Ineczka wspaniała

Ineczka wspaniała
	Incaspiza pulchra
	(P.L. Sclater, 1886)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	wróblowe
Podrząd	śpiewające
Rodzina	tanagrowate
Podrodzina	żółtonosy
Rodzaj	Incaspiza
Gatunek	ineczka wspaniała
Synonimy
	Haemophila pulchra Sclater, PL 1886; Incaspiza pulchra pulchra (P.L. Sclater, 1886);
	Haemophila pulchra Sclater, PL 1886; Incaspiza pulchra pulchra (P.L. Sclater, 1886);
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg występowania
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Ineczka wspaniała^[4]^[5] (Incaspiza pulchra) – gatunek małego ptaka z rodziny tanagrowatych (Thraupidae). Występuje w zachodniej części Ameryki Południowej – jest endemitem zachodnich zboczy peruwiańskich Andów. W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN klasyfikowany jest jako gatunek najmniejszej troski^[3].

Systematyka edytuj

Pierwszego naukowego opisu gatunku – na podstawie holotypu pochodzącego z Matucana w górnym biegu rzeki Rímac, w okolicach Limy – dokonał angielski przyrodnik Philip Lutley Sclater w 1886 roku, nadając mu nazwę Haemophila pulchra. Opis ukazał się na łamach czasopisma „Ibis”^[2]^[6]. Takson ten był niekiedy łączony w jeden gatunek z ineczką maskową (Incaspiza personata) i ineczką szaroskrzydłą (Incaspiza ortizi)^[7], ale badania genetyczne wykazały znaczące różnice między nimi i są one obecnie traktowane jako osobne gatunki^[8]. Nie wyróżnia się podgatunków^[9]^[10]^[11].

Etymologia edytuj

Incaspiza: Inkowie, rdzenni mieszkańcy Peru w czasie hiszpańskiej konkwisty; greckie σπιζα spiza – „zięba” < σπιζω spizō – „ćwierkać”^[12].
pulchra: łac. pulchra – „piękny"^[13].

Morfologia edytuj

Długość ciała 16,5 cm, masa ciała 25,5–32 g^[7]^[8].

Jest to ptak o silnym, dosyć smukłym, szpiczastym i lekko zaokrąglonym pomarańczowo-żółtym dziobie. Nogi pomarańczowo-żółte. Tęczówki ciemnobrązowe. Głowa w kolorze szarym, z lekkim brązowatym przebarwieniem na tyle korony i karku. Podgardle, gardło i przestrzeń pomiędzy dziobem a okiem czarne. Za okiem cieniutka czarna linia. Szyja i pierś szare. Dolna część brzucha biaława, boki płowoszare. Pokrywy skrzydeł brązowe, grzbiet i kuper brązowawe. Ogon czarniawy z białawymi zewnętrznymi krawędziami sterówek. Występuje niewielki dymorfizm płciowy. Samica ma szaro-brązową górną część głowy i jest nieco ciemniej wybarwiona. Młode osobniki są bardziej matowo ubarwione niż osobniki dorosłe, nie mają czarnych elementów na głowie, dziób i nogi matowożółte^[7]^[8].

Zasięg występowania edytuj

Ineczka wspaniała występuje na niewielkim obszarze zachodniego Peru, na zachodnich stokach Andów (w regionach Ancash i Lima, lokalnie także w La Libertad). Jest gatunkiem osiadłym^[8]. Zasięg jego występowania według szacunków organizacji BirdLife International obejmuje tylko około 39,8 tys. km²^[14].

Ekologia edytuj

Jego głównym habitatem są suche zbocza i wąwozy z kaktusami z rodzaju Melocactus lub roślinami z rodziny ananasowatych. Występuje na wysokościach 1000–2700 m n.p.m., przeważnie powyżej 1500 m n.p.m.^[8] Długość pokolenia jest określana na 3,81 roku^[14]. Żeruje samotnie lub w parach, głównie na ziemi, zjadając owoce kaktusów Melocactus. Poza sezonem lęgowym spotykany jest w grupach do siedmiu osobników^[8].

Rozmnażanie edytuj

Niewiele wiadomo o rozrodzie tego gatunku. Podloty i młode osobniki spotyka się w okresie od maja do czerwca, stąd należy wnioskować, że sezon lęgowy rozpoczyna się niewiele wcześniej^[8].

Status i ochrona edytuj

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN ineczka wspaniała jest klasyfikowana jako gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern). Liczebność populacji nie została oszacowana, ale ptak ten opisywany jest jako rzadki i rozmieszczony punktowo^[3]^[14]. Ze względu na brak dowodów na spadki liczebności bądź istotne zagrożenia dla gatunku BirdLife International uznaje trend liczebności populacji za prawdopodobnie stabilny. BirdLife International wymienia 3 ostoje ptaków IBA, w których ptak ten występuje, wszystkie w Peru^[14].

Przypisy edytuj

↑ Incaspiza pulchra, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b Denis Lepage: Great Inca-Finch Incaspiza pulchra. Avibase, 1886. [dostęp 2022-12-15]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c Incaspiza pulchra, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: THRAUPIDAE Cabanis, 1847 - TANAGROWATE - TANAGERS (wersja: 2022-08-11). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2022-12-15].
↑ P. Mielczarek & W. Cichocki. Polskie nazewnictwo ptaków świata. „Notatki Ornitologiczne”. Tom 40. Zeszyt specjalny, s. 371, 1999.
↑ P.L. Sclater. Description of a new Ground-finch from Western Peru. „Ibis”. Seria 5 t. 4, s. 259, pl. 8, 1886. (ang.).
↑ ^a ^b ^c Handbook of the Birds of the World. Josep del Hoyo, Andrew Elliott, David Christie (red.). T. 16: Tanagers to New World Blackbirds. Barcelona: Lynx Edicions, 2011, s. 620. ISBN 978-84-96553-78-1. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Alvaro Jaramillo & Guy M. Kirwan: Great Inca-Finch Incaspiza pulchra, version 1.0. [w:] Birds of the World (J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie, and E. de Juana, Editors) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020. [dostęp 2022-11-15]. (ang.).
↑ Alan P.A.P. Peterson Alan P.A.P., PASSERIFORMES (Wersja: 2021-12-25) [online], Zoonomen Nomenclatural data, 2022 [dostęp 2022-12-15] (ang.).
↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Tanagers and allies. IOC World Bird List (v12.2). [dostęp 2022-12-15]. (ang.).
↑ HBW and BirdLife International, Handbook of the Birds of the World and BirdLife International digital checklist of the birds of the world. Version 6b [online], lipiec 2022 [dostęp 2022-12-15] .
↑ Incaspiza, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-12-15] (ang.).
↑ pulchra, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-12-15] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d Great Inca-finch Incaspiza pulchra. BirdLife International, 2022. [dostęp 2022-12-15]. (ang.).

Linki zewnętrzne edytuj

Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
Nagrania głosów. [w:] xeno-canto [on-line].

[itis-1] Incaspiza pulchra, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[AviBase-2] Denis Lepage: Great Inca-Finch Incaspiza pulchra. Avibase, 1886. [dostęp 2022-12-15]. (ang.).

[iucn-3] Incaspiza pulchra, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[Mielczarek&Kuziemko-4] Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: THRAUPIDAE Cabanis, 1847 - TANAGROWATE - TANAGERS (wersja: 2022-08-11). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2022-12-15].

[mc-5] P. Mielczarek & W. Cichocki. Polskie nazewnictwo ptaków świata. „Notatki Ornitologiczne”. Tom 40. Zeszyt specjalny, s. 371, 1999.

[oryg-6] P.L. Sclater. Description of a new Ground-finch from Western Peru. „Ibis”. Seria 5 t. 4, s. 259, pl. 8, 1886. (ang.).

[HBW_16-7] Handbook of the Birds of the World. Josep del Hoyo, Andrew Elliott, David Christie (red.). T. 16: Tanagers to New World Blackbirds. Barcelona: Lynx Edicions, 2011, s. 620. ISBN 978-84-96553-78-1. (ang.).

[botw-8] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Alvaro Jaramillo & Guy M. Kirwan: Great Inca-Finch Incaspiza pulchra, version 1.0. [w:] Birds of the World (J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie, and E. de Juana, Editors) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020. [dostęp 2022-11-15]. (ang.).

[Zoon-9] Alan P.A.P. Peterson Alan P.A.P., PASSERIFORMES (Wersja: 2021-12-25) [online], Zoonomen Nomenclatural data, 2022 [dostęp 2022-12-15] (ang.).

[ioc-10] F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Tanagers and allies. IOC World Bird List (v12.2). [dostęp 2022-12-15]. (ang.).

[hbwcheck6b-11] HBW and BirdLife International, Handbook of the Birds of the World and BirdLife International digital checklist of the birds of the world. Version 6b [online], lipiec 2022 [dostęp 2022-12-15] .

[12] Incaspiza, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-12-15] (ang.).

[13] pulchra, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-12-15] (ang.).

[birdlife-14] Great Inca-finch Incaspiza pulchra. BirdLife International, 2022. [dostęp 2022-12-15]. (ang.).

[4]

[5]

[3]

[1]

[2]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]