Inessa Armand

komunistka rosyjska

Inessa Fiodorowna Armand, właściwie Elisabeth-Inès Stéphane d’Herbenville (ur. 8 maja 1874 w Paryżu, zm. 24 września 1920 w Nalczyku) – rosyjska komunistka pochodzenia francuskiego, kochanka Włodzimierza Lenina[1][2].

Inessa Armand
Elisabeth-Inès Stéphane d’Herbenville
Ilustracja
Inessa Armand, 1916
Imię i nazwisko urodzenia

Elisabeth-Inès Stéphane d’Herbenville

Data i miejsce urodzenia

8 maja 1874
Paryż, Francja

Data i miejsce śmierci

24 września 1920
Nalczyk, RFSRR

Zawód, zajęcie

polityk

Narodowość

francuska

Rodzice

Théodore d’Herbenville
Nathalie zd. Wild

Małżeństwo

Aleksander Armand

Życiorys

edytuj

Urodziła się jako córka Théodore’a Pécheux d’Herbenville, śpiewaka operowego, i Nathalie z domu Wild, teatralnej aktorki komediowej. Ojciec jej umarł gdy miała 5 lat – została wzięta na wychowanie przez ciotkę mieszkającą w Moskwie.

W wieku lat 19 poślubiła Aleksandra Armanda[3], syna bogatego rosyjskiego przedsiębiorcy z branży tekstylnej. Miała z nim czworo dzieci[3]. Otworzyli razem szkołę dla chłopskich dzieci[3]. Przyłączyła się także do grupy charytatywnej pomagającej pozbawionym środków do życia kobietom z Moskwy.

W 1902 opuściła męża i wyszła za jego młodszego brata Władimira, z którym miała kolejne dziecko[4].

W 1903 wstąpiła w szeregi nielegalnej Socjaldemokratycznej Partii Robotniczej Rosji[3]. Armand rozpowszechniała nielegalne materiały propagandowe i po aresztowaniu w czerwcu 1907, została skazana na dwuletnie zesłanie na Syberię.

W 1909 po powrocie z zesłania Armand opuściła Rosję i osiadła w Paryżu[5], gdzie poznała Lenina i innych bolszewików przebywających na emigracji. W 1911 została sekretarzem Komitetu Organizacji Zagranicznych SdPRR utworzonej w celu koordynacji działań wszystkich grup bolszewickich działających w Europie Zachodniej.

Armand powróciła do Rosji w lipcu 1912, aby pomóc w organizacji bolszewickiej kampanii wyborczej do Dumy[5]. Dwa miesiące później została aresztowana i uwięziona na okres sześciu miesięcy[5]. Po uwolnieniu w sierpniu 1913, wyjechała do Galicji do Lenina i Nadieżdy Krupskiej. W tym okresie rozpoczęła także redagowanie bolszewickiej gazety przeznaczonej dla pracujących kobiet pt. Robotnica[5].

Armand była zirytowana, gdy wielu socjalistów w Europie nie sprzeciwiło się, a nawet przyczyniło się poprzez głosowania za kredytami wojennymi dla swych narodowych rządów, do wybuchu I wojny światowej. Razem z Leninem prowadziła propagandę wśród wojsk sprzymierzonych nakłaniającą żołnierzy do zwrócenia swojej broni przeciwko swoim oficerom i rozpoczęcia rewolucji socjalistycznej. W marcu 1915, Armand pojechała do Szwajcarii, gdzie zorganizowała antywojenną Międzynarodową Konferencję Kobiet Socjalistycznych[5].

Gdy 2 marca 1917 car Mikołaj II abdykował przekazując władzę w kraju Rządowi Tymczasowemu, bolszewicy, którzy przebywali na wygnaniu, robili wszystko, by móc powrócić do kraju i współtworzyć przyszłość kraju. Niemieckie Ministerstwo Spraw Zagranicznych, mające nadzieję, że ich obecność w Rosji może przyczynić się do osłabienia państwa carów i przeniesienia wojny na front wschodni, przygotował dla Armand, Włodzimierza Lenina i 26 innych rewolucjonistów specjalnie zaplombowany pociąg celem wysłania go do Piotrogrodu.

Po rewolucji październikowej Armand pełniła funkcję członka komitetu wykonawczego moskiewskiej Rady Delegatów Robotniczych. Była zagorzałym krytykiem decyzji rządu radzieckiego o podpisaniu traktatu pokojowego w Brześciu Litewskim. Po powrocie do Piotrogrodu, została dyrektorem Żenotdiełu[6], organizacji powołanej do pilnowania równości płci w Partii Komunistycznej i w radzieckich związkach zawodowych. Przewodniczyła także Pierwszej Międzynarodowej Konferencji Kobiet Komunistycznych w 1920[6]. Wkrótce potem zaraziła się cholerą i umarła w wieku 46 lat[6].

Inessa Armand została sportretowana w filmach Lenin w Paryżu, Le Train i All My Lenins.

Filmografia

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. Pod wpływem lektury Czernyszewskiego zerwała z mężem i przyłączyła się do bolszewików. Lenina i jego żonę poznała w Paryżu w 1910 roku. Niebawem została tolerowaną przez Krupską kochanką Lenina, a jednocześnie jego gorliwą wyznawczynią. Richard Pipes, Rewolucja Rosyjska, Warszawa 1994; Wyd. PWN; ISBN 83-01-11521-1, s. 306.
  2. В Париже, на похоронах дочери и зятя Маркса, встретилась с Лениным, который потряс ее своими речами. Арманд стала любовницей Ленина и поселилась в его квартире. Инесса Арманд na portalu hrono.ru.
  3. a b c d Helen Rappaport: Encyclopedia of Women Social Reformers. T. 1: A-L. Santa Barbara: ABC-CLIO, 2001, s. 23. ISBN 978-1-57607-101-4. (ang.).
  4. Francisca de Haan, Krasimira Daskalova, Anna Loutfi, Biographical Dictionary of Women’s Movements and Feminisms in Central, Eastern, and South Eastern Europe: 19th and 20th Centuries, Central European University Press, 2006, ISBN 978-963-7326-39-4 [dostęp 2020-02-26] (ang.).
  5. a b c d e Helen Rappaport: Encyclopedia of Women Social Reformers. T. 1: A-L. Santa Barbara: ABC-CLIO, 2001, s. 24. ISBN 978-1-57607-101-4. (ang.).
  6. a b c Helen Rappaport: Encyclopedia of Women Social Reformers. T. 1: A-L. Santa Barbara: ABC-CLIO, 2001, s. 25. ISBN 978-1-57607-101-4. (ang.).

Bibliografia, linki

edytuj