Hełmówka brązowotrzonowa
Hełmówka brązowotrzonowa (Galerina badipes (Pers.) Kühner) – gatunek grzybów należący do rodziny Hymenogastraceae[1].
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
hełmówka brązowotrzonowa |
| Nazwa systematyczna | |
| Galerina badipes (Pers.) Kühner Encyclop. Mycol. 7: 222 (1935) | |
Systematyka i nazewnictwo
edytujPozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Galerina, Hymenogastraceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1801 roku Christiaan Hendrik Persoon nadając mu nazwę Agaricus badipes. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1935 roku Robert Kühner[1].
Ma 15 synonimów. Niektóre z nich[2]:
- Galerina cedretorum (Maire) Singer 1950
- Galerina cedretorum var. bispora A.H. Sm. & Singer 1964
- Galerina cedretorum var. filiformis A.H. Sm. & Singer 1964
- Galerina cedretorum var. microspora A.H. Sm. 1957
- Galerina cedretorum var. variabilis A.H. Sm. & Singer 1964
Nazwę polską nadał Władysław Wojewoda w 1999 r.[3]
Morfologia
edytujŚrednica 0,5–5 cm, za młodu wypukły z podwiniętym brzegiem, później płasko rozpostarty. U młodych owocników brzeg z pozostałościami osłony. W stanie wilgotnym lepki, nagi, matowożółty, lub żółtawobrązowy, w stanie suchym blaknie przy brzegu i staje się dwubarwny[4].
Szeroko lub wąsko przyrośnięte, rzadkie, początkowo białawe, potem rdzawobrązowe, u młodych owocników przysłonięte częściową osłoną[4].
Wysokość 2–3,5 cm, grubość 0,2–0,3 cm, walcowaty, mniej więcej równy, suchy. Powierzchnia w górnej części jasnobrunatna, w dolnej ciemnobrązowa, nakrapiana białymi włókienkami, czasami z delikatną strefą pierścieniową. U podstawy biało filcowata grzybnia[4].
Brązowawy, niezmieniający barwy po uszkodzeniu, bez wyraźnego zapachu i smaku[4].
- Cechy mikroskopowe
Wysyp zarodników rdzawobrązowy. Zarodniki 10–12 × 5–6 μm, w KOH czerwonobrązowe, o powierzchni gładkiej lub drobno brodawkowanej, amyloidalne. Podstawki 2-sterygmowe. Pleurocystydy i cheilocystydy podobne, o wymiarach 40–75 × 5–13 μm, baryłkowate, z długą szyjką i zaokrąglonym, nieco zaostrzonym lub maczugowatym wierzchołkiem, w KOH hialinowe. Komórki w skórce kapelusza w postaci ixotrichodermy. W strzępkach grzyba obecne są sprzążki[4].
Występowanie i siedlisko
edytujHełmówka brązowotrzonowa występuje w Ameryce Północnej i w Europie, podano jej występowanie także w środkowej Australii[5]. W Polsce jest rzadka. W piśmiennictwie naukowym na terenie Polski do 2003 r. podano 4 stanowiska[3]. W opracowaniu Czerwona lista roślin i grzybów Polski jest zaliczona do kategorii E – gatunków zagrożonych wymarciem, których przeżycie jest mało prawdopodobne, jeśli nadal działać czynniki zagrożenia[6].
Saprotrof rozwijający się na próchniejącym drewnie i resztkach roślinnych[4], zwłaszcza na opadłym i próchniejącym drewnie świerka i sosny, wśród mchów, na kwaśnych glebach w lasach iglastych[3].
Gatunki podobne
edytujOznaczanie gatunków hełmówek zwykle wymaga analizy mikroskopowej. Hełmówka brązowotrzonowa odróżnia się 2–sterygmowymi podstawkami, a jej cystydy w hymenium nie mają nabrzmiałych końców[4].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2019-03-03].
- ↑ Species Fungorum. [dostęp 2013-03-03]. (ang.).
- ↑ a b c Władysław Wojewoda, Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1
- ↑ a b c d e f g Mushroom Expert. Galerina badipes [online] [dostęp 2019-03-03].
- ↑ Discover Life Maps [online] [dostęp 2019-03-03].
- ↑ Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda, Zbigniew Szeląg, Czerwona lista grzybów wielkoowocnikowych w Polsce. Red list of the macrofungi in Poland, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2006, ISBN 83-89648-38-5