Gajewo (województwo lubuskie)
Gajewo (do 1945 niem. Nesselgrund) – wieś w Polsce położona w województwie lubuskim, w powiecie gorzowskim, w gminie Lubiszyn. Według danych z 2011 r. liczyła 171 mieszkańców. Miejscowość została założona w 1755 r. w ramach kolonizacji fryderycjańskiej. Od 1945 r. leży w granicach Polski. We wsi znajduje się kościół z 2 połowy XVIII w.
| wieś | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Sołectwo |
Gajewo-Dzikowo |
| Liczba ludności (2022) |
142[2] |
| Strefa numeracyjna |
95 |
| Kod pocztowy |
66-429[3] |
| Tablice rejestracyjne |
FGW |
| SIMC |
0182633 |
Położenie na mapie gminy Lubiszyn  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa lubuskiego  | |
Położenie na mapie powiatu gorzowskiego  | |
 52°49′28″N 14°53′55″E/52,824444 14,898611[1]
| |
W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa gorzowskiego.
Położenie edytuj
Zgodnie z podziałem fizycznogeograficznym Polski według Kondrackiego teren, na którym położone jest Gajewo należy do prowincji Niziny Środkowoeuropejskiej, podprowincji Pojezierza Południowobałtyckiego, makroregionu Pradolina Toruńsko-Eberswaldzka oraz w końcowej klasyfikacji do mezoregionu Równina Gorzowska.
Miejscowość leży 13 km na południowy wschód od Myśliborza. Składa się z dwóch części: partii o rozrzuconej zabudowie w pobliżu drogi Ściechów-Myślibórz i regularnej ulicówki położonej na południe od tej drogi.
Demografia edytuj
Ludność w ostatnich 3 stuleciach[4][5][6][7][8]:
Historia edytuj
W 1999 r. podczas przygotowania wykopu pod sadzonki drzew przez pracowników Leśnictwa Dolsk, odkryte zostało cmentarzysko popielnicowe ludów kultury łużyckiej – grupy górzyckiej, datowane na wczesną epokę żelaza – okres halsztacki C–D (stanowisko nr 4 w Gajewie znajduje się około 15 km na południe od Myśliborza, przy drodze gruntowej z Gajewa do Dolska, na łagodnym, piaszczystym wzniesieniu pokrytym obecnie sosnowym lasem). W sezonie 2001–2002 oraz 2006 Muzeum Pojezierza Myśliborskiego przeprowadziło badania o charakterze sondażowym, które określiły jego zasięg jako okrąg o średnicy 50 m; wydobyto m.in. naczynia przystawne oraz ozdoby i narzędzia z brązu i żelaza, siekierkę kamienną, szpile i zausznice. Eksponaty można obejrzeć w Muzeum Pojezierza Myśliborskiego w Myśliborzu[9][10].
- 1752 – król Fryderyk II wyraża zgodę na zasiedlenie 200 łanów w puszczy należącej do domeny Karsko (niem. Amt Cartzig), zgodnie z sugestią prezydenta kamery nowomarchijskiej, von Rothenburga; spodziewał się on pozyskać kolonistów z Polski, którzy zagospodarowaliby te tereny z własnych środków[11]
- 1755 – Georg Zimmermann, właściciel huty szkła w Tarnowie, mając pozwolenie królewskie zakłada kolonię i folwark czynszowy (niem. Kolonie und Erbzins-Vorwerk) Nesselgrund w puszczy stawskiej, w domenie Karsko; wybuch wojny siedmioletniej w 1756 r. zahamował rozwój kolonii[11]
- 1766 – kolonia liczy 12 kolonistów, z czego 10 jest z Polski i 2 z Rzeszy; korzystali oni z 12-letniego zwolnienia z podatków, przedłużonego następnie o 3 lata[11]
- Przed 1775 – zbudowano kościół; nie był on wcielony do żadnej parafii (łac. ecclesia vagans)
- 1801 – Nesselgrund liczy 279 mieszkańców i 33 gospodarstwa, posiada 50 mórg magdeburskich; osiedlonych jest tu 23 kolonistów i 16 komorników; właścicielem jest Hildebrand; kościół jest filialnym parafii ewangelickiej w Dolsku; do kolonii należy Hammer-Mühle, młyn wodny na Myśli w pobliżu Dolska[4]
- 1871 – wieś Nesselgrund liczy 448 mieszkańców (należąca do niej leśniczówka Brzeźno 10), zaś majątek 67 mieszkańców[6]
- 1914 – majątek Gajewo o powierzchni 123 ha należy do Augusta Wünscha[11]
- Lata 20. XX w. – majątek przejmuje Towarzystwo Ziemskie „Eigene Scholle” z Frankfurtu nad Odrą i dokonuje parcelacji na 7 części o powierzchni 15–20 ha[11]
- 2.02.1945 – zajęcie przez wojska radzieckie
- 10.07.2011 – w 66 rocznicę zakończenia II wojny światowej, przy placu obok kościoła, postawiony został pomnik w hołdzie kombatantom walczącym w obronie II Rzeczypospolitej w latach 1939–1945
Nazwa edytuj
Niemiecka nazwa Nesselgrund pochodzi od nazwy terenowej, która jest złożeniem Nessel ‘pokrzywa’ i Grund ‘ziemia’[12]. Nazwa Gajewo została nadana w 1947 r.[13]
Administracja edytuj
Miejscowość jest siedzibą sołectwa Gajewo–Dzikowo.
Architektura edytuj
Kościół pw. św. Jana Bosko – zbudowany przed 1775 r. w konstrukcji szkieletowej (obecnie otynkowany) na planie prostokąta, z dwuspadowym dachem pokrytym dachówką ceramiczną. Zniszczony został po II wojnie światowej, wyremontowany w 1970 r. z inicjatywy księdza Franciszka Słomy, poświęcony 12.10.1973 r. wszedł w skład parafii Trzcinna. Pierwotnie kościół posiadał wieżę. Obok znajduje się nieczynny cmentarz ewangelicki oraz kilkanaście mogił ludności polskiej z pierwszych lat powojennych[14].
Edukacja i nauka edytuj
Uczniowie uczęszczają do szkoły podstawowej w Ściechowie (klasy I–III) i Lubiszynie (klasy IV–VI) oraz do gimnazjum w Ściechowie.
Religia edytuj
Kościół pw. św. Jana Bosko jest filialnym parafii rzymskokatolickiej św. Antoniego z Padwy w Ściechowie.
Gospodarka edytuj
W 2014 r. liczba zarejestrowanych podmiotów gospodarczych wynosiła 8, z czego 6 to osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą[7]:
| Dział | Ilość |
|---|---|
| rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo | 1 |
| przemysł i budownictwo | 2 |
| pozostała działalność | 5 |
Przypisy edytuj
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 31260
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-04].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 253 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ a b Statistisch-topographische Beschreibung der gesammten Mark Brandenburg: Für Statistiker, Geschäftsmänner, bes. für Kameralisten. Die Neumark Brandenburg. T. 3. Berlin: Friedrich Maurer, 1809, s. 141.
- ↑ Topographische Uebersicht des Appellationsgerichts-Departements Frankfurt a/O: Zusammengestellt von Güthlein. Gustav Harnecker & Co., 1856, s. 97.
- ↑ a b Statistisches Landesamt Prussia: Die Gemeinden und Gutsbezirke des Preussischen Staates und ihre Bevölkerung: Nach den Urmaterialien der allgemeinen Volkszählung vom 1. december 1871 bearb. und zusammengestellt vom Königlichen Statistischen Bureau. T. II. Provinz Brandenburg. Berlin: Königl. Statistisches Bureau, 1873, s. 128, 130.
- ↑ a b Bank Danych Lokalnych. [dostęp 2015-04-11].
- ↑ Raymond S. Wright: Meyers Orts- und Verkehrs-Lexikon des Deutschen Reichs. T. 2. Leipzig: 1913, s. 252.
- ↑ Magdalena Kościukiewicz. Cmentarzysko ludności kultury łużyckiej w Gajewie, gm. Lubiszyn, woj. lubuskie. „Lubuskie Materiały Konserwatorskie”. 2, 2004. Zielona Góra.
- ↑ M. Miszkiewicz. Cudze chwalicie - swego nie znacie. Gajewo. „Lubiszyńskie Wieści”. 1/2013, s. 23, 2013. Lubiszyn: Urząd Gminy Lubiszyn.
- ↑ a b c d e Nesselgrund (GenWiki). [dostęp 2015-05-23]. (niem.).
- ↑ Nazwy miejscowe Polski: historia - pochodzenie - zmiany. Kazimierz Rymut (red.). T. III. Kraków: Wydawnictwo Instytutu Języka Polskiego PAN, 1999, s. 66. ISBN 83-85579-29-X.
- ↑ M.P. z 1947 r. nr 111, poz. 719
- ↑ Jan Byczkiewicz. Kościół w Gajewie. „Lubiszyńskie Wieści”. 1/2008, s. 19, 2008. Lubiszyn: Urząd Gminy Lubiszyn.