Grzybówka maczużkowata

Grzybówka maczużkowata (Mycena clavicularis (Fr.) Gillet) – gatunek grzybów z rodziny grzybówkowatych (Mycenaceae).

Grzybówka maczużkowata

Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	pieczarkowce
Rodzina	grzybówkowate
Rodzaj	grzybówka
Gatunek	grzybówka maczużkowata
Nazwa systematyczna
Mycena clavicularis (Fr.) Gillet Hymenomycetes (Alençon): 257 (1876) [1878]

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Mycena, Mycenaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi.

Po raz pierwszy takson ten opisał w 1821 r. Elias Fries nadając mu nazwę Agaricus clavicularis. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu Claude-Casimir Gillet w 1876 r.

Synonimy:

• Agaricus clavicularis Fr. 1821)
• Mycena clavicularis var. luteipes Kauffman 1918
• Mycena clavicularis var. tenuior Sacc. 1887
• Prunulus clavicularis (Fr.) Murril 1916

Nazwę polską nadała mu Maria Lisiewska w 1987 r.

Morfologia

Kapelusz

Średnica 7–15 mm, kształt początkowo półkulisty lub paraboliczny, potem spłaszczony, często nieco zagłębiony na środku lub z małym garbkiem, bruzdowany, półprzezroczyście prążkowany. Powierzchnia śliska, naga, o barwie od jasnobrązowej do brązowej, na środku ciemniejsza, czasami na brzegu szarobrązowa a na środku sepio-brązowa.

Blaszki

Blaszki w liczbie 16–20, dochodzące do trzonu, szeroko przyrośnięte lub nieco zbiegające, z wiekiem nieco nierówne, o barwie od białej do bladobrązowej.

Trzon

Wysokość 20–60 mm, grubość 1–2 mm, wewnątrz pusty, walcowaty, przy podstawie nieco rozszerzony, prosty lub zakrzywiony, chrząstkowy. Powierzchnia delikatnie oprószona w górnej części, poza tym naga, w stanie suchym lśniąca, w stanie wilgotnym nieco śluzowata. Barwa od szarej do szarobrązowej lub żółtawobrązowej, górą jaśniejsza, przy podstawie pokryta białymi włókienkami.

Miąższ

Bez zapachu.

Cechy mikroskopowe

Podstawki 22–27 × 7–8 µm, maczugowate, smukłe, 4-zarodnikowe, ze sterygmami o długości do 7 µm. Zarodniki 7–9 × 3,5–5 µm o kształcie od pipetowatego do prawie cylindrycznego, gładkie, amyloidalne. Cheilocystydy 13–33 × 6–12 µm, tworzące sterylne pasmo, maczugowate, z krótkimi lub długimi szypułkami, pokryte cylindrycznymi naroślami 0,5–1 × 0,5–1,5 µm. Pleurocystydy podobne. Strzępki włosków o szerokości do 2–5 µm, pokryte prostymi, lub rozgałęzionymi wyrostkami, osadzone w galaretowatej masie. Mają skłonność do tworzenia gęstych mas. Strzępki w skórce trzonu o szerokości 3–5 µm. Sprzążki występują w strzępkach wszystkich części grzyba.

Występowanie i siedlisko

Znane jest występowanie tego gatunku w Ameryce Północnej i Europie. Władysław Wojewoda w zestawieniu grzybów wielkoowocnikowych Polski w 2003 r. przytacza tylko dwa stanowiska (w Karkonoszach i Tatrzańskim Parku Narodowym, obydwa podał Andrzej Nespiak w 1960 r.). W Norwegii jest szeroko rozprzestrzeniony.

Grzyb saprotroficzny. Owocniki występują od maja do późnej jesieni w iglastych lasach wśród szczątków drzew iglastych, zwłaszcza sosny.

Gatunki podobne

Charakterystycznymi cechami Mycena clavicularis są nieco zbiegające blaszki i kleisty trzon. Cheilocystydy z zazwyczaj licznymi, równomiernie rozmieszczonymi, zwykle regularnymi i wąskimi naroślami również identyfikują ten gatunek. Kleistym trzonem charakteryzuje się jeszcze grzybówka żelatynowoblaszkowa (Mycena vulgaris), ale grzybówka ta ma także kleisty kapelusz, ponadto zarówno kapelusz, jak i trzon są u niej pokryte oddzielną galaretowatą błonką. Zupełnie inne są również cheilocystydy.