Hiady
Hiady (Dżdżownice) – duża i jasna gromada otwarta w gwiazdozbiorze Byka, położona 151 lat świetlnych od Ziemi[1]. Zawiera około 300 młodych gwiazd, z których większości nie można dostrzec nieuzbrojonym okiem.
 Gromada otwarta Hiady oraz Aldebaran (najjaśniejsza gwiazda) | |
| Odkrywca |
Znana w starożytności |
|---|---|
| Dane obserwacyjne (J2000) | |
| Gwiazdozbiór | |
| Typ |
otwarta II,3,m |
| Rektascensja |
04h 26m 54s |
| Deklinacja |
+15° 52′ |
| Odległość | |
| Jasność obserwowana |
0,5 m |
| Rozmiar kątowy |
5,5° |
| Charakterystyka fizyczna | |
| Liczba gwiazd |
ok. 300 |
| Alternatywne oznaczenia | |
| Melotte 25, Collinder 50, OCl 456.0, C 0424+157 | |
Podobnie jak inne gromady otwarte, Hiady zajmują w przestrzeni dość duży obszar. Jej centralna część rozciąga się na obszar o średnicy 10 lat świetlnych, a pozostałe gwiazdy należącego do tego obiektu znajdują się na powierzchni o średnicy 80 lat świetlnych[2]. O wspólnej przynależności gwiazd świadczy jednakowy ruch w przestrzeni (ok. 43 km/s, w kierunku punktu położonego na wschód od Betelgezy), wskazujący, że wszystkie powstały z jednej mgławicy 600 do 800 milionów lat temu. Z tego samego miejsca pochodzi też prawdopodobnie gromada Messier 44. Najjaśniejszą gwiazdą gromady jest θ2 Tau[1].
Lokalizacja edytuj
Hiady, wraz z Aldebaranem (który nie należy do gromady), tworzą na niebie charakterystyczną literę V. Można ją łatwo odnaleźć dwukrotnie przedłużając linię łączącą Syriusza i pas Oriona. Ze względu na duże rozmiary gromadę łatwiej obserwować przez lornetkę niż teleskop[1].
Historia edytuj
Hiady znane były już w starożytności, wspominali o nich m.in. Homer, Hezjod, Horacy i wielu innych twórców. W mitologii greckiej Hiady były córkami tytana Atlasa i nimfy okeanidy Plejone lub Ajtry oraz przyrodnimi siostrami Plejad[1]. Hiady nazywano „Płaczkami”, ponieważ rozpaczały po tragicznej śmierci brata Hiasa rozszarpanego przez lwa lub dzika, tak bardzo, że bogowie wynieśli je między gwiazdy[2]. Według innego mitu były piastunkami Dionizosa; Zeus przemienił je w gwiazdy, by uchronić je od gniewu Hery.
Gromadę po raz pierwszy skatalogował Giovanni Batista Hodierna w 1654 r. Uwzględniano ją w większości XVII i XVIII-wiecznych atlasów nieba, jednak fizyczne związki pomiędzy gwiazdami Hiad przedstawił dopiero w 1908 roku Lewis Boss.
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d Ian Ridpath: Gwiazdy i planety. Przewodnik Collinsa. Warszawa: MULTICO Oficyna Wydawnicza, 2010, s. 238-242. ISBN 978-83-7073-928-7.
- ↑ a b Tomasz Szymański: Wędrówki po nocnym niebie. Byk. T. 9. Poznań: Oxford Educational Sp. z o.o., 2011, s. 20-23, seria: Kosmos. Tajemnice Wszechświata. ISBN 978-83-252-1365-7.
Linki zewnętrzne edytuj
- Hiady w SEDS.org (ang.)
- Hiady w bazie SIMBAD (ang.)
- Trójwymiarowy model Hiad (ang.)