioski powstałej na górze.
Części wsi edytuj
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0430108 | Kałuże | część wsi |
| 0430114 | Pawłówki | część wsi |
| 0430120 | Plac | część wsi |
| 0430137 | Pobręczyn | część wsi |
| 0430143 | Słotwina | część wsi |
Historia edytuj
Prawdopodobnie w I połowie XII wieku powstała parafia w oparciu o kościółek w Górze Świętego Jana. Niewykluczone jest, że założycielami kościółka byli benedyktyni z Tyńca. Kres grodów, a być może i pierwotnego kościoła w Górze Świętego Jana położyli Tatarzy (Mongołowie). Nie ma pewności, kiedy się to stało, prawdopodobny jest rok 1259. W roku 1417 król Władysław Jagiełło podjął próbę założenia na gruntach Góry św. Jana królewskiego miasta i nadał wiosce przywileje oparte na prawie magdeburskim. Miasto w Górze św. Jana jednak nie powstało. Nie są jasne okoliczności, dla których mieszkańcy nie wykorzystali tej szansy. Odwiedzający dziś wioskę turyści mogą zwrócić uwagę na kształt jej centrum: charakterystyczny dla architektury miasta rynek wioski ma elementy wciąż przypominające o tym niewykorzystanym przywileju.
W grudniu 1914 roku w okolicach miejscowości wojska austriacki i rosyjskie toczyły ciężkie walki podczas bitwy pod Limanową.
W dzisiejszych czasach Góra Świętego Jana słynie z nowoczesnych sadów jabłoniowych. Rozwinęły się one w okolicach wsi ze względu na występujący tu specyficzny mikroklimat. Góra św. Jana wspólnie z rejonem Łącka stanowi małopolskie zagłębie owocowe. Sadownictwo na przestrzeni lat stale się doskonaliło.
Turystyka edytuj
Znajdująca się w Beskidzie Wyspowym i położona na wzniesieniu miejscowość ma duże walory widokowe. Z odkrytych terenów rozciąga się szeroka panorama. Widoczne są doskonale nie tylko pobliskie wzniesienia Śnieżnicy, Wierzbanowskiej Góry, Ciecienia i Grodziska, ale również Łopień i inne. Przez miejscowość przebiega rowerowa trasa Małopolskiego Szlaku Owocowego.
Religia edytuj
Góra Świętego Jana, prawdopodobnie od XII wieku posiada samodzielną parafię rzymskokatolicką pw. Ścięcia św. Jana Chrzciciela. Zlikwidowano ją pod koniec XVIII wieku, ale przywrócono w 1935 roku.
Przypisy edytuj
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 35776
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-04].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 326 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 32-33.
- ↑ Województwo krakowskie w drugiej połowie XVI wieku ; Cz. 2, Komentarz, indeksy, Warszawa 2008, s. 102.
- ↑ GUS. Rejestr TERYT
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ GUS. Rejestr TERYT
- ↑ KSNG: Wykaz urzędowych nazw miejscowości i ich części. opublikowany [w:] Dz.U. z 2013 r. poz. 200 ze zmianami w Dz.U. z 2015 r. poz. 1636. [dostęp 2018-01-06]. (pol.).
Linki zewnętrzne edytuj
- Góra św. Jana (z Pobręczynem), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 687.