Hełmówka torfowcowa
Hełmówka torfowcowa (Galerina sphagnorum (Pers.) Kühner) – gatunek grzybów należący do rodziny podziemniczkowatych (Hymenogastraceae)[1].
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
hełmówka torfowcowa |
| Nazwa systematyczna | |
| Galerina sphagnorum (Pers.) Kühner Encyclop. Mycol. 7: 179 (1935) | |
Systematyka i nazewnictwo edytuj
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Galerina, Hymenogastraceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1801 roku Christiaan Hendrik Persoon nadając mu nazwę Agaricus hypnorum ? sphagnorum. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1935 roku Robert Kühner[1].
- Agaricus hypnorum ? sphagnorum Pers. 1801
- Agaricus sphagnorum (Pers.) Lasch 1828
- Conocybe sphagnorum (Pers.) Murril 1912
- Derminus hypni var. sphagnorum (Pers.) J. Schröt. 1889
- Galera hypnorum var. sphagnorum (Pers.) P. Kumm. 1871
- Galera sphagnorum (Pers.) Sacc. 1887
- Galerula sphagnorum (Pers.) Murrill 1917
Nazwę polską zaproponował Władysław Wojewoda w 2003 r.[3]
Morfologia edytuj
Średnica 1–2,5 cm, u młodych owocników stożkowaty, potem wypukły z garbkiem. Jest higrofaniczny; w stanie wilgotnym gładki, bladożółty do złotobrązowego, w stanie suchy blaknie i staje się dwubarwny. Brzeg u młodych owocników podwinięty z białawymi resztkami osłony, ale wkrótce zanikającymi[4].
Szeroko lub wąsko przyrośnięte, dość gęste, często z międzyblaszkami. Początkowo białawe do żółtawych, potem od zarodników stają się rdzawobrązowe. Nie zmieniają barwy po uszkodzeniu. U bardzo młodych owocników przysłonięte białą osłoną[4].
Wysokość 5–7,5 cm, grubość 1–2 mm, walcowaty, w stanie suchym gładki lub z kilkoma drobnymi włókienkami, o barwie od białawej do żółtej. U podstawy filcowata, biała grzybnia[4].
Cienki, brązowawy; niezmieniający barwy po uszkodzeniu[4].
- Cechy mikroskopowe
Wysyp zarodników rdzawobrązowy. Zarodniki 8–10,5 × 5–6 µm; migdałkowate, praktycznie gładkie, w KOH o barwie od żółtawej do brązowawej, amyloidalne. Podstawki 4–sterygmowe. Pleurocystyd brak. Cheilocystydy 35–50 × 7,5–10 µm, cylindryczne do baryłkowatych, z długą szyją i zaokrąglonym wierzchołkiem, gładkie cienkościenne, w KOH hialinowe. W komórkach skórki kapelusza obecne sprzążki[4].
Występowanie i siedlisko edytuj
Hełmówka torfowcowa w Europie jest szeroko rozprzestrzeniona. Podano także jej stanowiska w Ameryce Północnej i Japonii[5]. W piśmiennictwie naukowym na terenie Polski podano wiele stanowisk[3]. Nowsze stanowiska podaje także internetowy atlas grzybów[6]. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status R – gatunek potencjalnie zagrożony z powodu ograniczonego zasięgu geograficznego i małych obszarów siedliskowych[7]. Znajduje się na listach gatunków zagrożonych także w Austrii, Szwajcarii, Niemczech, Holandii[3].
Saprotrof. Siedlisko: torfowiska, bagna, młaki, bagna[4], podmokłe polany. Owocniki od maja do listopada[3].
Gatunki podobne edytuj
Jest kilka podobnych gatunków hełmówek występujących wśród mchów. Do ich identyfikacji niezbędne jest badanie cech mikroskopowych. Dla hełmówki torfowcowej charakterystyczne są blade, praktycznie gładkie zarodniki, brak pleurocystyd i baryłkowate cheilocystidy bez wybitnie nabrzmiałych końcówek[4].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2019-03-23] (ang.).
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2019-03-23] (ang.).
- ↑ a b c d Władysław Wojewoda, Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1
- ↑ a b c d e f g Mushroom Expert. Galerina sphagnorum. [dostęp 2019-03-23]. (ang.).
- ↑ Discover Life Maps [online] [dostęp 2019-03-23].
- ↑ Nowe stanowiska hełmówki torfowcowej w Polsce. [dostęp 2019-03-23].
- ↑ Zbigniew Mirek, Red list of plants and fungi in Poland = Czerwona lista roślin i grzybów Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany. Polish Academy of Sciences, 2006, ISBN 83-89648-38-5.