Grzybówka szafranowa

gatunek grzybów z rodziny grzybówkowatych

Grzybówka szafranowa (Mycena crocata (Schrad.) P. Kumm.) – gatunek grzybów z rodziny grzybówkowatych (Mycenaceae)[1].

Grzybówka szafranowa
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

grzyby

Typ

podstawczaki

Klasa

pieczarniaki

Rząd

pieczarkowce

Rodzina

grzybówkowate

Rodzaj

grzybówka

Gatunek

grzybówka szafranowa

Nazwa systematyczna
Mycena crocata (Schrad.) P. Kumm.
Führ. Pilzk. (Zerbst): 108 (1871)

Systematyka i nazewnictwo

edytuj

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Mycena, Mycenaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].

Po raz pierwszy takson ten opisał w 1794 r. Heinrich Adolph Schrader nadając mu nazwę Agaricus crocatus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu Paul Kummer w 1871 r.[1]

Synonimy[2]:

  • Agaricus crocatus Schrad. 1794
  • Agaricus croceus var. crocatus (Schrad.) Pers. 1828
  • Mycena crocata f. croceifolia Pérez-De-Greg. 2008
  • Mycena crocata var. vogesiana Quél. 1886

Nazwę polską nadała Maria Lisiewska w 1987 r.[3]

Morfologia

edytuj
Kapelusz

Średnica 5–25 (–38) mm, kształt stożkowaty, dzwonkowaty lub paraboliczny z małym garbkiem, płytko bruzdowany, nieco półprzezroczyście prążkowany. Powierzchnia oprószona, na środku o barwie od ciemnoczerwonej przez pomarańczowo-brązową do szaro-brązowej, przy brzegu jaśniejsza – biaława lub szarawa, z plamami żółto-czerwonymi do pomarańczowoczerwonych[4].

Blaszki

W liczbie 15–20 dochodzących do trzonu, wąskie, z plamkami żółto-czerwonymi do pomarańczowoczerwonych[4].

Trzon

Wysokość 50–95 mm, grubość 1–2 mm, walcowaty, pusty w środku, prosty lub nieco wygięty, jędrny. Powierzchnia delikatnie lub silnie owłosiona, mniej lub bardziej błyszcząca, przy podstawie o barwie od jaskrawopomarańczowej do czerwonawej, ukorzeniony. Po przecięciu wydziela szafranowo-czerwone mleczko. Podstawa gęsto pokryta długimi, grubymi włóknami o barwie białawej do pomarańczowo-żółtej[4].

Miąższ

Bez wyraźnego zapachu[4].

Występowanie i siedlisko

edytuj

Opisano występowanie Mycena crocata w Ameryce Północnej, Europie, Japonii i Korei[5]. Władysław Wojewoda w zestawieniu grzybów wielkoowocnikowych Polski w 2003 r. przytacza liczne stanowiska[3]. Liczne i bardziej aktualne stanowiska podaje internetowy atlas grzybów[6]. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status R – gatunek potencjalnie zagrożony z powodu ograniczonego zasięgu geograficznego i małych obszarów siedliskowych[7].

Grzyb saprotroficzny. Występuje w lasach liściastych i mieszanych, w parkach[3], wśród opadłych liści i na opadłych gałęziach drzew, zwłaszcza buka, rzadziej olchy i brzozy. Owocniki od lata do późnej jesieni[4].

Cechy mikroskopowe

Podstawki 25–37 × 8–10 µm, maczugowate, 4-zarodnikowe ze sterygmami o długości 5–7 µm. Zarodniki 8,2–11,5 × 5–7 µm, pipetowate, gładkie, amyloidalne. Cheilocystydy 13–32 × 7–14 µm, tworzące sterylne pasma, maczugowate, pokryte niezbyt licznymi i równomiernie rozstawionymi, cylindrycznymi i prostymi lub nieco zagiętymi naroślami o wymiarach 1–8 × 0,9–2 µm, czasem dłuższymi, nieregularnie nabrzmiałymi i rozgałęzionymi. Pleurocystydy rzadkie, maczugowate, gładkie lub z nielicznymi naroślami. Strzępki włosków o szerokości do 1–4 µm, pokryte prostymi lub rozgałęzionymi naroślami 1,5–4,5 µm. Strzępki w skórce trzonu o szerokości 1–3 µm, z rzadka pokryte prostymi, cylindrycznymi wypukłościami 1–5,5 × 0,5–1 µm. Strzępki skórki trzonu o szerokości 1,5–4 µm, gładkie. Komórki końcowe o szerokości 3,5–7 µm, prawie cylindryczne lub maczugowate. Sprzążki występują w strzępkach wszystkich części grzyba[4].

Gatunki podobne

edytuj

Najbardziej charakterystycznymi cechami grzybówki szafranowej są plamy o barwie od żółto-czerwonej do pomarańczowo-czerwonej, oraz czerwonawe mleczko w trzonie[4].

Przypisy

edytuj
  1. a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2021-03-06] (ang.).
  2. Species Fungorum [online] [dostęp 2021-03-06] (ang.).
  3. a b c Władysław Wojewoda. Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1.
  4. a b c d e f g Mycena crocata (Schrad.) Kumm. [online] [dostęp 2021-03-06] (ang.).
  5. Mycena crocata [online], Discover Lifedata dostępu = 2021-03-06 (ang.).
  6. Aktualne stanowiska grzybówki szafranowej w Polsce [online] [dostęp 2021-03-06] (ang.).
  7. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda, Zbigniew Szeląg, Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski, Kraków:W. Szafer Institute of Botany, PAN, 2006, ISBN 83-89648-38-5.