Jak-40

samolot transportowy i pasażerski

Jak-40 (ros. Як-40; oznaczenie NATO: Codling) – trójsilnikowy odrzutowy samolot transportowy i pasażerski, skonstruowany w biurze konstrukcyjnym Jakowlewa do przewozów regionalnych. Produkowany seryjnie w latach 1968–1981 w Saratowskich Zakładach Lotniczych.

Jak-40
Ilustracja
Jak-40 linii Rossija
Dane podstawowe
Państwo

 ZSRR

Typ

samolot pasażerski

Konstrukcja

metalowa

Załoga

3 osoby

Historia
Data oblotu

21 września 1966

Lata produkcji

1968–1981

Liczba egz.

1011

Dane techniczne
Napęd

3 x Iwczenko AI-25

Wymiary
Rozpiętość

25 m

Długość

20,36 m

Wysokość

6,5 m

Powierzchnia nośna

70 m²

Masa
Własna

9400 kg

Startowa

16 100 kg

Osiągi
Prędkość maks.

0,7 Mach

Prędkość przelotowa

510 km/h

Pułap

12 300 m

Zasięg

1800 km

Rozbieg

700 m

Dobieg

450 m

Dane operacyjne
Liczba miejsc
27–32
Użytkownicy
Rzuty
Rzuty samolotu
Kokpit samolotu Jak-40

Historia

edytuj

Jak-40 został zaprojektowany w 1965, aby zastąpić samoloty Li-2 (odmianę Douglas DC-3) i Ił-14, a głównym założeniem była łatwość działania poza głównymi lotniskami. Samolot został oblatany 21 września 1966. Samolot został wyposażony we wbudowane schodki wejściowe i miał możliwość wykonywania krótkiego startu i lądowania (STOL).

Główną cechą założeń konstrukcyjnych była duża prostota. Skrzydła samolotu, dzięki dużej powierzchni, nie wymagały slotów, aby uzyskać odpowiednie parametry startu i lądowania. Zespół napędowy składał się z trzech silników dwuprzepływowych Iwczenko AI-25. Dla skrócenia dobiegu, środkowy silnik wyposażony jest w odwracacz ciągu. W nosowej części kadłuba umieszczono radiolokacyjną stację meteorologiczną „Groza”.

Seryjną produkcję rozpoczęto w roku 1968 i wyprodukowano ogółem 1011 egzemplarzy, w tym 125 na eksport.

Eksploatacja

edytuj

Po upadku dawnego Aerofłotu duża część została przebudowana z typowych samolotów pasażerskich na bardziej luksusowe i są one teraz używane jako samoloty prywatne lub do podróży służbowych (w tym w Polsce dla prezydenta, premiera oraz marszałków Sejmu i Senatu w latach 1973–2011). Samoloty te (początkowo 4) były na stanie 36. Specjalnego Pułku Lotnictwa Transportowego, który w roku 2011 rozwiązano[1]. Jak-40 zakupiony w 1972 roku dla Ministerstwa Przemysłu Maszynowego był pierwszym odrzutowym samolotem dyspozycyjnym w Polsce[2].

W roku 2006 rządowy samolot Jak-40, lecąc z premierem na pokładzie na trasie Kraków-Warszawa, doznał awarii polegającej na zablokowaniu dźwigni sterowania ciągiem silników w pozycji do lotu z prędkością przelotową. Pilot wiedział o usterce, ale nie zawiadomił służb ratowniczych na Okęciu. Udało się jednak wylądować w Warszawie, dzięki dużemu doświadczeniu dowódcy. Piloci nie zgłosili awarii do ATC (kontroli ruchu lotniczego), ale spowodowało to olbrzymie zagrożenia dla pasażerów i załogi oraz dla ruchu innych statków powietrznych[3].

Większość samolotów Jak-40 latała w ZSRR, nie licząc kilku w pozostałych państwach Europy, rzadkich ze względu na ograniczenia hałasu w tych państwach.

Ze względu na charakterystyczny odgłos silników otrzymał nazwę „latający gwizdek”.

Egzemplarze muzealne

edytuj

Inne zachowane egzemplarze

edytuj

Wersje

edytuj
  • Jak-40 - podstawowa wersja, produkowana od roku 1968
  • Jak-40 Salon - luksusowy samolot pasażerski do przewozu 11 pasażerów
  • Jak-40D - dwa dodatkowe zbiorniki paliwa i system nawigacyjny dla lotów międzynarodowych
  • Jak-40DTS - wersja sanitarna i transportowo-desantowa
  • Jak-40K - wersja transportowo-pasażerska ze zwiększoną ładownością (produkowana w latach 1975–1981)
  • Jak-40 Kalibrowszczik - samolot do kontroli i badań naziemnych radiolatarni (produkowany na zamówienie Węgier)
  • Jak-40 Aqua, Liros, Meteo, Phobos, Storm - laboratoria meteorologiczne
  • Jak-40REC - wersja do testowania wyposażenia radioelektronicznego
  • Jak-40-25 - wersja z nosem kadłuba z MiG-25 do testowania wyposażenia radioelektronicznego
  • Jak-40L/M-602 - wersja testowa z czeskimi silnikami M-602
  • Jak-40TL - model z silnikami Textron-Lycoming LF507-1N (2 x 31,1 kN)

Katastrofy

edytuj
Z tym tematem związana jest kategoria: Katastrofy lotnicze z udziałem samolotu Jak-40.

Galeria

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. lotnictwo cywilne [1]
  2. Andrzej Glass. Samoloty dyspozycyjne w Polsce. „Młody Technik”. 8/1981, s. 12, 1981. ISSN 0462-9760. 
  3. polityka [2]
  4. "Jak-40 w Muzeum Lotnictwa Polskiego". [dostęp 2012-02-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-09-24)].
  5. "Jak-40 w Dęblinie". [dostęp 2012-07-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-07-13)].
  6. Jak-40 wylądował w MWP 23 marca 2012 http://www.muzeumwp.pl
  7. Zapraszamy do zwiedzania wnętrza samolotu Jak–40!
  8. Samolot pasażerski JAK – 40 : Muzeum Obrony Przeciwlotniczej im. płk. Stanisława Paszkiewicza w Koszalinie [online], opl.muzeumsp.pl [dostęp 2019-08-06] [zarchiwizowane z adresu 2019-08-06].
  9. "Jak-40: z Okęcia na WAT". [dostęp 2012-07-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-07-10)].
  10. "Rządowy Jak-40 przyjechał na ciężarówce do Dęblina"

Linki zewnętrzne

edytuj