Henryk Kolischer (ur. 31 grudnia 1853 we Lwowie, zm. 9 czerwca 1932 w Wiedniu) – żydowski przemysłowiec, prawnik, poseł do Sejmu Krajowego Galicji, austriackiej Rady Państwa oraz na Sejm Ustawodawczy RP,

Henryk Kolischer
Ilustracja
Henryk Kolischer (przed 1925)
Data i miejsce urodzenia

31 grudnia 1853
Lwów

Data i miejsce śmierci

9 czerwca 1932
Wiedeń

poseł do Sejmu Krajowego Galicji

kadencja VIII i IX

Okres

od 28 grudnia 1901
do 2 kwietnia 1913

Przynależność polityczna

od 1909 Polskie Stronnictwo Demokratyczne

poseł do austriackiej Rady Państwa

kadencja IX, X, XI, XII

Okres

od 27 marca 1897
do 28 października 1918

Przynależność polityczna

Koło Polskie w Radzie Państwa (Austria) Polskie Stronnictwo Demokratyczne od 1911 Polskie Stronnictwo Postępowe

poseł na Sejm Ustawodawczy (1919–1922)
Okres

od 10 lutego 1919
do 27 listopada 1922

Przynależność polityczna

Klub Pracy Konstytucyjnej

Odznaczenia
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski Order Korony Żelaznej III klasy (Austro-Węgry) Komandor z Gwiazdą Orderu Franciszka Józefa (Austro-Węgry) Komandor Orderu Franciszka Józefa (Austro-Węgry)

Życiorys

edytuj

Syn Maurycego (Moritza) i Klary z Kaufmanów. Ukończył gimnazjum we Lwowie, Studiował prawo na uniwersytetach we Lwowie, Wiedniu, Lipsku i Getyndze, na tym ostatnim uzyskał doktorat z prawa. Ukończył także szkołę gospodarstwa wiejskiego w Wiedniu[1]. Po studiach zamieszkał w majątku Czerlany, w pow. gródeckim gdzie kierował własną papiernią „Aerlawich”[2]. Brał udział w licytacji dóbr zakopiańskich. Był autorem kilku broszur na temat prawa gospodarczego, m.in. Rodbertus Ansichten iiber den landwirtlzschaftlichen Hypothekenkredit (Wien 1876).

Był posłem na Sejm Krajowy Galicji VIII (28 grudnia 1901 - 12 października 1907) i IX kadencji (15 września 1908 - 2 kwietnia 1913) wybieranym w kurii II (z lwowskiej Izby Handlowej)[3]. Jako poseł był bardzo aktywny - pracował w licznych komisjach sejmowych m.in. w komisji górniczej, kolejowej, przemysłowej i wodnej. Opowiadał się tak na zebraniach plenarnych jak i komisjach za uprzemysłowieniem kraju i rozbudową jego sieci komunikacyjnej. Zwolennik asymilacji Żydów do społeczeństwa polskiego[4].

Był także posłem do austriackiej Rady Państwa IX kadencji (27 marca 1897 – 8 czerwca 1900) wybranym w kurii II – gmin miejskich z okręgu wyborczego nr 6 (Przemyśl - Gródek Jagielloński), X kadencji (31 stycznia 1901 – 30 stycznia 1907) wybranym w kurii III – izb przemysłowo-handlowych (z brodzkiej Izby Handlowej) a także XI kadencji (17 lutego 1907 – 30 marca 1911) wybranym w okręgu 17 (Kołomyja) i XII kadencji (17 lipca 1911 – 28 października 1918) wybranym nr 31 (Brody - Stare Brody - Hucisko Brodzkie - Łopatyn - Ruda Brodzka - Radziechów - Podkamień). Członek delegacji austriacko-węgierskich[5]. W parlamencie był członkiem Koła Polskiego[6]. W Wiedniu zyskał uznanie jako znawca kolejnictwa i spraw taryfowych. Od 1909 był działaczem Polskiego Stronnictwa Demokratycznego, następnie w 1911 związał się ze Polskim Stronnictwem Postępowym[7]. W październiku 1916 r. poparł wniosek Ignacego Daszyńskiego w Kole Polskim, postulujący odbudowę państwa polskiego[4].

Po wybuchu I wojny światowej w 1914 został członkiem Miejskiej Straży Obywatelskiej we Lwowie (sekcja I w dzielnicy I)[8].

Po powstaniu niepodległego państwa polskiego wszedł do Sejmu Ustawodawczego (1918–1922), na mocy dekretu Naczelnika Państwa. Był w nim członkiem Klubu Pracy Konstytucyjnej[9]. Po zakończeniu kadencji sejmu zrezygnował z szerszej działalności publicznej. Zajął się teraz głównie działalnością gospodarczą. Członek Rady Centralnego Związku Polskiego Przemysłu, Górnictwa, Handlu i Finansów (1920)[10]. Ponadto należał do Rady Przemysłowej i Robotniczej, Rady Kolei Państwowych, Tow. Ekonomicznego w Krakowie[11]. Prezydent (wzgl. prezes) Izby Przemysłowo-Handlowej we Lwowie, wybierany: w 1925[12], w 1927[13][14]. Członek rady nadzorczej Banku Krajowego. Honorowy Obywatel Miasta Gródek Jagielloński.

Zmarł w sanatorium Cottagé w Wiedniu. Pochowany na Cmentarzu Żydowskim we Lwowie.

Życie prywatne

edytuj

Ożenił się w 1888 z Bertą z Klärmannów. Mieli syna i córkę[15].

Ordery i odznaczenia

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. Irena Homola, Kolischer Henryk (1853-1932), Polski Słownik Biograficzny, t. 13, Wrocław-Warszawa-Kraków 1967-1968, s. 316
  2. Papiernia czerlańska. „Nowości Illustrowane”. 11, s. 5, 10 grudnia 1904. 
  3. Stanisław Grodziski, Sejm Krajowy Galicyjski 1861-1914, Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, 1993, ISBN 83-7059-052-7,
  4. a b Irena Homola, Kolischer Henryk (1853-1932) ..., s. 316
  5. Józef Buszko, Polacy w parlamencie wiedeńskim – 1848-1918, Warszawa 1996, s. 408, 417, 425, 435.
  6. Reprezentacja Galicyi w parlamencie. „Gazeta Lwowska”. 155, s. 1, 11 lipca 1911. 
  7. Parlament Österreich Republik, Kurzbiografie Kolischer, Henryk Dr. phil. - Parlamentarier 1848-1918 online
  8. Miejska Straż Obywatelska. „Słowo Polskie”. Nr 420, s. 3, 20 września 1914. 
  9. Tadeusz Rzepecki, Sejm Rzeczypospolitej Polskiej 1919 roku, Poznań 1920, s. 288.
  10. Przegląd Gospodarczy : organ Centralnego Związku Polskiego Przemysłu, Górnictwa, Handlu i Finansów. 1920, z. 1, s. 20.
  11. Irena Homola, Kolischer Henryk (1853-1932) ..., s. 316
  12. Nowe prezydium Izby Przemysłowo-Handlowej we Lwowie. „Nowości Illustrowane”. Nr 23, s. 8, 6 czerwca 1925. 
  13. Wiadomości z kraju. Wybory w lwowskiej izbie przemysłowo handlowej. „Nowy Dziennik”, s. 7, Nr 30 z 6 lutego 1927. 
  14. Z kraju. Lwów. Izba Handlowo-Przemysłowa. „Warszawianka”, s. 3, Nr 32 z 2 lutego 1928. 
  15. Parlament Österreich Republik, Franz Adlgasser, Kurzbiografie Kolischer, Henryk Dr. phil. - Parlamentarier 1848-1918 online
  16. M.P. z 1925 r. nr 262, poz. 1082 „za wybitne przyczynienie się do rozwoju rolnictwa i przemysłu oraz owocną działalność społeczno-narodową”.
  17. Odznaczenia jubileuszowe. „Kurjer Lwowski”. Nr 561, s. 2, 1 grudnia 1908. 
  18. Zasłużyli się krajowi. „Nowości Illustrowane”. Nr 35, s. 2, 1 września 1906. 

Bibliografia

edytuj