Gać (gmina Redzikowo)
Gać (kaszb. Gac[5], niem. Gatz) – wieś w Polsce położona na Równinie Sławieńskiej w województwie pomorskim, w powiecie słupskim, w gminie Redzikowo[4][6]. Leży 16,5 km od centrum Słupska (11 km w linii prostej). Zachodnia granica wsi jest jednocześnie fragmentem granicy powiatu słupskiego i województwa pomorskiego. Na północ od wsi przepływa Moszczeniczka.
| wieś | |
.jpg)
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2021) |
143[2] |
| Strefa numeracyjna |
59 |
| Kod pocztowy |
76-200[3] |
| Tablice rejestracyjne |
GSL |
| SIMC |
0750630[4] |
Położenie na mapie gminy Redzikowo  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa pomorskiego  | |
Położenie na mapie powiatu słupskiego  | |
 54°27′40″N 16°51′07″E/54,461111 16,851944[1]
| |
Nazwa edytuj
Nazwa, pierwszy raz wzmiankowana w 1466, ma genezę słowiańską i charakter kulturowy. Wywodzi się od nazwy pospolitej gać „grobla, tama z faszyny lub drzewa”[7]. Nazwa niemiecka jest adaptacją fonetyczną pierwotnej nazwy słowiańskiej[7].
Rada Języka Kaszubskiego proponuje kaszubską formę nazwy Gac[8].
Historia edytuj
VIII-X wiek – w Dolinie Moszczeniczki, około 1,5 km od obecnej zabudowy wsi, powstało grodzisko słowiańskie.
1466 – pierwszy zapis nazwy wsi: Gatz; Graf von Below nazywany Panem na Gaci; z tego roku pochodzi dokument nadający wieś w lenno rodowi von Below, który to nieprzerwanie przez 408 lat zamieszkiwał miejscowy majątek Wasserburg
1784 – lokalny spis odnotował istnienie folwarku, młyna wodnego, cegielni, kuźni, jeszcze jednego nowo powstałego folwarku Buchenhof oraz 27 dymów
1792 – ur. Heinrich von Below, przywódca religijnej sekty belowian (zm. 1855)
1809 – powstał budynek szkoły
1820 – powstanie sekty belowian
po 1855 – miejscowe dobra zostały zakupione przez Wilhelma von Zitzewitza] (1838-1925)
1925 – wieś została odziedziczona wraz z Sycewicami przez swojego ostatniego właściciela – Heinricha von Zitzewitz
1945 – Gatz jako Gać przyłączona do Polski
Schyłek lat 40. – we wsi powstało Państwowe Gospodarstwo Rolne, które według stanu z 1 stycznia 1952 zajmowało 486 ha.
1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa słupskiego.
Infrastruktura edytuj
8 gospodarstw rolnych o powierzchni od 1 do 23 ha. Uprawy. Hodowla.
Najbliższa stacja kolejowa: Sycewice
Zabytki edytuj
- dwór murowano-szachulcowy rodu von Below, w środkowej części barokowy z XVIII w. z falistymi naczółkami nad wystawką. W XIX w. rozbudowany o piętrowe alkierze i boczne skrzydła[9],
- grodzisko słowiańskie,
- cmentarz ewangelicki.
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 30851
- ↑ Strona gminy. Stan ludności 31.12.2021 [dostęp 2022-01-28]
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 249 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b GUS. Wyszukiwarka TERYT
- ↑ Uchwała nr 6 2010 – Nazwy miast, wsi gminnych i sołeckich – Skarbnica Kaszubska [online] [dostęp 2023-12-20] (pol.).
- ↑ Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ a b Witold Iwicki, Toponimia byłego powiatu słupskiego, Gdańsk: Wydawnictwo Gdańskie, 1993, s. 39.
- ↑ Felicja Baska-Borzyszkowska i inni, Polsko-kaszubski słownik nazw miejscowych, Gdańsk: Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie, 2017, s. 2 04, ISBN 978-83-62137-50-3.
- ↑ Piotr Skurzyński, Pomorze, Warszawa: Wyd. Muza S.A., 2007, s. 235, ISBN 978-83-7495-133-3.