Wirginia
Wirginia (ang. Virginia) – stan w Stanach Zjednoczonych na wybrzeżu Oceanu Atlantyckiego. Prawie dwie trzecie Wirginii jest zalesione, a branże związane z lasami zapewniają 17 mld dolarów rocznego przychodu dla gospodarki Wirginii (2% PKB), oraz ponad 100 tys. miejsc pracy[2].
| |||||
| |||||
| 10. stan od 25 czerwca 1788 | |||||
| |||||
| Dewiza: Sic semper tyrannis (Taki los spotyka zawsze tyranów) | |||||
| Państwo |  Stany Zjednoczone
| ||||
|---|---|---|---|---|---|
| Stolica | Richmond | ||||
| Kod ISO 3166-2 | US-VA | ||||
| Gubernator | Glenn Youngkin (R) | ||||
| Powierzchnia | 110 786 km²[1] | ||||
| Populacja (2020) • liczba ludności |
8 631 393 | ||||
| • gęstość | 79,8 os./km² | ||||
| Strefa czasowa | UTC-05:00 UTC-04:00 | ||||
| Języki urzędowe | angielski | ||||
Położenie na mapie USA
| |||||
| Strona internetowa | |||||
Portal  Stany Zjednoczone
| |||||
Największy obszar metropolitalny Virginia Beach – Norfolk – Newport News położony jest nad wybrzeżem, wykracza poza granice stanu i obejmuje ponad 1,7 mln mieszkańców[3].
Z pierwszych pięciu prezydentów USA, czterech pochodziło z Wirginii i byli to: George Washington, Thomas Jefferson, James Madison i James Monroe. Tworzą oni tak zwaną dynastię wirginijską[4].
Symbolami Wirginii są ptak kardynał i kwiat derenia.
HistoriaEdytuj
- 1606 – wydanie Pierwszej karty Wirginii
- 1607 – przywiezienie przez statki londyńskiej Kompanii Wirginii (nazwa pochodziła od przydomka królowej Anglii Elżbiety I Tudor) na wyspę u ujścia rzeki James do zatoki Chesapeake grupy osadników i założenie Jamestown, pierwszej osady angielskiej w Nowym Świecie w nowej kolonii Wirginii
- 1608 – sprowadzenie do osady grupy polskich rzemieślników
- 1619 – sprowadzenie pierwszych murzyńskich niewolników; strajk polskich rzemieślników
- 1781 – oblężenie Yorktown podczas wojny o niepodległość Stanów Zjednoczonych
- 25 czerwca 1788 – ratyfikacja amerykańskiej konstytucji
- 1861 – przystąpienie do konfederacji stanów południowych. Richmond staje się stolicą konfederacji; hrabstwa zajęte przez wojska Unii oddzieliły się i przystąpiły w 1863 do Unii jako nowy stan Wirginia Zachodnia. Do 1865 obszar stanu był terenem walk wojny secesyjnej, nakierowanych na zdobycie Richmond.
- 1870 – Wirginia ponownie oficjalnie przystąpiła do Unii.
GeografiaEdytuj
.jpg)
Wirginia znajduje się w środkowej części wschodniego wybrzeża USA. Na północy graniczy z Wirginią Zachodnią i Marylandem oraz z Dystryktem Kolumbii, na zachodzie z Kentucky, a na południu z Tennessee i Karoliną Północną. Granicę wschodnią wyznacza Ocean Atlantycki oraz zatoka Chesapeake. Administracyjnie stan podzielony jest na 95 hrabstw oraz 39 miast niezależnych, niewchodzących w skład żadnego z hrabstw.
We wschodniej części stanu występują tereny nizinne, a w zachodniej wyżynne i górzyste (Appalachy). Najwyższy szczyt, Mount Rogers, wznosi się 1746 m n.p.m.[5] Klimat jest podzwrotnikowy morski.
Większe miastaEdytuj
| Lp. | Miasto | Hrabstwo | Liczba mieszkańców (2018)[6] | ||
|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Virginia Beach | Virginia Beach | 450 189 | ||
| 2 | Norfolk | Norfolk | 244 076 | ||
| 3 | Chesapeake | Chesapeake | 242 634 | ||
| 4 | Richmond | Richmond | 228 783 | ||
| 5 | Newport News | Newport News | 178 626 | ||
| 6 | Alexandria | Alexandria | 160 530 | ||
| 7 | Hampton | Hampton | 134 313 | ||
| 8 | Roanoke | Roanoke | 99 920 | ||
| 9 | Portsmouth | Portsmouth | 94 632 | ||
| 10 | Suffolk | Suffolk | 91 185 |
_at_Virginia_State_Route_165_(Cedar_Road)_in_Chesapeake,_Virginia.jpg)
DemografiaEdytuj
Na podstawie spisu ludności z roku 2020 stwierdzono, że stan Wirginia liczył 8 631 393 mieszkańców, co oznaczało wzrost o 630 369 (7,9%) w porównaniu z poprzednim spisem z roku 2010[7]. Dzieci poniżej piątego roku życia stanowiły 5,9% populacji, 21,8% mieszkańców nie ukończyło jeszcze osiemnastego roku życia, a 15,9% to osoby mające 65 i więcej lat. 50,8% ludności stanu stanowiły kobiety[8].
JęzykEdytuj
W 2010 roku najpowszechniej używanymi językami były[9]:
- język angielski – 85,87%,
- język hiszpański – 6,41%,
- język koreański – 0,77%,
- język wietnamski – 0,63%,
- język tagalog – 0,56%.
Rasy i pochodzenieEdytuj
Według danych z 2018 roku 68% mieszkańców stanowiła ludność biała (62,2% nie licząc Latynosów), 19,2% to Afroamerykanie, 6,3% to Azjaci, 3,7% było rasy mieszanej, 0,3% to rdzenna ludność Ameryki i 0,07% to Hawajczycy i mieszkańcy innych wysp Pacyfiku. Latynosi stanowili 9,2% ludności stanu[10].
Poza grupą afroamerykańską, do największych grup należą osoby pochodzenia niemieckiego (11%), „amerykańskiego” (9,6%), angielskiego (9,5%) i irlandzkiego (9,3%). Do innych większych grup należą osoby pochodzenia włoskiego (331,1 tys.), afrykańskiego (190,5 tys.), francuskiego (181,9 tys.), szkockiego (175,2 tys.), meksykańskiego (173 tys.), salwadorskiego (168,1 tys.), polskiego (156 tys.), hinduskiego (141,7 tys.), szkocko-irlandzkiego (132,6 tys.), portorykańskiego (99,9 tys.), chińskiego (76,7 tys.), holenderskiego (75,1 tys.), arabskiego (74,7 tys.), filipińskiego (73,3 tys.) i koreańskiego (71,7 tys.)[10].
ReligiaEdytuj
Struktura religijna w 2014 r.[11]:
- protestanci – 58%:
- baptyści – 26%,
- metodyści – 6%,
- zielonoświątkowcy – 6%,
- bezdenominacyjni – 5%,
- pozostali – 15% (głównie: kalwini, anglikanie, campbellici, luteranie, uświęceniowcy, anabaptyści i adwentyści dnia siódmego[12]),
- bez religii – 20% (w tym: 4% agnostycy i 2% ateiści),
- katolicy – 12%,
- pozostałe religie – 10% (w tym: muzułmanie, mormoni, żydzi, buddyści, świadkowie Jehowy, prawosławni, hinduiści, unitarianie uniwersaliści, bahaiści i sikhowie[12]).
GospodarkaEdytuj
Sektor usług jest obecnie największym segmentem gospodarki stanu Wirginia. Do głównych pracodawców należą handel detaliczny i hurtowy, usługi zdrowotne i socjalne, oraz sektor publiczny (rząd federalny, stanowy i samorządowy). Znaczącym źródłem zatrudnienia są także usługi profesjonalne, naukowe i techniczne[13].
Zasoby i energiaEdytuj
Wirginia ma ponad 50 aktywnych kopalń węgla, a jej porty są wiodącymi eksporterami amerykańskiego węgla. Jednak większość energii elektrycznej w Wirginii wytwarza gaz ziemny, który sprowadzany jest głównie z wybrzeża Zatoki Perskiej i z regionów Appalachów. Znaczącym źródłem energii elektrycznej są także elektrownie jądrowe[14].
Stan nie posiada znaczących rezerw ropy naftowej. Jedyna rafineria ropy naftowej w Wirginii, zlokalizowana w Yorktown, zawiesiła operacje rafinacji w 2010 roku[14].
TransportEdytuj
Wirginia ma trzecią co do wielkości sieć transportową w kraju, w tym sześć głównych autostrad międzystanowych. Kilkanaście linii kolejowych liczą razem ponad 5,5 tys. kilometrów. Wirginia ma także kilka lotnisk komercyjnych, w tym dwa w pobliżu Waszyngtonu, które są jednymi z najbardziej ruchliwych w kraju, oraz jeden z największych portów morskich w kraju – Port Virginia[14].
RolnictwoEdytuj
Rolnictwo stanowi obecnie zaledwie niewielką część bogactwa stanu. Drób, bydło i produkty mleczne są głównymi produktami rolnymi. W XVII wieku osadnicy europejscy nauczyli się od rdzennej ludności uprawy tytoniu. Chociaż obecnie dominują inne produkty, tytoń nadal występuje w południowym regionie Piedmontu[13]. Do innych produktów przynoszących największy zysk należą: soja, kukurydza, siano, jajka i jabłka[15].
UczelnieEdytuj
- Appalachian School of Law
- Averett College
- Bluefield College
- Bridgewater College
- Christendom College
- Christopher Newport University
- College of Health Sciences
- College of William & Mary
- Eastern Mennonite University
- Eastern Virginia Medical School
- Emory and Henry College
- Ferrum College
- George Mason University
- George Washington University Virginia Campus
- Hampden-Sydney College
- Hampton University
- Hollins University
- Institute of Textile Technology
- James Madison University
- Liberty University
- Longwood University
- Lynchburg College
- Marine Corps University
- Mary Baldwin College
- Marymount University
- Norfolk State University
- Northern Virginia Community College
- Old Dominion University
- Radford University
- Randolph-Macon College
- Randolph-Macon Woman's College
- Regent University
- Roanoke College
- Saint Paul's College
- Shenandoah University
- Southern Virginia College
- Sweet Briar College
- University of Mary Washington
- University of Richmond
- University of Virginia's College at Wise
- Uniwersytet Wirginii
- Uniwersytet Wspólnoty Wirginii
- Virginia Intermont College
- Virginia Military Institute
- Virginia Polytechnic Institute and State University
- Virginia State University
- Virginia Union University
- Virginia Wesleyan College
- Washington and Lee University
Zobacz teżEdytuj
PrzypisyEdytuj
- ↑ State Area Measurements and Internal Point Coordinates (ang.). U.S. Census Bureau. [dostęp 2018-04-09].
- ↑ Natural Resources, ext.vt.edu [dostęp 2020-06-27] (ang.).
- ↑ Metropolitan Areas (USA): Metropolitan and Micropolitan Statistical Areas – Population Statistics, Charts and Map, www.citypopulation.de [dostęp 2020-06-27].
- ↑ Casey Leins, 10 Things to Know About Virginia, US News, 2019 [dostęp 2020-06-28] (ang.).
- ↑ Mount Rogers (ang.). Geographic Names Information System (GNIS). [dostęp 2020-02-08].
- ↑ Biggest Cities in Virginia, www.biggestuscities.com [dostęp 2020-06-28].
- ↑ Change in Resident Population of the 50 States, the District of Columbia, and Puerto Rico: 1910 to 2020, 2020 Census Apportionment Results [dostęp 2021-11-08].
- ↑ U.S. Census Bureau QuickFacts: Virginia; UNITED STATES, www.census.gov [dostęp 2021-11-08] (ang.).
- ↑ Data Center Results, apps.mla.org [dostęp 2019-02-08].
- ↑ a b 2018: ACS 5-Year Estimates Detailed Tables, data.census.gov [dostęp 2020-06-28].
- ↑ Religion in America: U.S. Religious Data, Demographics and Statistics, Pew Research Center [dostęp 2019-02-08] (ang.).
- ↑ a b Virginia – Religious Traditions, 2010, www.thearda.com [dostęp 2019-02-08].
- ↑ a b Virginia – Economy, Encyclopedia Britannica [dostęp 2019-02-08] (ang.).
- ↑ a b c Virginia – State Energy Profile Analysis – U.S. Energy Information Administration (EIA), www.eia.gov [dostęp 2019-02-08].
- ↑ Hannah Patterson, Virginia’s Top 10 Agricultural Commodities, Farm Flavor, 21 stycznia 2019 [dostęp 2019-02-08] (ang.).