Bromeliowate
Bromeliowate, ananasowate, zapylcowate (Bromeliaceae Juss.) – rodzina roślin jednoliściennych. Należy tu około 1,7 tys. gatunków skupionych w 55–57 rodzajów. Niemal wszystkie, z jednym tylko wyjątkiem, występują w Ameryce Południowej i Północnej, głównie w strefie tropikalnej. Najdalej na północy bromeliowate sięgają do Wirginii i Teksasu, najdalej na południu rosną w środkowej Argentynie i Chile[2]. Należy tu wiele gatunków uprawianych jako rośliny ozdobne, włóknodajne i owocowe, na czele z ananasem jadalnym.
| ||
![]() Ananas jadalny | ||
Systematyka[1] | ||
Domena | eukarionty | |
Królestwo | rośliny | |
Klad | rośliny naczyniowe | |
Klad | Euphyllophyta | |
Klad | rośliny nasienne | |
Klasa | okrytonasienne | |
Klad | jednoliścienne | |
Rząd | wiechlinowce | |
Rodzina | bromeliowate | |
Nazwa systematyczna | ||
Bromeliaceae Juss. Gen. Pl.: 49. 4 Aug 1789 |
MorfologiaEdytuj
Bromeliowate to zwykle byliny z charakterystycznymi rozetami liści. Część przedstawicieli ma półzdrewniały pęd, czasem nawet wykształcający się w formie pnia zakończonego na szczycie pióropuszem liści. Korzenie są zredukowane u gatunków epifitycznych. Liście często sztywne i uzbrojone kolcami wzdłuż krawędzi, lancetowate lub równowąskie. Dzięki szerokim nasadom tworzą zbiorniki w formie lejków gromadzące wodę, pobieraną głównie właśnie przez liście. Do wchłaniania wody służą też charakterystyczne dla tej rodziny łuski i tarczowate włoski. Kwiaty obupłciowe są zwykle drobne, zebrane w kłosy, grona lub kwiatostany złożone, w których rolę powabni pełnią barwne liście kwiatostanowe. Owoce to najczęściej torebki lub mięsiste jagody[2].
Biologia i ekologiaEdytuj
Wśród bromeliowatych wiele gatunków to epifity rosnące na drzewach i epility wyrastające na skałach. Niektóre są zapylane przez kolibry.
SystematykaEdytuj
- Pozycja systematyczna rodziny w rzędzie wiechlinowców według Angiosperm Phylogeny Website (aktualizowany system APG IV z 2016)[1]
wiechlinowce |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
- Pozycja według Reveala (1994-1999)
Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa jednoliścienne (Liliopsida Brongn.), podklasa Commelinidae Takht., nadrząd Bromelianae R. Dahlgren ex Reveal, rząd bromeliowce (Bromeliales Dumort.), podrząd Bromeliineae Engl., rodzina bromeliowate (Bromeliaceae Juss.)[3].
Bromeliowate tradycyjnie dzielone były na trzy podrodziny: Tillandsioideae Burnett, Bromelioideae Burnett i Pitcairnioideae Harms. W 2007 został zaproponowany i przyjęty podział na 8 podrodzin monofiletycznych.
Brocchinioideae Givnish
- Brocchinia Schult. f.
Lindmanioideae Givnish
Tillandsioideae Burnett
- Alcantarea (E. Morren ex Mez) Harms
- Catopsis Griseb.
- Glomeropitcairnia Mez
- Guzmania Ruiz & Pav. – guzmania
- Mezobromelia L. B. Sm.
- Racinaea M. A. Spencer & L. B. Sm.
- Tillandsia L. – oplątwa
- Vriesea Lindl. – frizea
- Werauhia J. R. Grant
Hechtioideae Givnish
- Hechtia Klotzsch
Pitcairnioideae Harms
- Deuterocohnia Mez
- Dyckia Schult. f.
- Fosterella L. B. Sm.
- Pepinia Brongn. ex André
- Pitcairnia L'Hér. – żywotlin, czerpcza
- Encholirium Mart. ex Schult. f.
Navioideae Harms
- Brewcaria L. B. Sm. et al.
- Cottendorfia Schult. f.
- Navia Schult. f.
- Steyerbromelia L. B. Sm.
Puyoideae Givnish
- Puya Molina – puja
Bromelioideae Burnett
- Acanthostachys Klotzsch
- Aechmea Ruiz & Pav. – echmea
- Ananas Mill. – ananas
- Andrea Mez
- Androlepis Brongn. ex Houllet
- Araeococcus Brongn.
- Ayensua L. B. Sm.
- Billbergia Thunb. – bilbergia
- Bromelia L. – bromelia
- Canistropsis (Mez) Leme
- Canistrum E. Morren
- Cryptanthus Otto & A. Dietr. – skrytokwiat
- Deinacanthon Mez
- Disteganthus Lem.
- Edmundoa Leme
- Fascicularia Mez
- Fernseea Baker
- Greigia Regel
- Hohenbergia Schult. f.
- Lymania Read
- Neoglaziovia Mez
- Neoregelia L. B. Sm. – neoregelia
- Nidularium Lem. – gwiaździca
- Ochagavia Phil.
- Orthophytum Beer
- Portea Brongn. ex K. Koch
- Pseudaechmea L. B. Sm. & Read
- Pseudananas (Hassl.) Harms
- Quesnelia Gaudich.
- Ronnbergia E. Morren & André
- Wittrockia Lindm.
PrzypisyEdytuj
- ↑ a b c Peter F. Stevens , Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2016-10-25] (ang.).
- ↑ a b Wielka Encyklopedia Przyrody. Rośliny kwiatowe. Warszawa: Muza SA, 1998. ISBN 83-7079-778-4.
- ↑ Crescent Bloom: Bromeliaceae (ang.). The Compleat Botanica. [dostęp 2009-06-13].
- ↑ Genera of Bromeliaceae (ang.). W: Germplasm Resources Information Network (GRIN) [on-line]. United States Department of Agriculture Agricultural Research Service, Beltsville Area. [dostęp 2010-11-05].