Jadwiga Łuszczewska
Jadwiga Łuszczewska, ps. literacki Deotyma (ur. 1 sierpnia 1834 w Warszawie, zm. 23 września 1908 tamże) – polska poetka i powieściopisarka romantyzmu, improwizatorka.
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
23 września 1908 |
| Dziedzina sztuki | |
| Epoka | |
_(58229).jpg)
Życiorys edytuj
Jej ojcem był Wacław Józef Łuszczewski Korczak (1806 - 1867), radca stanu i dyrektor Wydziału Przemysłu i Kunsztów w Komisji Spraw Wewnętrznych Królestwa Polskiego. Matka, Magdalena, pochodziła z rodu Żółtowskich, była wnuczką Edwarda, generała armii Napoleona I. Jadwiga wychowywana była w patriotycznej atmosferze, gdzie wiele uwagi poświęcano historii i literaturze. Owocem takiego wychowania były jej liczne podróże wraz z rodzicami po ziemiach polskich. W latach 1856–1860 zwiedziła Wielkopolskę, Malbork, Gdańsk, okolice Sandomierza. Poznała Góry Świętokrzyskie, Pieniny i Tatry. Duży cykl reportaży z Tatr i Pienin opublikowała pt. Wrażenia z Karpat w "Gazecie Warszawskiej"[1]. Potem zwiedziła Austrię, Belgię, Francję i Włochy. Pseudonim „Deotyma” wybrała jej matka, gdy Jadwiga miała kilkanaście lat. Szybko zdobyła rozgłos i podziw jako improwizatorka poezji.
Jadwiga zaangażowała się także w działalność patriotyczną. Brała udział w manifestacjach patriotycznych, które odbywały się w Warszawie od 1860 roku. Z czasem poetka poparła realistyczną politykę margrabiego Aleksandra Wielopolskiego, jednego z bywalców salonu artystyczno-literackiego państwa Łuszczewskich.
Po wybuchu powstania styczniowego Wacław Łuszczewski złożył godność szambelana carskiego, za co został aresztowany i w 1863 zesłany w głąb Rosji. Deotyma zdecydowała się towarzyszyć swemu ojcu.
W roku 1865 Wacław wraz z córką powrócili do Warszawy. W 1867 zmarł ojciec poetki, a w 1869 umarła także jej matka. Deotyma zamieszkała w domu przy ulicy Marszałkowskiej 153 (na rogu Królewskiej)[2] i tu od 1870 prowadziła własny salon literacki. Był to początek znanych w Warszawie „czwartków literackich” u Deotymy.
Z życia towarzyskiego wycofała się z powodu choroby. Jadwiga Łuszczewska zmarła 23 września 1908 i została pochowana na cmentarzu Powązkowskim (kwatera 64-1-12)[3]. Jej nagrobek zdobi rzeźba „Anioł Zmartwychwstania” dłuta Daniela Zaleskiego.
Upamiętnia ją nazwa jednej z ulic na warszawskim Kole[4], w Łodzi (ul. Deotymy), w krakowskich Łagiewnikach (ul. Deotymy), w Gdańsku-Wrzeszczu, w Kutnie oraz w Słupsku.
Twórczość edytuj
Łuszczewska była autorką wielu zbiorów wierszy, poematów, dramatów i powieści. Działalność twórczą rozpoczęła w 1852 od publicznych improwizacji. W 1854 wydała w Warszawie pierwszy tom Improwizacje i poezje.
W cyklu poematów epickich, zatytułowanym Polska w pieśni, postawiła sobie za cel opisanie dziejów ojczystych. Poematy te tworzyła przez kilkadziesiąt lat. Cykl rozciągał się od czasów legendarnych w Lechu (1859) po nieukończony utwór Sobieski pod Wiedniem (1908). Poematy nie spotkały się jednak z uznaniem krytyki.
Popularność zdobyły jej powieści historyczne dla młodzieży, zwłaszcza Panienka z okienka (1893), Branki w jasyrze (1889) oraz Pamiętnik, obejmujący lata 1834–1897. Była również autorką powieści fantastyczno-naukowej Zwierciadlana zagadka.
Wybrane utwory edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ Nr 311-340 z 1860 r.
- ↑ Józef Galewski, Ludwik Grzeniewski: Warszawa zapamiętana. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1961, s. 188, seria: Biblioteka Syrenki.
- ↑ Cmentarz Stare Powązki: WACŁAW ŁUSZCZEWSKI, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2019-12-19].
- ↑ Praca zbiorowa pod redakcją Grażyny Kieniewiczowej i Aliny Sokołowskiej, Od Agrykoli do Żywnego. Mały słownik patronów ulic warszawskich, Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1968, s. 42.
- ↑ Deotyma, Improwizacje i poezje Deotymy, wyd. 1854 [online], polona.pl [dostęp 2020-11-04].
- ↑ Deotyma, Polska w pieśni : z xięgi pierwszéj : Lech, wyd. 1859 [online], polona.pl [dostęp 2020-11-04].
- ↑ Deotyma, Branki w jasyrze. T. 1, wyd. 1901 [online], polona.pl [dostęp 2020-11-04].
- ↑ Deotyma, Branki w jasyrze. T. 2, wyd. 1901 [online], polona.pl [dostęp 2020-11-04].
- ↑ Deotyma, Branki w jasyrze. T. 3, wyd. 1901 [online], polona.pl [dostęp 2020-11-04].
- ↑ Deotyma, Branki w jasyrze. T. 4, wyd. 1901 [online], polona.pl [dostęp 2020-11-04].
- ↑ Deotyma, Branki w jasyrze. T. 5, wyd. 1901 [online], polona.pl [dostęp 2020-11-04].
- ↑ Deotyma, Branki w jasyrze. T. 6, wyd. 1901 [online], polona.pl [dostęp 2020-11-04].
- ↑ Pamiętnik Deotymy (Jadwigi Łuszczewskiej), wyd. 1910 [online], Odb. z "Biblioteki Warszawskiej"., polona.pl [dostęp 2018-09-05].
- ↑ Zwierciadlana zagadka, wyd. 1879 [online], polona.pl [dostęp 2018-09-05].
Bibliografia edytuj
- Aleksander Grzegorz Turczyk: Deotyma (Jadwiga Łuszczewska). [dostęp 2007-12-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-07-22)].
- Alina Witkowska, Ryszard Przybylski: Romantyzm. Wyd. VIII - 3 dodruk. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2009, s. 483, 662, seria: Wielka Historia Literatury Polskiej. ISBN 978-83-01-13848-6.
Linki zewnętrzne edytuj
- Utwory Deotymy w serwisie Wolne Lektury
- Dzieła Jadwigi Łuszczewskiej w bibliotece Polona