Halofity, słonorośla, rośliny słonolubne, rośliny solniskowe, rośliny halofilne – rośliny przystosowane, dzięki odporności na zasolenie, do rozwoju na silnie zasolonym podłożu (o wysokim stężeniu łatwo rozpuszczalnych soli: chlorków, węglanów i siarczanów sodu oraz magnezu). Dostosowanie to polega na wytwarzaniu wysokiego ciśnienia osmotycznego soku komórkowego, gromadzeniu wody w mięsistych organach, zdolności wydalania nadmiaru soli przy pomocy gruczołów wydzielniczych na liściach i łodygach.

Solanka kolczysta
Siewka namorzyna z rodzaju Rhizophora na plaży w Cairns w Australii
Aster solny, łoboda oszczepowata, mannica odstająca i soliród zielny – halofity tworzące słone bagnisko Puccinellio distantis-Salicornietum brachystachyae w pobliżu zakładów sodowych w Mątwach

Występowanie

edytuj

Roślinność halofitowa występuje powszechnie w krajach o suchym klimacie, na terenach pustynnych i półpustynnych. W innych strefach klimatycznych występuje na solniskach nadmorskich i śródlądowych. Solniska zasalane przez wody morskie, w Polsce ciągną się wzdłuż wybrzeża, przy czym najbardziej zróżnicowana flora halofitów występuje w następujących miejscach[1]:

Skupienia halofitów występują także w miejscach wysięków wód zasolonych, także na obszarze śródlądowym. Są to zarówno wysięki naturalne, słonych wód podziemnych, jak i przecieki z infrastruktury przemysłowej. Przykładami w Polsce są[2][3]:

W Polsce wysięki wód zasolonych z bogatą florą halofilną znajdują się także w pobliżu brzegu morskiego, między innymi:

Zbiorowiska słonorośli mogą mieć charakter antropogeniczny. Występują w miejscach wydobywania i przetwarzania soli spożywczej i przemysłowej, tam, gdzie z nieszczelnych instalacji wydobywa się solanka, np. w sąsiedztwie warzelni, wzdłuż rurociągów, w fabrykach przetwórstwa sody[2]. Halofitom sprzyja również wysypywanie soli na drogi w celu odśnieżenia, przez co stają się częste przy ciągach komunikacyjnych[4].

Szacuje się, że w Polsce występuje 174 gatunki halofitów (143 fakultatywne i 31 obligatoryjnych), w większości rodzimych[5].

Zagrożenia i ochrona

edytuj

Ze względu na swoją specjalizację halofity są wrażliwe na przekształcenia warunków siedliskowych, w szczególności na odwodnienie i konkurencję innych gatunków następującą w warunkach braku użytkowania pastwiskowego lub łąkarskiego. Ze względu na zagrożenie halofity w szeregu wypadkach stały się przedmiotem prawnej ochrony gatunkowej. Poza tym ich siedliska stanowią w Unii Europejskiej siedlisko przyrodnicze wymagające zachowania w obszarach Natura 2000[1][2]. W Polsce poza obszarami Natura 2000 halofity chronione są też w rezerwatach.

Przykłady halofitów

edytuj

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. a b Jacek Herbich: Solniska nadmorskie (Glauco-Puccinellietalia, część – zbiorowiska nadmorskie). Poradniki ochrony siedlisk i gatunków, 2004. [dostęp 2013-04-06].
  2. a b c Andrzej Nienartowicz, Agnieszka Piernik: Śródlądowe słone łąki, pastwiska i szuwary (Glauco-Puccinellietalia, część – zbiorowiska śródlądowe). Poradniki ochrony siedlisk i gatunków, 2004. [dostęp 2013-04-06]. (pol.).
  3. R. Borówka (red.): Przyroda Pomorza Zachodniego. Szczecin: Oficyna in Plus, 2002. ISBN 83-910827-8-4.
  4. Ingeborga Jarzyna, Piotr Mędrzycki, Katarzyna Małecka. Rośliny słonolubne na pasach zieleni drogowej i przyulicznej. „Przegląd komunalny”. 1 (196), s. 64-66, styczeń 2008. (pol.). 
  5. Kazimierz Zarzycki, Helena Trzcińska-Tacik, Wojciech Różański, Zbigniew Szeląg, Jerzy Wołek, Urszula Korzeniak: Ecological indicator values of vascular plants of Poland (Ekologiczne liczby wskaźnikowe roślin naczyniowych Polski). Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 2002, seria: Biodiversity of Poland. ISBN 83-85444-95-5.