Józef Szulc (muzyk)
Józef Zygmunt Szulc[1], Joseph Szulc[2], pseud. Jan Sulima[3] (ur. 4 kwietnia 1875 w Warszawie[3], zm. 10 kwietnia 1956 w Paryżu[3]) – żydowski kompozytor, dyrygent, pianista-wirtuoz polskiego pochodzenia.
 Józef Szulc (przed 1921) | |
| Pseudonim |
Jan Sulima |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia | |
| Data i miejsce śmierci | |
| Instrumenty | |
| Gatunki | |
| Zawód | |
| Współpracownicy | |
| Pierre Veber | |
Życiorys edytuj
Pochodził z muzykalnej rodziny, jego ojcem był kompozytor i dyrygent Henryk Chaim Szulc[1] (1836–1903[4]). Kształcił się muzycznie od 1888 roku[4], uczył go być może Rudolf Strobl[5]. Studiował w Warszawskim Instytucie Muzycznym[1] u Zygmunta Noskowskiego[1]. Następnie kształcił się u Ernesta Jedlički[5] w Konserwatorium Sterna w Berlinie[1] oraz pobierał prywatne lekcje u Maurycego Moszkowskiego[5] i Hermanna Schramkego[5]. Od 1897 roku pracował jako nauczyciel gry na fortepianie[1], równolegle pracował także jako dyrygent w Operze Narodowej w Stuttgarcie[1]; miał opinię pianisty-wirtoza i dobrego akompaniatora[5]. Następnie kształcił się w zakresie kompozycji u Julesa Masseneta[5] oraz w zakresie gry na fortepianie u Ignacego Jana Paderewskiego[5] w Konserwatorium Paryskim[1]. W 1901 roku pracował jako dyrygent w Teatrze Miejskim we Lwowie[5]. Dyrygował także we Wrocławiu i Szczecinie około 1903 roku[5]. Następnie kilka lat pracował jako dyrygent i nauczyciel śpiewu w Brukseli[5]. Był dyrektorem brukselskiego teatru La Monnaie[6].
Zamieszkał na stałe w Paryżu w 1910 roku[1]. Walczył podczas I wojny światowej w armii rosyjskiej na froncie francuskim[7] przeciwko Niemcom[8] przez dwa lata[7]. Poślubił śpiewaczkę operetkową Suzy Delsart[1][6]. Pomimo napotykanego oporu wobec jego osoby[9], jego operetka Flossie doczekała się ponad 429 wykonań w Paryżu od 1929 do 1944 roku[10]. Wycofał się z życia publicznego po dojściu nazistów do władzy (zob. Francja Vichy) aż do końca II wojny światowej[11]. Pozostaje twórcą mało znanym w Polsce[12], za to w USA zainteresowanie jego twórczością wzrasta[13].
Twórczość edytuj
Komponował m.in. operetki po francusku[1], napisał ich 19[11]. Napisał także dwie uwertury symfoniczne[1], kilka dzieł kameralnych[1] oraz utworów na fortepian[1], jeden balet[14], pieśni[11] po francusku i kilka po niemiecku[15] oraz tworzył muzykę filmową[5].
W latach 1914–1936 ukazało się co najmniej 6 płyt winylowych z jego kompozycjami w wytwórni Victor[3]. Pomiędzy 1914 a 1916 rokiem zarejestrowano dwie pieśni: Clair de lune i Hantise d’amour w wykonaniu Enrico Caruso[15]. Jego utwory wykonywała także Nellie Melba[5] czy współcześnie – Philippe Jaroussky[16]. Nakładem wydawnictwa Dux w 2014 roku ukazała się płyta kompaktowa Works for violin and piano z utworami Józefa Szulca na skrzypce i fortepian[17].
Wybrane dzieła edytuj
Operetki edytuj
- Diane au bain (libretto Henri Moreau i Jean Benedict[18]), wydana w 1912 roku[2]
- Flup! (libretto Gaston Dumestre[18]), premiera 19 grudnia 1913 roku w teatrze Alhambra w Brukseli[18]
- Tintin (libretto Gaston Dumestre[18]), premiera 20 października 1920 roku w Bataclanie w Paryżu[18]
- La Victoire de Samothrace (libretto Gaston Dumestre[18]), premiera w grudniu 1922 roku w Liège[18]
- Loute (libretto Pierre Veber i Maurice Soulié[18]), premiera w grudniu 1922 roku w teatrze Olympia (zob. Cinéma Ambassador) w Brukseli[18]
- Le Petit Choc (libretto P.-L. Flers[18]), premiera 25 maja 1923 roku w Paryżu[18]
- Vivette (libretto Gaston Dumestre[18]), premiera w grudniu 1924 roku w Liège[18]
- Quand on est trois (libretto Pierre Veber i Albert Willemetz[18]), premiera 20 kwietnia 1925 roku w Paryżu[18]
- Mannequins (libretto Jacques Bousquet i Henri Falk[18]), premiera 30 października 1925 roku w Théâtre des Capucines w Paryżu[18]
- Divin Mensonge (libretto Pierre Veber, Alex Madis, Hugues Delorme[18]), premiera 12 października 1926 roku w Théâtre des Capucines w Paryżu[18]
- Couchette No. 3 (libretto Pierre Veber, Alex Madis, Albert Willemetz[18]), premiera 7 lutego 1929 roku w Théâtre des Capucines w Paryżu[18]
- Flossie (libretto Marcel Gerbidon i Charles-Louis Pothier[18]), premiera 9 maja 1929 roku w Théâtre des Bouffes-Parisiens w Paryżu[18]
- Sidonie Panache (libretto Albert Willemetz i André Mouëzy-Éon[18]), premiera 2 grudnia 1930 roku w Théâtre du Châtelet w Paryżu[18]
- Zou (libretto Félix Gandéra i Jean Boyer[18]), premiera w 1930 roku w Théâtre des Folies-Wagram w Paryżu[18]
- Le Garçon de chez Prunier (libretto André Barde i Michel Carré[18]), premiera 20 stycznia 1933 roku w Théâtre des Capucines w Paryżu[18]
- Mandrin (libretto André Rivoire i Romain Coolus[18]), premiera 12 grudnia 1934 w Théâtre Mogador w Paryżu[18]
- L' Auberge du Chat Coiffé (libretto André Barde[18] i Alfred Lavauzelle[19]), premiera 18 grudnia 1936 roku w Théâtre Pigalle w Paryżu[18]
- Le Coffre-fort vivant (libretto Louis Verneuil i Georges Beer[18]), premiera 17 grudnia 1938 roku w Théâtre du Châtelet w Paryżu[18]
- Pantoufle – (libretto Marcel Gerbidon, A. L. Marchaud, Albert emetz[18]), premiera 24 lutego 1945 roku w Théâtre des Capucines w Paryżu[18] – ostatnia operetka[11]
Inne edytuj
- Une Nuit d’Ispahan – balet[18] (scenariusz André Fijan[18]), premiera 19 listopada 1909, produkcja teatru La Monnaie w Brukseli[18]
- Esther – uwertura symfoniczna[18]
- Sinai – uwertura symfoniczna[18]
- Berceuse op. 4 pour violon et piano[6]
- Sonate en la mineur op. 61 pour piano et violon[6]
- Mélodie orientale pour violon et piano[6]
- Sérénade pour violon et piano[6]
- Dix mélodies sur des poésies de Paul Verlaine (op. 83)[11] – pieśni[20] (opublikowane w 1908 roku[15])
- Clair de lune[21] – pieśń[12]
- Hantise d’amour – pieśń[15]
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n Mamola 2019 ↓, s. 2.
- ↑ a b ECMF (1918-1944) - Compositeur : SZULC (Joseph) [online], www.ecmf.fr [dostęp 2022-08-11].
- ↑ a b c d Szulc, Joseph - Discography of American Historical Recordings [online], adp.library.ucsb.edu [dostęp 2022-08-08].
- ↑ a b Szulc Henryk Chaim. Wirtualny Sztetl [online], sztetl.org.pl [dostęp 2022-08-08].
- ↑ a b c d e f g h i j k l Szulc Józef | Virtual Shtetl [online], sztetl.org.pl [dostęp 2022-08-08].
- ↑ a b c d e f Joseph (Józef Zygmunt) Szulc Works for Violin and Piano - Muzyka na poważnie. [online], www.dux.pl [dostęp 2022-08-11].
- ↑ a b Mamola 2019 ↓, s. 15.
- ↑ Mamola 2019 ↓, s. 11.
- ↑ Mamola 2019 ↓, s. 14.
- ↑ Mamola 2019 ↓, s. 8.
- ↑ a b c d e Mamola 2019 ↓, s. 3.
- ↑ a b Mamola 2019 ↓, s. 6.
- ↑ Mamola 2019 ↓, s. 24.
- ↑ Mamola 2019 ↓, s. 2–3.
- ↑ a b c d Mamola 2019 ↓, s. 12.
- ↑ Green: mélodies françaises sur des poèmes de Verlaine. Quatuor Ébène Erato. 2015. [dostęp 2022-08-11].
- ↑ Joseph Szulc - Works For Violin And Piano. [dostęp 2022-08-11].
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af ag ah ai aj ak al am an ao ap SZULC, [w:] George Grove, Eric Blom, Dictionary of music and musicians, London: Macmillan, 1954, OCLC 1068106228.
- ↑ ECMF (1918-1944) - "L' Auberge du chat coiffé", comédie musicale en 3 actes, 1 prologue et 12 tableaux [online], www2.biusante.parisdescartes.fr [dostęp 2022-08-11].
- ↑ Mamola 2019 ↓, s. 7.
- ↑ Mamola 2019 ↓, s. 5.
Bibliografia edytuj
- Bethany Grace Mamola: Perseverance in the face of totalitarianism: the life and legacy of Józef Zygmunt Szulc in Nazi occupied France. University of North Texas, 2019-05.