Soja

	Soja
	Soja
	; Soja warzywna
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	różopodobne
Rząd	bobowce
Rodzina	bobowate
Rodzaj	soja
	Nazwa systematyczna
	Glycine Willd.; Botanische Beobachtungen 1798
	Typ nomenklatoryczny
	Glycine clandestina Wend.
Synonimy
	Leptocyamus Bentham; Leptolobium Bentham (1837); Soja Moench.; Triendilix Rafinesque;
	Leptocyamus Bentham; Leptolobium Bentham (1837); Soja Moench.; Triendilix Rafinesque;
	Multimedia w Wikimedia Commons

Soja (Glycine Willd.) – rodzaj roślin z rodziny bobowatych. Obejmuje 16 gatunków, z których największe zastosowanie w rolnictwie ma soja warzywna. Ten gatunek też jest uprawiany i przejściowo dziczeje (jako efemerofit) w Polsce^[5]. Gatunki z tego rodzaju występują dziko w strefie międzyzwrotnikowej oraz w strefie klimatu umiarkowanego na półkuli północnej^[4].

Morfologia (soja warzywna)

MorfologiaEdytuj

Pokrój: Rośliny jednoroczne i byliny o pędach wijących się, wspinających, płożących lub wyprostowanych^[4].
Liście: Złożone, z trzema listkami, rzadziej z większą ich liczbą (do 7) i drobnymi, zwykle szybko odpadającymi przylistkami^[4].
Kwiaty: Motylkowe, wyrastają z kątów liści pojedynczo lub po kilka w gronach. Przysadki u nasady szypułek drobne, poza tym u nasady kielicha para podkwiatków. Kielich błoniasty, owłosiony i dwuwargowy – górna warga z dwóch zrośniętych działek, dolne trzy działki lancetowate lub szczecinowate. Płatki korony, także w liczbie 5, purpurowe lub białe, nieco dłuższe od kielicha, nagie. Górny płatek w formie zaokrąglonego żagielka. Boczne tworzą wąskie skrzydełka przyrastające do łódeczki, okrywającej 10 pręcików i słupek. Pręciki zrosłe są w rurkę i tylko jeden, najwyższy, jest wolny. Zalążnia jest górna, powstaje z jednego owocolistka i zawiera wiele zalążków rozwijających się w nasiona. Szyjka słupka jest nitkowata, naga lub nieco owłosiona, zakończona jest główkowatym znamieniem^[4].
Owoce: Strąki cylindryczne, proste lub wygięte, przewężone między nasionami. Zawierają 1–5 nasion owalnych lub kulistawych^[4].

SystematykaEdytuj

Pole soi warzywnej

Pozycja systematyczna rodzaju według APweb (aktualizowany system APG III z 2009)

Jeden z rodzajów podrodziny bobowatych właściwych Faboideae w rzędzie bobowatych Fabaceae s.l.^[2] W obrębie podrodziny należy do plemienia Phaseoleae^[6].

Pozycja systematyczna rodzaju według systemu Reveala (1993–1999)

Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa Rosopsida Batsch, podklasa różowe (Rosidae Takht.), nadrząd Fabanae R. Dahlgren ex Reveal, rząd bobowce (Fabales Bromhead), rodzina bobowate (Fabaceae Lindl.), podrodzina Glycinoideae Horan., plemię Glycineae Horan, podplemię Glycininae Benth., rodzaj soja (Glycine L.)^[7].

Wykaz gatunków^[8]

Glycine arenaria Tindale
Glycine argyrea Tindale
Glycine canescens F.J.Herm.
Glycine clandestina Wendl.
Glycine curvata Tindale
Glycine cyrtoloba Tindale
Glycine falcata Benth.
Glycine latifolia (Benth.) C.A.Newell & Hymowitz
Glycine latrobeana (Meissner) Benth.
Glycine max (L.) Merr. – soja warzywna, s. owłosiona
Glycine microphylla Tindale
Glycine pindanica Tindale & Craven
Glycine priceana (B.L. Rob.) Britton
Glycine tabacina (Labill.) Benth.
Glycine tomentella Hayata
Glycine wrightii Lopez

ZastosowanieEdytuj

Roślina uprawna: Soja warzywna jest pospolitą rośliną uprawną. Główne rejony uprawy to: Ameryka Północna (środkowe dorzecze Missisipi), Azja (Nizina Mandżurska, Nizina Chińska, Dolina Jangcy). Ameryka Południowa (Nizina La Platy, północno-wschodnia Brazylia). Soja ma bardzo duże wymagania, potrzebuje dobrych, żyznych gleb i dużego nasłonecznienia.

Zobacz teżEdytuj

PrzypisyEdytuj

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS ONE”, 10 (4), 2015, e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ ^a ^b Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Fabales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website [online], Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-02-26] (ang.).
↑ ^a ^b Glycine, [w:] Index Nominum Genericorum [online] [dostęp 2009-02-04] .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Ren Sa & Michael G. Gilbert: Glycine. W: Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2014-06-03].
↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.
↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-02-05].
↑ Crescent Bloom: Systematyka rodzaju Glycine (ang.). The Compleat Botanica. [dostęp 2009-02-04].
↑ Glycine. W: The Plant List (2013). Version 1.1. [on-line]. [dostęp 2014-06-03].

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS ONE”, 10 (4), 2015, e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Fabales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website [online], Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-02-26] (ang.).

[ing-3] Glycine, [w:] Index Nominum Genericorum [online] [dostęp 2009-02-04] .

[china-4] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Ren Sa & Michael G. Gilbert: Glycine. W: Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2014-06-03].

[checklist2002-5] Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.

[6] Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-02-05].

[7] Crescent Bloom: Systematyka rodzaju Glycine (ang.). The Compleat Botanica. [dostęp 2009-02-04].

[tpl-8] Glycine. W: The Plant List (2013). Version 1.1. [on-line]. [dostęp 2014-06-03].

[5]

[4]

[1]

[2]

[3]

[6]

[7]

[8]